این یك گزاره
اثبات شده است: اگر كنشگرانِ محیط زیست می‌خواهند تاثیرگذار باشند باید
اهداف موردنظرشان را با مفاهیم زیر پیوند بزنند: مفاهیم اقتصادی، مفاهیم
سیاسی، مفاهیم اجتماعی.ارتباط
انسان و محیط زیست با این مفاهیم پیوند خورده است و رسالتِ كنشگرِ محیط
زیست، استخراجِ این ارتباط از هزاران بود و نبود و باید و نباید دیگر و
بازتولید آنها به عنوان یك تابو، یك سمبل یا یك هدف گسترده اجتماعی است.
این‌گونه است كه محیط زیست در اقتصاد با مفهوم توسعه پایدار و حسابداری سبز
بازتولید می‌شود، در سیاست به احزاب سبز و تبدیل خواست عمومی به خواست
سیاسی و اراده سیاسی منجر می‌گردد و در جامعه، خاستگاه‌های چالشهای
اجتماعی را پیش روی شهروندان می‌گذارد. اما از بطن این سه مفهوم، مفاهیم
جدیدی بر می‌آید که همزمان زیر مجموعه و برآیندِ آن سه است: مفاهیم امنیتی.این
چند سطر خلاصه‌ای است از داستانی بزرگ و مفصل كه برای فعالان و دوستداران ... “محیط زیست؛ یک مسئله ی امنیتی”
1-
نخل ها درختانی اسرار آمیزند: قدبلند و مغرور با ریشه هایی عجیب محکم. با
هوایی خنک و سایه ای عجیب خوش در گرمای سرزمینهای گرمسیر. نخل ها محترم
ترین درختان زمینند به سبب غرور و استحکامشان و بلند روییدنشان در شرایط
سخت. شاید به دلیل همین احترام است که با "نفر" شمارش می شوند؛ تنها گیاهی که واحد شمارشش نفر است. 2- جانم برایت بگوید که، تصویر نخلهای سربریده و سوخته را اگر دیده باشی خودت می فهمی که
جزو غم انگیزترین صحنه هاست: جنازه های ایستاده، بی سر... خشونتی بی انتها
در بطن خود دارد که خشم و اشک را توامان به جوش می آورد...خوزستان هنوز
خاطره ی نخلهای سربریده و سوخته با دستهای بی رحم بعثی ها را در خود زنده
دارد. (بعضی خاطره ها زنده اند. مجسمند. باید به مکانش بروی تا زمانش را
ببینی...) خیانت خائنان و بی کفایتی بی کفایتان هم در این سالها کارون
خروشان را ... “داستانِ سربازانِ واقعیِ چوبی”
سوال اولیه این است که چرا تقریبا تمامی فعالان محیط زیست کشور از
انتصاب خانم معصومه ابتکار به ریاست سازمان محیط زیست شادمان و یا حداقل راضی اند؟
پاسخش تا حدودی روشن است: خانم ابتکار متمایل به جریانی است که فعالیتهای مدنی و
اصلاح ساختاری و سازمانی در آن جریان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ارتباط پویا
با کارشناسان و فعالان این حوزه و "نترسیدن" از رسانه ها از شاخصه های
ایشان است که می تواند عملکرد سازمان متبوعش را به سمت شفافیت و کارآمدی بیشتر سوق
دهد.
اکنون نوبت فعالان محیط زیست است که برای یک بار هم که شده دور هم
بنشینند و سندی جامع، واقع نگر و کاربردی تنظیم و تسلیم خانم ابتکار نمایند و در طول
مدیریت ایشان به وقوع پیوستن مفاد آن را پایش نمایند. به عقیده ی نگارنده سند
مذکور بایستی موارد کلی زیر را در خود جای دهد.
