اسماعیل مددی گفت: با خشک شدن دریاچه ارومیه هوای معتدل منطقه به هوای گرم تبدیل شده و فاجعه بادهای نمکی شروع شده است.
اسماعیل مددی کارشناس ارشد پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در گفتوگو با خبرنگار سرویس محیط زیست صادق نیوز، گفت: دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب شور دنیا است. این دریاچه عمدتا از زرینهرود، سیمینهرود، زولا و تلخینهرود تغذیه میشود. حوزه آبریز این دریاچه ۵۱هزار و۸۷۰ کیلومتر مربع وسعت دارد که ۳درصد مساحت کل کشور است. این حوزه با داشتن دشتهایی مثل مراغه، مهاباد، پیرانشهر، تبریز، میاندوآب و سلماس یکی از کانونهای ارزشمند فعالیتهای کشاورزی و دامداری ایران است همچنین ارومیه از بزرگترین آبگیرهای دائمی آسیای غربی است و بعد از مرداب انزلی از جالبترین و بدیعترین زیستگاههای طبیعی جانوران در ایران بهشمار میرود به گونهای که ۲۷ گونه پستاندار، ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۷ گونه دوزیست و ۲۶ گونه ماهی در حوزه زیست محیطی دریاچه زیست میکردند.
وی گفت: این دریاچه ۱۰۲ جزیره دارد که همه آنها از طرف سازمان یونسکو به عنوان ذخیرهگاه زیستی جهان به ثبت رسیدند؛ بهخصوص جزیره اشک که پرندگان مهاجر، گوزن زرد ایرانی، قوچ و میش ارمنی در آنجا زیست میکنند.
مددی گفت: دریاچه ارومیه یک پارک ملی است و در کنوانسیون رامسر بهعنوان یک آبگیر به ثبت رسیده است و به دلیل داشتن انواع گونههای حیات وحش، گونههای پوشش گیاهی، ایجاد تعادل طبیعی در منطقه دارای ارزش اکولوژیکی فراوانی است. جزایر ۹گانه آن، محل تخمگذاری پرندگان است.
وی افزود: دریاچه ارومیه جز مرکز تنوع گیاهی"WWF" و "IUCN" است و در حوزه اکولوژیکی، این دریاچه دارای ۵۴۶ گونه گیاه است که شامل گیاهان شورپسند، شنپسند، آبپسند و خشکیزی هستند.
علل خشک شدن دریاچه ارومیه
مددی گفت: از علل خشک شدن ارومیه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
۱.کمبود بارش ناشی از گرم شدن کره زمین و تغییرات آب و هوایی
۲. سدهای بزرگ و کوچکی که بر روی حوزه آبریز دریاچه ساخته شده است و کنترل آب رودخانهها به منظور مصارف کشاورزی و آب شرب.
۳. ایجاد چاههای متعدد اطراف دریاچه که سبب شده آبخوانها، از آب خالی شوند.
مددی افزود: ارومیه بهطور نرمال از حدود ۱۳ تا ۱۵ سال گذشته شروع به خشک شدن کرده و سطح آب آن ۶ متر کاهش یافته است. همچنین تبخیر زیاد و برداشتهای غیرمجاز از منابع آبهای زیرزمینی سبب تشدید روند خشک شدن دریاچه شده است.
وی گفت: با خشک شدن دریاچه، اقلیم منطقه تحت تاثیر قرار گرفته و هوای معتدل منطقه به هوای گرم تبدیل شده و فاجعه بادهای نمکی شروع میشود.
مقایسه دریاچه ارومیه با دریاچه آرال
مددی در مقایسهای که بین ارومیه و آرال داشت گفت: آرال در سال ۱۹۹۱ خشک شد و خشک شدن آن هشداری برای تمام جوامع بشری بود. با خشک شدن آرال بیابانی از نمک در منطقه به وجود آمد و به دنبال آن طوفانهای نمکی شکل گرفت و پراکنده شدن نمک موجب کویری شدن منطقه گشت، همچنین انواع ناراحتیهای پوستی، سرطانها و بیماریهای گوارشی شدت یافت.
وی افزود: اگر برای حفظ ارومیه هم چارهاندیشی نشود به سرنوشت آرال دچار میشود.
به گزارش خبرنگار محیط زیست صادق نیوز، کارشناسارشد پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در ادامه گفت: ۴ جزیره از جزایر ۹ گانه در ارومیه به خشکی پیوسته و ۵ جزیره دیگر نیز در حال پیوستن به خشکی است. زندگی آرتمیا که به عنوان منبع تغذیه پرندگان مهاجر است به دلیل افزایش میزان شوری آب به خطر افتاده و کریدور جهانی مسیر مهاجرت پرندگان دچار اختلال شده است. همچنین افزایش مرگ آرتمیا سبب سرخی دریاچه گشته چرا که این جانداران بعد از مرگ به رنگ قرمز در میآیند.
وی گفت: خشک شدن ارومیه مشکلات بسیاری را پدید میآورد. اقتصاد حاشیهای تحت تاثیر قرار میگیرد. توریستهای بسیاری برای لجن درمانی به ارومیه میآمدند که با خشک شدن آن جذب توریست مختل میشود. کشاورزی شهرهای اطراف دریاچه از بین میرود.
مددی گفت: هنگامی که نمک از سطح زمین بلند شود به وسیله باد بر روی زمینهای کشاورزی مینشیند و مزارع را نابود میکند بنابراین بروز پدیده بادهای نمکی یک فاجعه زیست محیطی است.
مددی در پایان گفت: با توجه به اینکه حجم دریاچه ۳۴ میلیارد متر مکعب است ما حدود ۲۰ تا ۲۲ میلیارد مترمکعب آب از دست دادهایم که این شروع یک فاجعه زیست محیطی است و مسئله نگران کنندهای برای دوستداران محیط زیست است. کارشناسان معتقدند برای جلوگیری از خشک شدن ارومیه سالانه باید ۳میلیارد مترمکعب آب وارد دریاچه شود و اگر حق آبه دریاچه تامین شود بین ۷ تا ۱۰ سال زمان میبرد تا دریاچه احیا شود.