چهل و چهارمین گفت و گوی داغ سبز، امروز با حضور محمد درویش، احمد پازوکی و محسن حیدری مدیر مسئول آژانس خبری بختیاری ( ایبنا نیوز) اجرا و پخش شد . در زیر، متن صحبتهای محسن حیدری آمده است.
شرح خدمات سد سازی در ایران متعلق به نیم قرن پیش دنیاست
حیدری: "مشکل اصلی ما در زمینه ی سد سازی، شرح خدمات تیپ سد سازی و ضعف در زمینه ی مطالعه ی مخزن سد هاست. شرح خدماتی که امروز در ایران صورت می گیرد متعلق به جریان علمی پنجاه سال پیش جهان است. در این تیپ سد سازی اصولا سناریوهای مربوط به بحرانهای محیط زیستی به مشاور پروژه ارائه نمی گردد و نهایتا تنها سناریویی که مورد مطالعه قرار می گیرد، سناریوی لغزش و ریزش کوه در مخزن است که تاثیر مستقیمی روی شکسته شدن سد دارد. ولی سناریویی که امکان وجود توده های ناشناخته نمکی و یا چاهها ی نفت در آن باشد بررسی نمی شود."
حتی سازمان محیط زیست هم مطالعات محیط زیستی سد گتوند را ندیده است!
"متاسفانه مجری طرح سد گتوند حاضر نشده است حتی مطالعات محیط زیستی سد را به سازمان محیط زیست ارائه کند! آقای تورج همتی مدیرکل محیط زیست استان خوزستان بر این مطلب صحه می گذارد. اینجا غفلتی رخ داده است: مجری و ناظر پروژه های سد سازی در ایران، هر دو دولتی هستند و به نظر می رسد در یک رودربایستی مدیریتی ، مسائل دارد مورد اغماض قرار می گیرد."
صدور مجوز با اکراه!
"شورای سلامت استان خوزستان هنوز مجوز آبگیری سد گتوند را صادر نکرده است. متاسفانه به نظر می رسد که به دلیل مشکلات ساختاری صدور مجوزهای محیط زیستی برای طرحهای عمرانی ، این طرح نیز موفق به اخذ مجوز خواهد شد اما از اظهارات اعضای شورای سلامت خوزستان چنین بر می آید که اگر مجوزی هم صادر شود با اکراه خواهد بود."
"نکته ی تعجب آمیز اینجاست که می توانستند سد را در مکان دیگری احداث کنند که مشکل نمک پیش نیاید ولی در این زمینه غفلت کردند. فکر می کنم شرح خدمات سدسازی در ایران بایستی به روز رسانی علمی شود."
اما و اگرهای توقف یک طرح عمرانی در حالتی که به محیط زیست لطمه می زند
"معاون وزیر کشاورزی و رییس سازمان جنگلها و مراتع علیرغم محافظه کاری بیش از حدشان – که گاهی حتی موجب لطمه خوردن به محیط زیست می شود- در مورد ابعاد فاجعه آمیز محیط زیستی سد گتوند اظهارات شفاف و امیدوار کننده ای کرده اند و گفته اند که حدود دو ماه قبل از عید نوروز، کتبا خواستار توقف پروژه سد گتوند به دلیل لطمات بزرگ و جبران ناپذیرشدیم. حالا سوال ما اینست که مخاطب این نامه کیست؟! وزیر نیرو، وزیر جهاد کشاورزی یا هیئت وزیران؟ خود اقای سلاجقه در مورد مخاطب نامه صحبتی نکرده اند و به نظر می رسد صحبتهای آقای سلاجقه به نوعی سلب مسئولیت از خود بوده است اما مرجع مسئول را مشخص نکرده اند. گلایه ما اینست که چرا ایشان بعد از افشاگری های رسانه ای و فشار فعالین اقدام به مصاحبه نمودند؟"
گزارش شرکت DHI دانمارک در مورد سد گتوند
"شرکت DHI دانمارک که مشاور آبنیرو در تهیه مدل کیفی مخزن سد گتوند علیاست. این شرکت نمونه ی تراشه های حوضه مخزن را در آزمایشگاههای خارج از کشور را آنالیز کرده و طبق گزارشی که به شرکت آبنیرو داده است، گفته شده که در سال اول، درجه ی انحلال بسیار بالاست و شوری آب در حد بحرانی و خارج از استاندارد خواهد بود. اگر آبگیری و تخلیه سد به طور مرتب انجام شود در سالهای بعد به تدریج از شوری آب کاسته خواهد شد. به زبان ساده تر، نمکها از مخزن شسته می شوند و به زمینهای کشاورزی پایین دست منتقل می گردند و عملا دیگر نمکی در مخزن وجود نخواهد داشت!"
