افزون بر سه میلیارد نفر از ساکنان کشورهای در حال توسعه ناگزیرند برای پختوپز از روشهایی سنتی (نظیر سوزاندن درختان یا فضولات دام) استفاده کنند، حدود یک میلیارد و 500 میلیون نفر در سراسر جهان از الکتریسته بیبهرهاند و میلیونها نفری که از برق استفاده میکنند توان پرداخت هزینههای آن را ندارند. آماری این چنین ساده، ابعادی به مراتب پیچیده و نگرانکننده دارد که گهگاه از نظرها پنهان میماند: مصرف مفرط داشتههای طبیعی و تخریب شتابان کره مسکون، راه را برای دستیابی به توسعه پایدار سد میکند.شاید به همین دلیل مجمع عمومی ... “آنگاه که جنوب پا جای پای شمال بگذارد”
نام کتاب: پرندگان تالابی خزر جنوبی، مولف: عاطفه عنبرسوز، ناشر: نشر طلایه، چاپ: اول 1390، قطع خشتی متوسط، قیمت: 21000 تومان، 152 صفحه، گلاسه چهار رنگ +سیدیشمار کتابهایی که به فارسی در حوزه محیطزیست و به ویژه حیاتوحش منتشر میشوند به طرز تاسفباری انگشتشمار است. انتشار اثری درباره حیاتوحش ایران را میتوان شهابی زودگذر نامید که از گوشه بازار بیرونق نشر همچون ستاره هالی عبور میکند. در این شرایط نوشتن از نقاط قوت و ضعف اثری که بخشی از میراث طبیعی ایران پهناور را معرفی میکند به گونهای مضاعف دشوار میشود؛ پرداختن صرف به نقاط قوت، بیان نیمی از حقیقت است و اشاره به کاستیها (حتی در کنار نقاط قوت) ممکن است عدهای را از گام نهادن در این عرصه دلسرد کند. اما برای بهبود کیفیت چنین آثار کمشماری در آینده چارهای نیست جز واکاوی نکات مثبت و منفی. به تازگی کتابی از سوی انتشارات طلایه راهی بازار نشر شده ... “آوای پرندگان خاموش”
چهار ماجرا پیش آمد و سبب شد اعتمادم را به طور کلی از رسانه فارسیزبان مقیم آلمان یکسره از دست بدهم.
۱- سال ۸۹ بود که دوستی ساکن آلمان گفت مرا معرفی میکند به یکی از اهالی دویچهوله برای همکاری در حوزه محیطزیست؛ حوزهای که این رسانه به شدت در انتشار اخبار و گزارشهای مربوط ضعف دارد. دوست ساکن آلمان گفت رزومهام را به مهدی محسنی ایمیل کنم. چنین کردم. مدتی بعد خانمی تماس گرفت و خود را فریبا والیات معرفی کرد. گفت آقای محسنی گفتهاند من با شما تماس بگیرم و با شما درباره پیدا کردن سوژههای زیستمحیطی به منظور تهیه گزارش همکاری کنم. خندهام گرفت و گفتم گمان میکنم منظور از همکاری درست منتقل نشده چون غرض موضوع دیگری بود. اما حتما در این خصوص هر کمکی از دستم بربیاید انجام میدهم.
۲- چندی بعد همین ... “چرا دویچهوله را دروغپرداز میدانم؟”
دشوارترین مرحله در نوشتن از محیطزیست ایران، انتخاب سوژه است. نه این که موضوعی نباشد، چنان شرارههای تخریب و نابودی به پیکر طبیعت و محیطزیست افتاده که نمیتوان دست به انتخاب زد. ... “کدام درد محیطزیست را باید نوشت؟”
دیروز یک گفته از شاملو و سه بیت از مولوی را کنار هم گذاشتم و معنای غریب و احساسی شگرف از آنها به دست آمد که قابل بیان و توصیف و نوشتن نیست.شاملو در کتاب درباره هنر و ادبیات در گفتوگو با ناصر حریری گفته است: «من خویشاوند نزدیک ... “برای خالی نبودن عریضه(!)”
