Abstract
Wetlands hold a principal position in storing food for primary producers so they are not able to bear pressure. The slightest disturbance, hence, may harm wetlands and cause detrimental effects. The present study aims at monitoring heavy metals and evaluation of sediment quality index of Shadegan wetland in Iran. Thus, sampling of surface sediments of the wetland was performed at ten stations with three replications; after the preparation of samples with aqua regia, the concentrations of heavy metals were measured by atomic absorption spectroscopy. The quantification of sediment pollution using the contamination factor, contamination degree, pollution load index, ecological risk assessment index, and ecological toxicity of heavy metals in the region were all carried out. The results of Cf and Cd showed that the degree of zinc and copper contamination is low; however, the degree of lead contamination is moderate. Moreover, the obtained PLI was less than 1 indicating ... “Quality Evaluation and Study of Ecological Toxicity of Heavy Metals in Shadegan Wetland”
در دهه‌های اخیر مدیریت و برنامه‌ریزی در ساختار کلان کشور برخلافِ مبانی محیطزیست بوده است. این بی‌توجهی تاریخی به اقلیمِ حاکم بر این سرزمین و نادیده گرفتنِ توانِ اکولوژیک و بهره‌برداری‌های یک جانبه بدون ارزیابی و آمایش، ما را به سمتِ ناپایداری توسعه و از بین رفتن تنوع‌زیستی و زیستگاه‌های ارزشمندی برده است. در این فرآیندِ مخرب و تهی از اقداماتِ خردمندانه، این اقتصاد و جامعه ما بوده که دچار فسادهای عمیقِ ناشی از بی‌دانشی‌های گوناگون و تنش‌های ناشی از شتاب‌زدگی در حکمرانی عقلانی بر منابع طبیعی شده است!
بدون شک سرزمینی که سالانه دو میلیارد متر مکعب فرسایش خاک در آن صورت می‌گیرد، باید شاهدِ از بین رفتن کارایی زیستی و گسترش بیابان باشد؛ در حالی که متوسط جهانی آن ۲.۵ تن در هکتار است. گویا فراموش کرده‌ایم که در یک مدارِ خشک و فرا خشک زیست می‌کنیم و هر گونه اقدامِ مخرب با هر هدفی، می‌تواند آینده این ... “انطباق اکولوژیک!”
در روزگاری که فشارهای اکولوژیکی بر اقلیم کشور تاثیر منفی گذاشته و بیش از ۹۰ درصد از مساحتِ ایران را گرفتارِ خشکسالی بلندمدت کرده و چالش جهانی تغییر اقلیم نیز بر روی شاخص‌های مختلف آب‌و‌هوایی اثر گذاشته، شاهد تداوم اقداماتی در کارواش‌ها هستیم که با بهره‌کشی از منابع آب به دنبال کسب در آمد هستند!
در این میان بیهوده نیست اگر سخن از ورشکستگی زیستی به میان آورده و آمارهای مستند را به گواهی این حقیقتِ تلخ بگیریم که بسیاری از خط قرمزهای محیطی را با سرعت رد کرده و شوربختانه هنوز هم آنچنان که شایسته است متوجه برخی شغل‌های مخرب در پیرامون خود نباشیم که منابع آبِ شهری را از بین می‌برند و با انواع آلودگی‌ها به شبکه فاضلاب شهری تحمیل می‌کنند!
نگارنده از سال‌ها پیش نسبت به کارواشهایی که در شهر خرم‌آباد و اطراف آن فعالیت می‌کنند هشدار داده بودم که این واحدهای خدماتی نه فقط استانداردهای محیط ... “تاراج منابع آب به سبک کارواش ها!”