1-
پیشبرد
پروسه های ... “آنچه باید از خانم ابتکار خواست”
یکی از خوانندگانِ مقاله ای که اخیرا توسط سبزپرس منتشر شده از نگارنده انتقاد کرده که این نوشته ها به درد همان کتابها می خورد و در دنیای واقعی مفهومی ندارد (نقل به مضمون). یکی از گره های کار فعالان اجتماعی - و محیط زیستی- در ایران همین موضوع است: نسبتِ زندگی واقعی ما با تئوریهای موجود در کتابها چیست؟ما فعالان محیط زیست چقدر می توانیم به الگوها و راهبردهای تئوریک علوم اجتماعی استناد کنیم و بر مبنای آنها برای فعالیتهایمان روشی برگزینیم؟ و یا اینکه آن حرفها صرفا به درد همان کتابها می خورند و دنیای واقعی کاملا متفاوت از نوشته های کتابهاست؟ پاسخ این سوالها به ذات و ماهیت علوم اجتماعی باز می گردد.علوم اجتماعی، رویکرد اندیشمندان به پدیده های تجربی جامعه و سعی در فرمولبندی آنها از زاویه ی دید خودشان است. بحثهای فراوانی در اینکه آیا علوم اجتماعی را می توان در زمره ی Science قرار ... ““منِ زیر کتابها مدفون؟” یا “نسبتِ میان تئوری و عمل””
جمله ی بالا حاوی استفهام انکاری است. فعالان محیط زیست ایران قربانی همان شتر-گاو-پلنگی هستند که مدعی مبارزه با آنند. درباره ی این موضوع بسیار می توان نوشت و از جنبه های مختلف می توان به آن اشاره کرد. امروز می خواهم درباره ی یکی از وجهه های این "قربانی شدن" بنویسم.اما چرا نوشتم "قربانی". به عقیده ی من، ما داریم از سیستمی انتقاد می کنیم
که مسخ آنیم. از مصرف گرایی قاطبه ی ملت ایران - که فعالان هم شامل آن می
شوند- که بگذریم، ما معمولا مخاطبانی کم حوصله، کم دقت، با میل به آثار
کولاژ و ذوق هنری سطحی و مد روز هستیم: مشخصاتی که به عقیده ی سیدنی تارو (جامعه شناس جنبشهای مدنی)
"ذائقه ی انسان معاصر" است. تبلیغات، جایگزین فراروایتهای عقل؛ و موجهای
رسانه ای جایگزین ظرافتهای فلسفی عمیق شده است. از این رو است که فعالیتها
در ایران به شدت عقیم است.برای رسیدن به ... “چگونه یک قربانی می تواند ناجی دیگران شود؟”
در فیلم The Host موجوداتی درخشان و نرم از سیاره ای دیگر به زمین آمده اند، درون بدن انسانها لانه کرده اند و با ورود آنها جهان از بدی های گوناگون خلاص شده است، و از همه مهمتر، موجودات فضایی محیط زیست زمین را احیا کرده اند. در این فیلم، بر خلاف دیگر فیلمهای ژانر تخیلی فضایی، موجودات فضایی خوش رفتارند. با این حال انسانها برای بقا با آنها مبارزه می کنند.به راستی آدمیزاد خیر است یا شر؟ آیا اصولا می توان از محورِ انسانی خارج شد و به بنیان نهادن مبانی خیر و شر پرداخت؟ و یا اینکه اعمال انسان محور خیر است و باقی جملگی شرند؟ بقای انسان خیر است و هر چیزی که برخلاف آن باشد شر است؟ هر چیزی که مخل آزادی انسان باشد شر است؟ نظریه های بسیاری در این باب وجود دارد.جایگاه شرارت کجاست؟ ما می توانیم جایگاه شرارت را ترک بگوییم بی آنکه ... “محیط زیست و شرارت ذاتی آدمی”