" در گزارش DHI قید شده است که هیچگاه کیفیت آب کارون در پایین دست سد گتوند به مانند سابق نخواهد شد. بعد از اعلام نظر مشاور DHI مدیران آبنیرو مدعی شدند که می توانند با "پتوی رسی" عامل گنبدهای نمکی را خنثی کنند. اینجا بود که موضوع فروچاله ها پدیدار شد که به نوعی سطح تماس با گنبدهای نمکی را در نقاطی غیر از رخنمونهای نمکی ایجاد می کرد. باز گفتند که فروچاله ها را پر می کنیم."
"همچنین معاونت مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان نیز مطالعاتی در زمینه ی نمکهای مخزن سد گتوند انجام داده که نشان می دهد آب در سناریوهای مختلف با درجات مختلف شور خواهد شد که میزان آن با توجه به عدم وجود تجربیات مشابه سد سازی در جهان، میزان بحران قابل پیش بینی نیست. به تعبیر خودمانی، تاکنون در جهان هیچ سدی اینچنین دچار ضعف مطالعات مخزن نبوده است!"
سازمانهای بازرسی کجایند؟
"از سازمان بازرسی کل کشور، مرکز پژوهشهای مجلس و دادستانی می خواهیم که نتایج این مطالعات را از آبنیرو بگیرند چراکه شرکت مذکور تاکنون این نتایج را به سازمان محیط زیست نداده است"
کارون نیمه جان
"به دلیل رعایت نشدن حقابه ی محیط زیستی کارون، اگر بدبینانه نگوییم "کارون مرده است" باید بگوییم "کارون نیمه جان شده" به این امید که تمامی شهروندان به سرنوشت کارون به عنوان مهد تمدنهای باستانی ایران توجه کنند تا کارون به شکوه گذشته بازگردد."
حقابه محیط زیستی کارون
"اولا استانداردی برای تعیین حقابه محیط زیستی کارون وجود ندارد. مهندسین صنعت آب خوزستان، حدود 5 الی 8 درصد آورد رودخانه را به عنوان حقابه محیط زیستی کارون درنظر می گیرند و معتقد به رها سازی این میزان آب از سد هستند. ولی با مطالعه تجربی روی آورد رودخانه کارون و در حداقل حیات آن در تابستان، متوجه می شویم که حداقل 70 متر مکعب بر ثانیه آب دارد و باز وضع مناسبی ندارد. بنابراین، به نظر من حداقل حقابه محیط زیستی کارون باید 25 درصد باشد تا به وضع قابل قبولی برسیم"
تاثیر سد گتوند بر کیفیت آب منطقه
"نکته بعد، تاثیر سد گتوند بر آب کشاورزی منطقه است. مقامات وزارت نیرو بالکل منکر این قضیه بودند. بعد از روشنگری های مطبوعات، بالاخره معاون وزیر نیرو در آبفا، این مسئله را پذیرفتند و در کنفرانس خبری در استان خوزستان گفتند که با آبگیری سد گتوند، امکان هر چیزی وجود دارد و ما در آماده باش به سر می بریم و به مقامات آبفای خوزستان اعلام خواهیم کرد که اگر نیاز بود، آب اهواز را از سد کرخه و آب روستاهای پایین اهواز را از آب حیات شوشتر تامین کنند. این نشان می دهد که احتمال بحرانی بودن وجود دارد."
"تقاضای ما از مسئولین وزارت نیرو این است که اولا قصور خود را بپذیرند و ثانیا با همکاری سازمانهای مسئول دیگر، سعی کنند مسئله را تا حد ممکن جبران نمایند و یک آبگیری منطقی داشته باشند تا بتوانیم به محیط زیستمان احترام بگذاریم."