عباس محمدی– خبرآنلاین
ضرورتی ندارد که در طرح مصیبت‌های محیط زیستی، همیشه به سوک بود! می‌توان با علم به مشکلات پرشمار، گاه نیز جشن یا جشنواره‌ای ترتیب داد و در فضایی متفاوت و شاد مخاطبان را با چالش‌های محیط‌زیستی آشنا ساخت. در روز جمعه ششم تیر، در دانشگاه پیام نور شهر رینه که در پای دماوند سرفراز قرار گرفته، جشن سالانه‌ی دماوند برگزار می شود.
زنده‌یاد پروفسور پرویز رجبی، ایران‌شناس بزرگ، در سومین مراسم سالانه‌ی “روز ملی دماوند” (1386) در شهر رینه خطاب به ما برگزارکنندگان مراسم گفت که اگر این برنامه یک جشن است، پس چرا این‌قدر سخن‌رانی؟! جشن باید با شادمانی و موسیقی باشد! امسال، دهمین سالی است که مجموعه برنامه‌های مردمی روز ملی دماوند در یک جمعه‌ی نزدیک به سیزدهم تیرماه (روز تیرگان) در شهر رینه برگزار می‌شود. و چند سالی است که با حضور فعالانه‌ی کوه‌نوردان مازندرانی، این جشن به یک رویداد بزرگ محیط‌زیستی – به تعبیر محمد درویش عزیز: بزرگترین اجتماع دوستداران طبیعت ایران – بدل شده است.
در این چند سال اخیر، مدیریت جشن تیرگان و روز ملی دماوند در رینه با انجمن دوستداران دماوندکوه بوده است که کار را با همکاری انجمن کوه‌نوردان ایران، گروه دیده‌بان کوهستان، شورای شهر و شهرداری رینه، بخشداری لاریجان، دانشگاه پیام نور رینه، و فعالان محلی محیط زیست انجام می‌دهد. در این جشن که از حدود نه صبح تا شش بعد از ظهر به درازا می‌کشد، گروه‌های گوناگون، در غرفه‌هایی به عرضه‌ی محصولات فرهنگی یا معرفی سازمان خود می‌پردازند، گروه‌هایی از منطقه‌های مختلف کشور به اجرای موسیقی و رقص محلی می‌پردازند، نشست‌هایی کم و بیش تخصصی در جنب همایش برگزار می‌شود، و البته سخن‌رانی استادان فعال در حوزه‌ی محیط زیست، و اعلام نظر در مورد مسایل دماوند و دیگر موضوع‌های محیط زیستی هم در سخنگاه (تریبون) هست. همچنین بچه‌ها و نوجوانان، در گوشه و کنار، با آب‌پاشان که از سنت‌های دیرین جشن تیرگان است، به بازی و شادمانی می‌پردازند.
بر این عقیده‌ام که جامعه‌ی کوه‌نوردی ایران، بزرگترین و منسجم‌ترین نیروی مردمی طرفدار طبیعت در کشور است. این جامعه با متشکل بودن در چند هزار گروه و باشگاه، و با پیمایش تمامی گوشه و کنارهای این سرزمین (و بسیاری کوهستان‌های بیرون از کشور) بی‌تردید “خاک‌خورده”ی طبیعت است. بدیهی است که این بدین معنا نیست که هر کوه‌پیما و کوه‌رویی حافظ طبیعت هم هست و یا می‌داند که چگونه طبیعت‌پیمایی کند که ردّ ناهنجاری از خود بر جا نگذارد. اما، عشق به طبیعت، آن جوهره‌ا‌ی است که شخصیتی با عنوان “کوه‌نورد” را می‌سازد، و آن محرک نخستینی است که شخص را وامی‌دارد در حفاظت از محیط زیست بکوشد. همیشه از دوستان کوه‌نوردم درخواست داشته‌ام که به عنوان “مالیات” استفاده از طبیعت، و به شکرانه‌ی آن که بهترین چشم‌اندازها را در کوهستان یافته‌اند و بهترین خاطره‌ها و دوستی‌هایشان را همین عرصه‌های طبیعی رقم زده‌است، بخشی از وقت و توان خود را برای حفاظت از محیط زیست و ترویج فرهنگ طبیعت‌دوستی بگذارند.
اینک، جای خوشوقتی است که کوه‌نوردان را در کنش محیط زیستی همه‌جا در خط مقدم، یا دوشادوش دیگر کنشگران می‌بینیم: در پاک‌سازی طبیعت از زباله، در مخالفت با معدن‌کاوی‌ها و سدسازی‌های بی‌رویه، در رویارویی با جاده‌سازی‌های نالازم، در مطالبه‌ی هوای پاک، در دفاع از حفظ باغ‌های گیاه‌شناسی و بوستان‌های شهری، در کار رسانه‌ای… و در برگزاری همایش‌های زیست‌محیطی. شایسته است که جامعه‌ی کوه‌نوردی با بازشناخت پتانسیل بالای خود، با دانش‌اندوزی، و با کاربست بهینه‌ی تجربه و دانش در کارزار بر ضد عامل‌های تخریب و آلوده‌سازی، وظیفه‌ی پاسداشت طبیعت را که برای خویش تعریف کرده، به شکل باز هم کارآمدتری به انجام رساند.
در مورد کوه دماوند و حوزه‌ی آن، اصلی‌ترین خواسته‌های برگزار کنندگان و شرکت کنندگان در همایش بزرگ روز ملی دماوند، همان گونه که در بیانیه‌های چند ساله عنوان شده، چنین است:
دماوند، میراث طبیعی و ملی ما و نماد سرزمین ایران است و حفاظت از این کوهستان با ارزش وظیفه‌ی عموم مردم، به ویژه مدیران کشور است. همه‌ی کوه‌نوردان و گردشگران و دام‌داران و دیگر بهره برداران منطقه باید به شکلی مسوولانه از محیط بی‌مانند دماوند استفاده کنند، به گونه‌ای که پس از خروج آنان از منطقه، هیچ پسماند و اثر تخریبی جبران‌ناشدنی باقی نماند.
طرح‌های عمرانی در منطقه‌ی دماوند باید با توجه دقیق به معیارهای زیست محیطی بازنگری شود و به ویژه جاده سازی و بهره برداری از معادن پوکه، در ارتفاعات متوقف گردد.
لازم است که حفظ و احیای میراث فرهنگی منطقه شامل بناهای تاریخی، بافت‌های قدیمی، محوطه‌های باستانی، شیوه‌های معماری، و سنت‌ها در دستور کار مسوولان قرار گیرد و به شکلی جدی به آن بپردازند.