تابستانِ سختی بر محیط زیست ایران گذشت تا تنشِ آبی بر تمامی شاخص های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور تاثیر منفی گذاشته و اینگونه بسیاری از اکوسیستم های آبی موجود در مناطق مختلف و چهارگانه تحتِ حفاظت رنگِ سفیدِ خشکسالی و خشکیدگی را بیش از گذشته تجربه نمایند؛بیهوده نیست اگر سخن از ورشکستگی زیستی به میان آورده و آمارهای مستند را به گواهی این حقیقتِ تلخ بگیریم که بسیاری از خط قرمزهای اکولوژیکی را با سرعت رد کرده و شوربختانه هنوز هم متوجه اقدامات خود نیستیم و هنوز هم بر طبلِ کشاورزی سنتی می کوبیم و تنها فکر می کنیم که واژه خودکفایی می تواند ما را نجات دهد، اما اگر نیک بنگریم درخواهیم یافت که بسیاری از زیست اندوخته های ژنتیکی خود را فدای این برنامه ی بیهوده کرده ایم! اگر در موضوع کشاورزی راه گذشتگان خود را در پیش گرفته و اجازه نفس کشیدن به زمین های خود ... “توسعه منهای عقلانیت!”
در جهان امروز پرداختن به ساختارِ زیستی و اکولوژیک شهرها سبب بازگشت آرامش به محیط زیست انسانی می شود؛اگر در راستای مدرن شدن حرکت می کنیم نباید تنها صنعتی شدن و ماشینی شدن را اولویت قرار داده و شرایط حاکم بر اقلیم را نادیده بگیریم زیرا فاصله گرفتن از ابعادِ طبیعی و محیطی برای ما انسانها تنها تنش و آسیب های عمیق اجتماعی و زیستی را به همراه داشته است.
در این میان خرم آباد به عنوان یکی از شهرهای زاگرس نشین میزبان چنارهای قدیمی و زیبایی است که چهره شهر در آغوش خود گرفته تا در روزهایی که ذرات ریز معلق”ریزگردها” به سراغِ ریه های انسانها می آیند،این چنارها باشند که چتر خود برای نجات ما باز کرده و وظیفه زیستی خود را انجام می دهند؛ اما آیا ما نیز وظیفه نگهداشت درست از این گونه ارزشمند را به سزاوارانه نشان داده ایم؟
“پلاتانوس اوریانتالیس” در آب دوستی شهره ... “چنارهای خرم آباد؛از یادها رفته!”
سالهاست که یک زیبای آلاینده را دست کم گرفته ایم؛ ایران قربانی تغییرات اقلیمی است، این جمله را بارها شنیده و خوانده ایم اما آیا سهم خود را در آلودگی کشور،منطقه و جهان محاسبه کرده ایم؟در حقیقت ایران در میان ده کشور آلوده کننده زمین ایستاده اما حاضر به کاهش تولید گازهای مخرب گلخانه ای و موثر در تغییرات آب و هوایی نیست!
یک ایست قلبی و تمام، این یکی از تکراری ترین جمله هایی است که در علت مرگ شهروندان می شنویم؛ آن هنگام که آمار رسمی می گوید سالانه ۳۵ هزار انسان در ایران بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند! بدون شک توجه بیش از اندازه به صنایع آلاینده،تولید خودروهای غیر استاندارد و عدم قوانین موثر در کاهشِ انتشارِ آلاینده ها و البته پافشاری بر ساختارهای کهنه و مخرب در دهه های گذشته تا به امروز شرایط را برای #محیطزیست طبیعی و انسانی ... “مشعل‌سوزی؛ایران سومین آلوده‌کننده بزرگ هوا!”
سخن گفتن از انرژی آن هم در زمانی که جمعیت کره مسکون در حال افزایش است،کمی سخت به نظر می رسد؛ما در حال حرکت به سمت آینده ای هستیم که بهای سوخت های فسیلی برایمان گران تمام خواهد شد! هر چند می دانیم که امروز پالایش نفت همچنان رونق دارد تا شاهد آلودگی آب و خاک و هوا باشیم، اما این شرایط دائمی نخواهد بود؛ما راهی جز پیوستن به دوران جدید نداریم!
امروز مالیاتِ سیاه رنگ نفت را با از دست رفتن زمین های کشاورزی می دهیم و فردا امنیت غذایی ما را به چالشی عمیق خواهد کشید؛همین لحظه جمعیت فقیرِ زمین در حال افزایش است و دانشمندان در پی یافتن داروهای جدید برای کنترل بیماری های خاص و بومیان در حصارِ تنگ ثروتمندان و در کنار خیابان های بزرگ فقط اجازه سیگار کشیدن دارند!