تکیه گاه جامعه شناسی سیاسی کلاسیک که حاوی دو سنتِ اصلی وبری و مارکسیستی است بر رابطه ی دولت-ملت استوار می باشد. این رابطه در سنتهای کلاسیک جامعه شناسی سیاسی، "ایزوله" است بدین معنی که "جامعه را به عنوان واحد تحلیل در نظر گرفته و آن را پدیده ای مجزا، دارای انسجام درونی و خود سامان بخش تلقی کرده که حول محور دولت-ملت سازمان یافته است" (Orum-1983) با این وجود از اواسط قرن بیستم مفاهیم جامعه شناسی سیاسی کلاسیک با چالشهای عمده ای رو به رو شدند که "جهانی شدن" بزرگترینشان بود. "چرخش پست مدرن" که اصطلاحی فلسفی است در جامعه شناسی سیاسی جدید خود را نمایان ساخت.یکی از مهمترین علل شکست در تئوریهای کلاسیک جامعه شناسی سیاسی، بحرانهای جهانی محیط زیستی بود. این بحرانها که عوامل و تاثیراتی فراملی داشتند نیازمند اعمال سیاستهایی گسترده تر از اختیارات یک دولت خاص بودند و ملت ها برای عبور از این بحرانها ... “جهانی شدن و محیط زیست ایران”
اولین برنامه ی روتین محیط زیستی در تاریخ رادیوی ایران چندی است پایان یافته است اما اجازه بدهید از نام و نشان "گفت و گوی داغ سبز" استفاده کنم و در مورد محیط زیست و موضوعات متنوع پیرامون آن، اینجا با هم حرف بزنیم. به توصیه ی محمد درویش عزیز، علیرغم سختی ها، ناامیدی ها و سرخوردگی ها و دلزدگی ها می خواهم از این حوزه دور نمانم و در این ظلمتِ مرکب، به اندازه ی جرقه ای مفید باشم.احساس "مفید بودن" از کجا نشات می گیرد؟ عارضیِ اجتماع است و یا ذاتی است و به فرآیندهای تکامل مربوط می شود؟ هر چه که هست با "من" و "منیت" ارتباط دارد. "من"ی که در ارتباط با دیگران به هویت جدیدی دست پیدا می کند و لذتِ ارضای حسِ "مفید بودن" پاداش آن است گویا...اما فعالیت محیط زیستی را باید بر بستر کدام مفهوم تعریف نمود: "منِ ارضا شده" و یا ... “شروع دوباره”
برای سام خسروی فرد اکثر موضوعات و مفاهیمِ مدرن در فرهنگ ما وارونه دریافت می شود و جملگی با تعصب خاصی آنها را وحی منزل می دانیم. اگرچه ظاهرا افکار بخشی از ایرانیان مدرن و مادی نگر شده اما در روش فکری همچنان ایمانی و نقلی با موضوعات رو به رو می شویم.یکی از این موضوعات که نیازمند بازنگری اساسی و خردمندانه است، چند و چونِ اظهار نظر کردن است. عده ی زیادی از عامه ی مردم درباره ی موضوعاتی که اطلاعات و آگاهی درستی از آنها ندارند نظر می دهند. این اشتباه بزرگی است و از صدها سال قبل هم گفته اند که اظهار نظر بدون آگاهی، بی خردی و بی شخصیتی است. اما از طرف دیگر، کسانی هم هستند که نمی توانند به درستی تشخیص بدهند که جایگاه حرف تخصصی و حرف غیر تخصصی کجاست. چه حرفی واقعا تخصصی است و باید اهل فن (به معنای واقعی کلمه، و ... “کنش اجتماعی؛ تخصص؛ خردمندی”
سلام بر دوستان سبز اندیشبعد از وقفه ای که در انتشار گفت و گوی داغ سبز اتفاق افتاد، مدتی است که برنامه ی دیگری با عنوان مناظره ی علمی و با موضوعات محیط زیستی شروع شده است. دلیل اعلام دیر هنگام آغاز این سلسله برنامه ها این بود که خواستیم مطمئن شویم که ادامه دار هست یا خیر، که به نظر می آید چنین باشد. همچنان محمد درویش کارشناس برنامه ی مناظره علمی است و من به عنوان سردبیر و مجری همراه شما و این برنامه هستم. و اما مناظره های علمی ما تا الان عبارتند از:یوزپلنگ ایرانی در مناظره ی محمد درویش - هوشنگ ضیاییبحران آب شیرین در مناظره ی مهدی میرزایی - معصومه ظفرنژاد قسمت اولبحران آب شیرین در مناظره ی مهدی میرزایی - معصومه ظفرنژاد قسمت دومشکار حیوانات در مناظره ی محمد درویش - کوشان مهران قسمت اولشکار حیوانات در مناظره ی محمد درویش - کوشان مهران ... “ادامه ی گفت و گوی داغ سبز در قالب مناظره ی علمی”