سایه ویرانگر خشکسالی بر سر لرستان در سال های اخیر چالش های زیادی را در حوزه آب شرب، کشاورزی، شیلات و منابع طبیعی استان ایجاد کرده است، موضوعی که در صورت عدم مدیریت می تواند تبعات بلندمدتی بر اقتصاد استان به جای بگذارد. خشکسالی در ایران با توجه به اقلیم گرم و خشک آن پدیده ای طبیعی است؛ این جمله ای تکراری است که بارها از سوی کارشناسان محیط زیست رسانه ای شده است.با این وجود عوامل مصنوعی که بر اثر زیاده روی ها و تند روی های انسانها به وجود آمده عاملی تاثیرگذار بر روی خشکسالی های طبیعی این سرزمین به خصوص زیستگاه ارزشمند زاگرس شده است.
در سال های اخیر محیط زیست استان های زاگرس نشین با انواع و اقسام مشکلات طبیعی و غیر طبیعی روبرو بوده اند و در این بین آسیب های بسیاری را نیز متحمل شده اند به طوریکه خشکسالی به تنهایی آثار ویرانگری را در این منطقه به جای گذاشته است.
سرایت خشکسالی به استانهای زاگرس نشین و پیامدهای آن
این در حالیست که سرایت شدت خشکسالی به مناطق زاگرس نشین ایران از جمله استان لرستان که همواره جزء پرآب ترین مناطق ایران و دارای آب و هوایی مطلوب محسوب می شده این روزها نگرانی فعالان محیط زیست را برانگیخته است. کارگروه تخصصی سیل استان لرستان در حالی ظهر شنبه جلسه خود را برگزار کرد که در این جلسه خبری از بررسی سیل و سیلاب نبود بلکه همه زمان جلسه به تشریح ابعاد و پیامدهای خشکسالی در لرستان سپری شد، موضوعی که زنگ خطر را به صدا درآورده است.
دبیر کارگروه تخصصی سیل استان لرستان با اشاره به میزان بارندگی های لرستان در سال آبی 91-90 اظهار داشت: متاسفانه میزان بارندگی های لرستان در این سال آبی نسبت به مدت مشابه خود در سال گذشته 19 درصد کاهش داشته است.رضا میرزایی بیان داشت: متوسط بارندگی در استان لرستان در سال آبی 91 - 90 در استان لرستان از 479 میلی متر به 356 میلی متر کاهش یافته است.
سطح آبهای زیرزمینی لرستان 12 متر کاهش یافت
وی همچنین از کاهش سطح آبهای زیرزمینی در استان لرستان خبر داد و گفت: در سال آبی 91-90 سطح آبهای زیرزمینی استان لرستان یک متر و 82 سانتی متر کاهش یافته است.دبیر کارگروه تخصصی سیل استان لرستان تصریح کرد: همچنین سطح آبهای زیرزمینی استان لرستان در بلند مدت 12 متر و 59 سانتی متر کاهش داشته است.
میرزایی با اشاره به کمبود آب شرب در شهرهای استان لرستان عنوان کرد: در حال حاضر 23 شهر با جمعیتی بالغ بر 269 هزار و 647 نفر در استان لرستان وجود دارد که حجم آب برداشتی برای تامین نیاز این جمعیت 68.9 میلیون متر مکعب از طریق 125 منبع آب است.
کمبود آب شرب در هشت شهر لرستان
دبیر کارگروه تخصصی سیل استان لرستان با اشاره به کمبود آب شرب به ترتیب در شهرستانهای خرم آباد، الیگودرز، ازنا، کوهدشت، پلدختر، دورود و چغابل ادامه داد: اعتبار مورد نیاز برای تامین آب شرب این شهرها بیش از 65 میلیارد تومان است.میرزایی همچنین با اشاره به وجود 2 هزار و 861 روستا با جمعیت 667 هزار و 416 نفر در لرستان بیان داشت: آب مورد نیاز این تعداد روستا از 450 منبع مانند چاه، چشمه و قنات تامین می شود.وی با اشاره به آبرسانی به هزار و 900 روستا در استان لرستان یادآور شد: در حال حاضر از این تعداد روستا هزار و 100 روستا تحت پوشش آب و فاضلاب روستایی و مابقی تحت پوشش این شرکت نبوده و فاقد کنتور هستند.
مشکل آب شرب 168 هزار روستایی در لرستان
دبیر کارگروه تخصصی سیل استان لرستان به مشکلات تامین آب شرب در روستاهای استان اشاره کرد و افزود: در حال حاضر 961 روستا در لرستان خودگردان تامین آب می شوند.میرزایی با اشاره به تاثیر خشکسالی های بیان داشت: طی 6 ماه نخست سالجاری آب شرب 145 روستا در استان خشک شده است.
