در جهان امروز پرداختن به ساختارِ زیستی و اکولوژیک شهرها سبب بازگشت آرامش به محیط زیست انسانی می شود؛اگر در راستای مدرن شدن حرکت می کنیم نباید تنها صنعتی شدن و ماشینی شدن را اولویت قرار داده و شرایط حاکم بر اقلیم را نادیده بگیریم زیرا فاصله گرفتن از ابعادِ طبیعی و محیطی برای ما انسانها تنها تنش و آسیب های عمیق اجتماعی و زیستی را به همراه داشته است.
در این میان خرم آباد به عنوان یکی از شهرهای زاگرس نشین میزبان چنارهای قدیمی و زیبایی است که چهره شهر در آغوش خود گرفته تا در روزهایی که ذرات ریز معلق”ریزگردها” به سراغِ ریه های انسانها می آیند،این چنارها باشند که چتر خود برای نجات ما باز کرده و وظیفه زیستی خود را انجام می دهند؛ اما آیا ما نیز وظیفه نگهداشت درست از این گونه ارزشمند را به سزاوارانه نشان داده ایم؟
“پلاتانوس اوریانتالیس” در آب دوستی شهره هست اما نسبت به خشکسالی و تنش های محیطی بسیار مقاوم بوده و همین عاملی برای سنجش شرایط محیط زیست شهری بسیار مهم و راهبردی است؛اما در سالهای اخیر و در شهر خرم آباد آنچنان که شایسته است به روزگارِ این پهن برگ رسیدگی نشده است!
بیش از 5 سال است که از اوایل تیرماه شاهد خزان زودرس این درختان در مرکز استان لرستان هستیم و هر سال توجه ها به حفاظت از این گونه خدمت رسان کمتر شده و به ماشینی شدن شهر افزوده می شود؛بدون شک بالا رفتن دما در روزهای داغِ تابستان تاثیر زیادی داشته و دارد اما این تمامِ ماجرا نیست! در محیط زیست شهری توجه به آب های زیرزمینی،آلودگی های ناشی از وسایل نقلیه و بهره کشی های انسانی بسیار مهم است؛این در حالی است که در یک دهه اخیر آلودگی نوری نیز در خرم آباد بر روی زیست بومِ شهری تاثیر منفی گذاشته که حاصل این تنش ها را شرایطِ چنارها به انسانها نشان می دهند؛در موضوع آلودگی نوری تنها نورپردازی های مردم پسند هدف نبوده و راهکارهای تبلیغاتی و استفاده از بیش از حد از نورهای اضافه بر ساختارِ تمامِ زیستمندان تاثیر گذاشته است!
خرم آباد یک شهر صنعتی نیست اما چالش های اختصاصی خود را دارد؛در این بین توجه به این موضوع که احتراق ناقص سوخت های فسیلی ناشی از فعالیت خودروها و موتورسیکلت ها می تواند به شرایط اکولوژیکِ چنارها آسیب بزند زیرا بر اساس مطالعات انجام شده بیش از 70 درصد از “منواکسیدکربن” منتشر شده در هوا حاصل حمل و نقل و حرکت خودروها بوده در تردد و ایجاد ترافیک های نسبتا سنگین در خیابان هایی که درختان قدیمی چنار حضور دارند، نمی تواند بدون اثر باشد! به راستی چرا امروز باید شاهد کوچک شدن و یا کم اهمیت شدن پیاده روها و افزایش تردد ماشین ها باشیم و آلوگی ناشی از آنها را به سلامتی خود تحمیل کنیم؛اینها نشانه های خوبی برای پیشرفت یک شهر نیست.
در جهان امروز موضوع انسان محوری در بسیاری از شهرها در دستور کار قرار گرفته تا با استفاده از حمل و نقل عمومی و استفاده از وسایلی همچون دوچرخه پایداری محیطی را تضمین و سلامتی مردم و زنده ماندن شاخص های مهم زیستی اولویت باشد.
این درحالی است که در چالشِ پیش روی چنارها در خرم آباد موضوع افت آب های زیر زمینی در اطراف این درختان می تواند یکی از دلایل بسیار مهمِ خشکیدگی و خزان زودرس نیز باشد، هر چند نمی توان به سادگی از کنار چالش جهانی تغییرات آب و هوایی و بالا رفتن متوسط سطح دمای کره مسکون به ویژه در منطقه کوهستانی زاگرس گذشت که نسبت به سالهای گذشته شاهد بالا رفتن سطح دما و تاثیر آن بر روی الگوهای مهم و محیط زیستی بوده ایم. همانطور که در ابتدا نیز گفته شد، در سالهای اخیر هجوم ریزگردها نیز آسیب های عمیقی بر شرایطِ بیولوژیکِ چنارهای خرم آباد تحمیل کرده است.
در نهایت تحلیل آنکه در مدیریت و برنامه ریزی شهری توجه به حفاظت از درختان و فضای سبز یکی از راهبردهای مهم در پایداری شرایط محیطی و حرکت به سمت راهبردهای مدرنی است که انسان محوری با رویکردِ توسعه ی پایدار شهری در اولویت بوده و هر گونه شتاب زدگی و اجرای برنامه های به دور از شناخت درست از شرایطِ اقلیمی و سرزمینی می تواند آسیب های ناشناخته ای را بر محیط زیست شهرها تحمیل کند.