در اواخر تابستان گذشته، کوه ستمکش توچال باز شاهد یک طبع آزمایی "خیر خواهانه" بود؛ نصب میله های آهنی و تابلوهای بزرگ "هدایتگر" . مطابق یادداشت چند روز پیش تارنمای هیات کوه نوردی استان تهران، این کار در چارچوب طرح "بهسازی پناهگاه ها و مسیرهای کوهستانی شمال تهران"، با مدیریت کمیته پناهگاه های فدراسیون کوه نوردی و صعودهای ورزشی انجام شده است. اگرچه جای شکر است که این کمیته، در چند سال اخیر دست از پناهگاه سازی در کوه ها برداشته و بیشتر مشغول "قرارگاه" سازی در کوهپایه ها و بهسازی پناهگاه های موجود بوده، اما گویا هنوز با آن روحیه ی "شهری سازی" کوهستان ها، به کلی خداحافظی نکرده (و البته، قرارگاه سازی را هم با دست اندازی به منابع طبیعی به انجام رسانده است).
می گویم "کوه ستمکش توچال" برای این که این کوه که حق زیادی هم بر گردن تهرانی ها دارد، گویا باید تاوان نزدیکی با این همسایگان پر توقع را بدهد! هر چند گاه، گروهی (لابد در کمال حسن نیت و بی چشمداشت مادی) طرحی برای "ایمن سازی" یا فراهم آوردن "امکانات" برای شهروندان گرامی در می اندازد و خودسرانه به اجرای آن "همت می گمارد"؛ یک روز پناهگاه سازی، یک روز تله کابین، یک روز پیست موتور ای تی وی، یک روز طرح پناهگاه دو طبقه، یک روز طرح هلی بورد، یک روز میله گذاری، و... کسی هم در اندیشه ی حفظ این کوه نیست (شاید به این دلیل که "حفاظت" هزینه بر نیست و به درد جذب بودجه نمی خورد!).
عکس ها از تارنمای هیات کوه نوردی استان تهران
نصب این همه میله و علامت، چشم انداز توچال را که برجسته ترین بخش از بقایای طبیعت تهران است، مخدوش و آرامشی را که به خاطر آن به کوه می رویم زایل می سازد. تابلوهای راهنما در کوهستان باید به تعداد کم، در اندازه های کوچک، و با مواد و رنگ هایی که با طبیعت همساز باشد، تهیه و نصب شود. به علاوه، معلوم نیست که چگونه دوستان می پندارند که با تجهیز کوهستان، خطر حادثه و مرگ کمتر می شود؟! تجربه نشان داده که بیشترین حادثه ها، در مسیرهای با علامت و پناهگاه دار رخ داده اند. ممکن است علت این امر، پر رفت و آمدتر شدن مسیرها پس از "تجهیز" باشد، و یا القای حس کاذب امن و ساده بودن مسیر به دلیل وجود امکانات.
در مورد میله گذاری در توچال، و این که چنین کارهایی نمی تواند خطر را از میان ببرد، یادآوری می کنم که دست کم یک مورد مرگ در حد فاصل جان پناه قله تا ایستگاه هفت تله کابین، به علت برخورد با همین میله ها بوده است (مرگ کوه نورد باتجربه بهنام کرمی، در روز 24 بهمن 1387). همچنین، از دیگر حادثه های چند سال اخیر می توان به مرگ خانم افخم در مسیر شیرپلا - سیاه سنگ در روز 30 فروردین 86، و مرگ شبنم فرحی و محمد سعادتی در حوالی چشمه نرگس در هفتم اردیبهشت 86 و گم شدن آقای ابوالفضل عظیمی که توچال را بهتر از کف دست می شناسد، در حد فاصل قله تا ایستگاه هفت تله کابین (اواخر اسفند 83) اشاره کرد.
در پایان، از کوه نورد طبیعت دوست و گرانقدر و دوست عزیزم، حسین نظر، درخواست دارم در همراهی با این گونه طرح ها، تجدید نظر کند.
نمونه ای از معدود تابلوهای مسیر صعود قله ی گراند تیتان در آمریکا (ابعاد تقریبی تابلو: 20 × 30 به ارتفاع حدود 30 سانتی متر از زمین) (مضمون تابلو: پا نگذاشتن روی گلسنگ ها و دیگر گیاهان بسیار کوتاه کوهستان، خودداری از آلودن محیط)