پست قبلی نظرات موافق و مخالفی را دربرداشت. اظهار نظرهای اخیر پس از آن شکل گرفت که عباس محمدی فعال عملگرای حوزه محیطزیست در کامنتی زیر همان مطلب نوشت که هیچ مانعی ندارد اگر به اسمِ پروفسور استادِ ممتازِِچهره ماندگارِ کویرشناس ایران اسلامی اشاره میشد. مطلبی نوشت و پست پیشین آتشنوشت را لینک کرد.مخالفان (از جمله آخرین آنان حسین که خود را از معاشرین پروفسور معرفی کرده) بر این عقیدهاند نه تنها نباید به سابقه کاری همسر آن چهره ماندگار اشاره میشد كه كل داستان بیپایه است. به علاوه اگر دكتر سخن غیر علمی گفنه است باید آن را با دلیل و مدرک و علم ثابت کرد. در ارتباط با چنین اظهار نظرهایی ذکر چند نکته ضروری است:نخست، ... “موشك جواب موشك”
شماری معتقدند برای نجات محیطزیست ایران باید گروهی از علاقمندان دوشادوش
هم، همصدا و همپیمان، شبانه روز و خستگیناپذیر تلاش کنند. هدفشان بهبود
شرایط اسفبار موجود باشد و خیال شهرت و محبوبیت و ثروت را از سر به در
کنند. در میان مدافعان چنین نظری، نامهای آشنایی وجود دارد که در راه
حفاظت از طبیعت استخوان خرد کردهاند. سوال اين است كه آيا خيل عظيم
همپیمانان و حافظان محیطزیست هدفی واحد را دنبال خواهند کرد یا دنبال
ساخت کلاهی هستند برای خود از این نمد نابهسامانی؟
بر اساس منطق ریاضی، یک نمونه نقض کافی است تا به این نتیجه ... “ترس از رستم دستساز”
کتاب پرندگان تالابی خزر جنوبی تالیف عاطفه عنبرسوز از سوی انتشارات طلایه راهی بازار نشر شده است.
کتاب دربرگیرنده اطلاعاتی است مفید و کاربردی از پرندگانی که در تالابهای
شمال ایران ممکن است مشاهده شوند. این اطلاعات به طور معمول شامل نام
پرندگان (به انگلیسی و فارسی و لاتین)، اندازه، کلید شناسایی، پراکندگی و
گاهی صدای آنهاست. اما در کتابی که به تازگی منتشر شده علاوه بر این موارد،
نکات مفید دیگری نیز اضافه شده است از جمله طول عمر، تعداد تخم در هر نوبت
زادآوری، دوره خوابیدن روی آنها و دوره رشد و آمادگی پرواز جوجهها. این
کتاب به همراه یک سیدی عرضه میشود که در آن ۱۴۰ فایل صوتی از صدای
پرندگان معرفی شده قرار دارد. ... “پرندگان تالابی خزر در یک نگاه”
بیش از ده سال پیش بود که مدیر کل وقت دفتر حقوقی سازمان محیطزیست در مصاحبهای به نگارنده گفت اوایل انقلاب شکوهمند اسلامی عدهای میخواستند این سازمان را تعطیل کنند. فرهاد دبیری –که بخش اعظمی از قوانین و مقررات محیطزیست ثمره تلاش اوست- اضافه کرد شماری سازمان حفاظت محیطزیست را دستگاهی طاغوتی و ضد اسلامی میدانستند. توجیهشان این بود که آفریدگان خالق هستیبخش نیازی به مراقب ندارند، خدا خلق کرده خودش هم حفاظت میکند. مدیر کل اضافه کرد پس از آن که نتوانستند سازمان محیطزیست را تعطیل کنند همه توش و توان خود را به کار گرفتند تا آن را به دکوراسیونی بدل کنند. دبیری معتقد بود آنان موفق نشدند. اما اکنون با قرار دادن تکههای جورچین (یا به قول اجانب، پازل) میتوان دریافت که طبیعتستیزان توسعهپندار و فرصتطلب تا چه حد به خواسته خود رسیدهاند. این روزها که بازار اخبار گرم هیاهوی اختلاس بیسابقه بانکی است ... “بالاخره شد دکوراسیون؟”
تصمیمی که به تازگی برای دریاچه ارومیه گرفته شده درست حکایت همان پدر
بیمهری است که سعی دارد به جای محبت و توجه، با میزان هنگفتی پول و البته
مشتی قاقالیلی، دل کودکش را به دست آورد. پدری که مدتها از کانون خانه و
خانواده دور بوده و نمیتواند کودکش را از فرزندان همسایگان بازشناسد.
بعد از این که ۱۵ سال از اخطارهای اولیه در مورد خشک شدن بزرگترین دریاچه
داخلی ایران گذشت، سرانجام اعلام شد ۹۰۰ میلیون دلار صرف نجات ارومیه خواهد
شد. بودجهای که معلوم نیست از کدام منبع قرار است برای انتقال آب ارس و
زاب به دریاچه ارومیه هزینه شود. در همین اثنا نمایندگان اردبیل و کردستان
نیز به صورتی پرشور وارد صحنه شدهاند و مخالفت خود را برای انتقال آب
اعلام کردهاند: مشکلات آذربایجان به خودشان مربوط است و آب شیرین نباید به
دریاچه شور بریزد! شماری از اهالی خانه ملت نیز معتقدند ... “خرد دریاچه ارومیه را نجات میدهد نه پول!”