فصل اول‌ـ كلیات
ماده 1ـ جهت تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و بمنظور پاك‌سازی و حفاظت هوا از آلودگیها كلیه دستگاهها و مؤسسات و كلیه اشخاص حقیقی و حقوقی موظفند مقررات و سیاستهای مقرر در این قانون را رعایت نمایند.
ماده 2ـ اقدام به هر عملی كه موجبات آلودگی هوا را فراهم نماید ممنوع است.
منظور از آلودگی هوا عبارتست از وجود و پخش یك یا چند آلوده‌كننده اعم از جامد، مایع، گاز، تشعشع پرتوزا و غیر پرتوزا در هوای آزاد به مقدار و مدتی كه كیفیت آن را بطوریكه زیان آور برای انسان و یا سایر موجودات زنده و یا گیاهان و یا آثار و ابنیه باشد تغییردهد.
ماده 3ـ منابع آلوده‌كننده هوا كه تحت مقررات این قانون قرار دارند به سه دسته زیر طبقه‌بندی می‌شوند.
الف‌ـ وسائل نقلیه موتوری
ب‌ـ كارخانجات و كارگاهها و نیروگاهها
ج‌ـ منابع تجاری و خانگی و منابع متفرقه
فصل دوم‌ـ وسائل نقلیه موتوری
ماده 4ـ استفاده از وسائل نقلیه موتوری كه بیش از حد مجاز مقرر دود و آلوده‌كننده‌های دیگر وارد هوای آزاد نمایند ممنوع است حد مجاز خروجی وسائل نقلیه موتوری توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست با همكاری وزارت صنایع و معادن تعیین و به تصویب شورایعالی حفاظت محیط‌زیست می‌رسد.
ماده 5ـ هر وسیله نقلیه موتوری كه بكارگرفته می‌شود باید دارای گواهینامه مخصوص مبنی بر رعایت حد مجاز خروجی آلوده‌كننده‌های هوا باشد. دارندگان وسائل نقلیه موتوری مكلفند همه ساله وسایل نقلیه خود را در مراكز مورد تأئید سازمان حفاظت محیط‌زیست كه توسط شهرداریها ایجاد می‌گردد تحت آزمایش و معاینه قرار داده و گواهینامه مبنی بر رعایت حد مجاز آلودگی را دریافت نمایند. در غیر این صورت از تردد وسائل نقلیه فاقد گواهینامه مذكور به ترتیبی كه در آیین‌نامه اجرائی این قانون تعیین می‌شود جلوگیری خواهد شد.
تبصره 1ـ هزینه انجام آزمایش و معاینه وسایل نقلیه موتوری از دارندگان وسایل نقلیه مذكور طبق تعرفه‌ای كه توسط وزارت كشور و سازمان حفاظت محیط‌زیست تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد اخذ خواهد شد.
تبصره 2ـ تاریخ شروع اجرای این ماده و تبصره‌های آن حداكثر یكسال پس از تصویب این قانون تعیین می‌شود و سازمان حفاظت محیط‌زیست و شهرداری و سایر دستگاههای ذیربط موظفند ظرف مدت مذكور امكانات لازم جهت اجرای این ماده را فراهم كنند .
ماده 6ـ شهرداریها، نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، وزارتخانه‌ها و سازمانهای ذیربط موظفند نحوه تردد وسایل نقلیه موتوری و سیستم حمل و نقل شهری را بصورتی طراحی و سامان دهند كه ضمن كاهش آلودگی هوا جوابگوی سفرهای روزانه شهری باشد.
تبصره‌ـ آیین‌نامه اجرائی این ماده كه در برگیرندة ساعات و محدوده مجاز تردد شهری، پیش‌بینی استفاده مطلوب و بیشتر از وسایل نقلیه عمومی و امثال آن می‌باشد توسط وزارت كشور (شهرداریها) و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و سازمان حفاظت محیط‌زیست و در صورت لزوم با همكاری سازمانهای ذیربط تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده 7ـ در مواقع اضطراری كه بعلت كیفیت خاص جوی، آلودگی هوای شهرها به حدی برسد كه به تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی سلامت انسان و محیط‌زیست را شدیداً به مخاطره بیاندازد، سازمان حفاظت محیط‌زیست با همكاری وزارت كشور (شهرداریها و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران) ممنوعیت‌ها یا محدودیت‌های موقت زمانی، مكانی و نوعی را برای منابع آلوده‌كننده برقرار نموده و بلافاصله مراتب را از طریق رسانه‌های همگانی به اطلاع عموم خواهد رسانید.
با بر طرف شدن وضعیت اضطراری و كاهش آلودگی هوا، سازمان نسبت به رفع ممنوعیت و محدودیت برقرار شده اقدام و مراتب را بنحو مقتضی به اطلاع عموم خواهد رسانید.