وی با بیان اینکه آبرسانی به این روستاها با 160 تانکر به صورت موقت انجام می شود، بیان داشت: همچنین 93 هزار مترمکعب آب نیز توسط بخش خصوصی به روستاههای لرستان فرستاده شده است.دبیر کارگروه تخصصی سیل و مخاطرات دریایی، برق، آب و فاضلاب استان لرستان افزود: در مجموع 510 روستا در لرستان با جمعیتی بالغ بر 168 هزار نفر با مشکل آب آشامیدنی مواجه هستند.
میرزایی با اشاره به اعتبار مورد نیاز برای آبرسانی به این تعداد روستا در لرستان بیان داشت: در مجموع برای آبرسانی به روستاههایی که با مشکل آب آشامیدنی مواجه هستند بیش از 26 میلیارد تومان است.وی ادامه داد: برای آبرسانی به 138 روستا از این تعداد روستا که دارای مشکل آب آشامیدنی هستند در سالجاری یک میلیارد تومان نیاز است.
40 درصد عشایر لرستان با مشکل آب مواجه هستند
دبیر کارگروه تخصصی سیل استان لرستان همچنین با اشاره به مشکل آب آشامیدنی برای عشایر لرستان نیز افزود: متاسفانه در حال حاضر بسیاری از چشمه سارهایی که آب مورد نیاز عشایر لرستان را تامین می کرد به طور کامل خشک شده است.
میرزایی ادامه داد: متاسفانه این امر موجب شده که مراتع و جنگلها، چراگاهها، تولیدات دامی، درآمد و اقتصاد عشایر لرستان که ارتباط مستقیم با آب چشمه سارها دارد مورد تهدید قرار گیرد.وی با اشاره به وجود 14 هزار و 638 خانوار عشایر در استان لرستان بیان داشت: متاسفانه در حال حاضر بیش از 40 درصد این جمعیت با مشکل اساسی کمبود آب مواجه هستند.
دبیر کارگروه تخصصی سیل استان لرستان با تاکید بر تهیه تانکرهای ثابت و سیار، بهسازی چشمه ها، احداث آبشخور و آب انبار برای عشایر لرستان یادآور شد: اعتبار مورد نیاز برای تامین آب عشایر لرستان 4.2 میلیارد تومان است.
خسارت 160 میلیارد تومانی به کشاورزی لرستان
میرزایی همچنین با اشاره به کاهش شدید آب رودخانه های لرستان و تاثیر آن برای روی کشاورزی استان بیان داشت: در مجموع بیش از 56 هزار و 961 هکتار باغ در لرستان وجود دارد که بر اثر خشسالی 17 هزار و 512 هکتار از این باغات خسارت دیده است.وی خسارت ریالی به باغات لرستان بر اثر خشکسالی را 50 میلیارد تومان عنوان کرد.
دبیر کارگروه تخصصی سیل استان لرستان به خسارت به بیش از 188 هزار و 398 هکتار از زراعت لرستان اشاره کرد و گفت: میزان تولید لرستان در این زمینه 257 هزار و 236 تن کاهش یافته است.میرزایی میزان خسارت ریالی در این بخش را نیز 110 میلیارد تومان عنوان کرد.
کاهش 5 هزار تنی تولید شیلات لرستان بر اثر خشکسالی
وی همچنین میزان خسارت ریالی به جنگلها و مراتع لرستان نیز بر اثر خشکسالی بیش از 88 میلیارد تومان دانست.دبیر کارگروه تخصصی سیل استان لرستان به وجود 433 مزرعه شیلات در لرستان اشاره کرد و گفت: میزان تولید این مزارع ماهی در لرستان در سال گذشته 14 هزار و 286 تن بوده که این میزان به دلیل خشکسالی در سالجاری 5 هزار تن کاهش داشته است.
میرزایی با اشاره به میزان خسارت ریالی وارد شده به بخش شیلات لرستان بر اثر خشکسالی گفت: این میزان بیش از 20 میلیارد تومان برآورد شده است.به هر روی این روزها که خشکسالی در مناطق مختلف ایران هر روز با شدت بیشتری نفوذ می کند باید ضمن برنامه ریزی جامع برای مقابله با این پدیده از طرح های غیرکارشناسی که محیط زیست ایران را در مقابل این پدیده آسیب پذیرتر می کند به شدت خودداری کرد.
باید در شرایط بحرانی کنونی مدیریت منابع آب و تدوین برنامه های جامع مقابله با خشکسالی را در دستور کار قرار داد تا قبل از بحرانی شدن این وضعیت بتوان کشور را در مقابل آن تجهیز کرد.