کاش دست انسان هیچگاه نفتی نمی شد تا امروز برای رسیدن به دوران جدید بی ... “دوران گذارِ انرژی شروع شده است!”
طبق آخرین گزارش منتشر شده در شورای عالی آب، 94 درصد مساحت ایرانِ امروز درگیر خشکسالی است و بر همین بنیاد، شرایط آبی در استان‌های خوزستان، قم و خراسان شمالی وخیم و در استان‌های خراسان جنوبی، یزد، کرمان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، خراسان شمالی و بخش‌هایی از استان‌های زنجان، آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و سمنان با درجات شدید تا بسیار شدید درگیر خشکسالی هستند.
بر بنیاد آمار منتشر شده از سوی وزارت نیرو، اكنون 37میلیون ایرانی در معرض تنش آبی قرار داشته و بیش از 350 دشت کشور، خط قرمزهای اکولوژیک را رد کرده و اینگونه است که امروز، شرایط برای اقتصادِ جوامع محلی بحرانی‌تر از گذشته شده تا درکنار ورشکستگی آبی، شاهد گسترش فقر و از بین رفتن روستاهای مهم خویش باشیم.
از سوی دیگر و بر اساس آنچه که سازمان بهزیستی کشور اعلام کرده، درحال حاضر بیش از 10 میلیون ... “رای اعتمادی به رنگ آب!”
در ایرانِ امروز و شرایط حاکم بر اقلیم و محیط زیست آن می توانیم ردپای اقدامات و برنامه های شتابزده،بدون ارزیابی و مخرب را به خوبی مشاهده کنیم؛ما در سرزمینی زیست می کنیم که سرمایه های نفتی و زیستی آن زیاد بوده که این می تواند سبب رونق اقتصادی کشور شود اما اگر یکبار دیگر به نحوه برداشت های خود نیک بنگریم در خواهیم یافت که بسیاری از راه های علمی و طبیعی را اشتباه رفته و سبب بروز انواع مخاطرات اقلیمی برای کشور شده ایم!
سوال اصلی این جاست که آیا نحوه مهندسی ما بر اساس شناخت درست از اقلیم بوده و ما توان اکولوژیک منطقه را دیده و سپس اقدام به بهره برداری کرده ایم؟شوربختانه امروز شرایط زیستی در اطراف پالایشگاه های ما در حد استانداردهای جهانی قرار نداشته و اگر بر اساس شاخص های مهم محیط زیستی و در راستای توسعه پایدار حرکت کرده بودیم،امروز مدیر کل ... “در نفت غنی،در آب ژرف!”
در دهه‌های اخیر، موضوع عدم مدیریت صحیح پسماند به یکی از چالشی‌ترین مشکلات پیش‌روی محیطزیست ایران تبدیل شده که هر روز بر عمق آن افزوده و راه‌حل‌های مدیریتی آن نیز پیچیده‌تر و همچنین مالیات اکولوژیک آن سنگین‌تر می‌شود.
امروز در نواحی مختلف کشور به‌ویژه در استان‌های شمالی شاهد بروز مشکلات جدی زیستی و به‌خطرافتادن سرمایه‌های ارزشمندی همچون آب و خاک هستیم! این در حالی است که عدم مدیریت راهبردی این چالش در بخش‌های مختلف خانگی، صنعتی و کشاورزی در کنار بی‌توجهی به راهکاری همچون بازیافت که می‌تواند تا حد قابل قبولی از این بحران بکاهد، سبب به‌خطرافتادن امنیت زیستی جنگل‌ها و مراتع، تنوع زیستی و امنیت غذایی شده و تداوم این رویکرد برای سرزمینی همچون ایران که اقتصاد آن با مشکلات بسیاری روبه‌روست به یک فاجعه جبران‌ناپذیر تبدیل خواهد شد!
درهمین‌راستا و در جهان امروز، یکی از مشکلات اساسی بشر تأمین نیازهای غذایی است، به‌گونه‌ای که امنیت غذایی به‌عنوان یکی ... “چالشی به نام پسماند!”