ماده 8ـ ساخت و تولید و ورود وسایل نقلیه موتوری و همچنین موتور و سایر قطعات مرتبط با احتراق وسایل نقلیه از قبیل كاربراتور و فیلتر مستلزم رعایت استانداردهای حفاظت محیط‌زیست می‌باشند.
ماده 9ـ وزارت صنایع و معادن موظف است سیاستها و برنامه‌های تولیدی واحدها و شركتهای تابعه تولید وسایل نقلیه موتوری خود را بنحوی تنظیم نماید كه اولاً تولید وسایل نقلیه با موتورها و قطعات غیراستاندارد صورت نپذیرد ثانیاً در برنامه‌ریزی ساخت خودرو برنامه تولید وسایل نقلیه و حمل و نقل عمومی را در اولویت قرار دهد ثالثاً طراحی و ساخت اتومبیل‌ها بنحوی صورت گیرد كه حتی‌المقدور امكان استفاده از گاز هم وجود داشته باشد.
ماده 10ـ شماره‌گذاری هر نوع وسیله نقلیه موتوری مستلزم رعایت استانداردهای موضوع ماده 8 این قانون می‌باشد.
ماده 11ـ استانداردهای موضوع مواد 8 و 9 این قانون توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست با همكاری وزارت صنایع، وزارت نفت و مؤسسات تحقیقاتی ذیصلاح تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
فصل سوم‌ـ كارخانجات و كارگاهها و نیروگاهها
ماده 12ـ احداث كارخانجات و كارگاههای جدید و توسعه و تغییر محل و یا خط تولید كارخانجات و كارگاههای موجود مستلزم رعایت ضوابط و معیارهای سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌باشد.
ماده 13ـ وزارتخانه‌های صنایع و معادن و فلزات، كشاورزی و جهادسازندگی هنگام صدور جواز تأسیس رونوشتی از جواز تأسیس مربوط را به سازمان حفاظت محیط‌زیست ارسال خواهند نمود.
دارندگان جواز تأسیس مذكور مكلفند محل استقرار واحدهای صنعتی و یا تولیدی خود را طبق ضوابط استقرار موضوع ماده 12 این قانون تعیین نمایند.
صدور پروانه بهره‌برداری موكول به تأئید محل استقرار با رعایت ضوابط موضوع ماده 12 فوق بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌باشد.
تبصره 1ـ احداث نیروگاهها، پالایشگاهها، كارخانجات پتروشیمی، كارخانجات صنایع نظامی، فرودگاهها و ترمینالهای بارگیری موكول به رعایت ضوابط و معیارهای سازمان حفاظت محیط‌زیست از لحاظ محل استقرار می‌باشد.
تبصره 2ـ ضوابط و معیارهای موضوع مواد 12 و 13 توسط سازمان با مشاركت وزارتخانه‌های مذكور در این ماده تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید .
تبصره 3ـ سازمان حفاظت محیط‌زیست موظف است ضوابط و معیارهای زیست محیطی لازم را از طریق وزارتخانه‌های ذیربط به دارندگان جواز تأسیس اعلان نماید.
ماده 14ـ فعالیت كارخانجات و كارگاههای جدیدی كه ضوابط و معیارهای موضوع ماده 12 را رعایت ننمایند و همچنین فعالیت و بهره‌برداری از كارخانجات و كارگاهها و نیروگاههائی كه بیش از حد مجاز موجبات آلودگی هوا را فراهم آورند ممنوع است.
ماده 15ـ سازمان حفاظت محیط‌زیست كارخانجات و كارگاهها و نیروگاههائی كه آلودگی آنها بیش از حد مجاز استانداردهای محیط‌زیست باشد را مشخص نموده و مراتب را با تعیین نوع و میزان آلودگی به صاحبان و یا مسئولان كارخانجات و كارگاهها و نیروگاهها ابلاغ خواهد كرد تا در مهلت معینی كه توسط سازمان با همكاری و مشاركت دستگاههای ذیربط تعیین می‌شود نسبت به رفع آلودگی یا تعطیل كار و فعالیت خود تا رفع آلودگی اقدام نمایند.
تبصره 1ـ در صورتیكه صاحب یا مسوول كارخانه و كارگاهی كه موجبات آلودگی هوا را فراهم می‌نماید با دلایل قابل قبول سازمان اثبات نماید كه ظرف مهلت تعیین شده رفع آلودگی عملی نمی‌باشد سازمان می‌تواند برای یك بار مهلت اضافی مناسب در مورد اینگونه كارخانجات و كارگاهها قائل شود.
تبصره2ـ سازمان حفاظت محیط‌زیست موظف است استانداردهای هوای پاك و استانداردهای آلوده‌كننده‌های حاصل از كارخانجات و كارگاهها كه به هر طریق وارد هوای آزاد می‌گردند را برای هر منطقه و با توجه به كیفیت هوا و مناسبات زیست محیطی آن مناطق تهیه نموده و در اختیار متقاضیان و صاحبان كارخانجات و كارگاهها قرار دهد.
حد مجاز (استانداردهای محیط‌زیست) این ماده توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده 16ـ در صورتیكه صاحبان و مسئولان كارخانجات و كارگاهها و نیروگاههای آلوده‌كننده ظرف مهلت تعیین شده مبادرت به رفع آلودگی یا ممانعت از كار و فعالیت كارخانه و كارگاه مربوط ننمایند، در پایان مهلت مقرر به درخواست سازمان حفاظت محیط‌زیست و دستور مرجع قضائی ذیربط محل كه بلافاصله توسط مأمورین انتظامی به مورد اجراء گذاشته می‌شود از كار و فعالیت كارخانجات و كارگاههای آلوده‌كننده جلوگیری بعمل خواهد آمد.
ادامه كار یا فعالیت كارخانجات و كارگاهها و نیروگاههای مزبور منوط به صدور اجازه سازمان حفاظت محیط‌زیست و یا رأی دادگاه صلاحیتدار خواهدبود.
تبصره‌ـ در صورتیكه صاحبان و مسئولان كارخانجات و كارگاهها و نیروگاههای آلوده‌كننده پس از ابلاغ سازمان حفاظت محیط‌زیست از فعالیت و ادامه كار كارخانجات و كارگاههای مربوطه ممانعت به عمل نیاورده و یا پس از تعطیل كارخانجات و كارگاههای مذكور رأساً و بدون كسب اجازه از سازمان یا بدون صدور رأی دادگاه صالحه، مبادرت به بازگشائی و ادامه فعالیت آنها بنمایند بر حسب مورد مجازاتهای مقرر در این قانون و سایر مقررات مربوط به عدم رعایت دستورات مراجع قانونی و قضائی محكوم خواهند شد و چنانچه مدیران و مسئولان مذكور اداره و تصدی كارخانجات و كارگاههای دولتی یا وابسته به دولت را بر عهده داشته باشند موضوع در هیأت‌های رسیدگی به تخلفات اداری وزارتخانه یا دستگاه متبوع مدیر یا مسوول نیز مطرح و حكم مقتضی صادر خواهد گردید.
ماده 17ـ در مواقع اضطراری و یا شرایط جوی نامناسب، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌تواند كارخانجات و كارگاههائی را كه فعالیت آنها خطرات فوری در برداشته باشد با اخطار سریع خواستار توقف فعالیت آنها گردد و در صورت استنكاف به حكم رئیس دادگاه محل تارفع موجبات خطر تعطیل نماید.
ماده 18ـ در مواردی كه كاهش یا از بین بردن آلودگی ناشی از فعالیت كارخانجات و یا كارگاهها از طریق دیگر بجز انتقال یك یا برخی از آنها به نقاط مناسب امكان‌پذیر نبوده و یا فعالیت كارخانجات و كارگاههای مذكور در مناطق مسكونی سلامت ساكنان آن مناطق را به خطر بیندازد سازمان حفاظت محیط‌زیست با همكاری وزارتخانه‌ها و دیگر دستگاههای دولتی ذیربط طرح انتقال كارخانجات و كارگاههای مذكور را به نقاط مناسب (ترجیحاً شهركها و قطبهای صنعتی) تهیه و به هیأت وزیران ارائه می‌نماید. دولت در صورت صلاحدید و موافقت برحسب مورد اقدام خواهد نمود.
ماده 19ـ قطبها و شهركها و مجتمع‌های صنعتی و نیروگاهها و واحدهای تولیدی مكلفند حداقل 10 درصد از فضای شهركها و یا مجموعه فضای تخصیص داده شده جهت احداث واحدهای تولیدی و خدماتی را به ایجاد فضای سبز و مشجر و كشت درختان مناسب منطقه اختصاص دهند.
بهره‌برداری از واحدهای صنعتی و تولیدی مذكور منوط به رعایت این ماده و ایجاد فضای سبز مناسب می‌باشد. وزارتخانه‌های صنعتی موظف به نظارت بر حسن اجرای این ماده می‌باشند.
ماده 20ـ كارخانجات و كارگاهها و نیروگاهها و كوره‌های آجرپزی و آهك پزی موظف به استفاده از سوخت و سیستم‌های احتراقی مناسب قابل دسترسی بنحوی كه موجبات كاهش آلودگی هوا را فراهم نماید هستند.
تبصره‌ـ وزارت نفت موظف است در برنامه‌ریزی گازرسانی و سوخت رسانی خود تأمین سوخت مناطق صنعتی و مراكز استقرار كارخانجات و كارگاهها و كوره‌های آجرپزی مجاور شهرهای بزرگ را در اولویت قرار دهد.
ماده 21ـ آیین‌نامه اجرائی این فصل و همچنین ضوابط مربوط به محدودیت استقرار صنایع در مجاورت شهرها توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست با مشاركت وزارتخانه‌های ذیربط تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.