نوشته شده در ساعت 08:21:28 , مورخ 09/11/1392
کد خبر : 92111017
شرکتهای «دانشبنیان» در تالاب میانکاله چه میجویند؟!
عباس محمدی*
بزرگنمایی
هنریک مجنونیان در کتاب “تالابها” (سازمان حفاظت محیط زیست، 1377، ص3) مینویسد: «تالابها را میتوان از جمله نظامهای حیاتبخشی به حساب آورد که مطلقا جایگزینی ندارند و مفیدترین و در عین حال بدبیارترین اکوسیستمهای طبیعت به شمار میروند». حبیبالله نجاری نیز در کتاب “تالاب بینالمللی گاوخونی اصفهان” (سازمان حفاظت محیط زیست، 1382، ص10) مینویسد: «تالابها بالاترین میانگین تولید اولیهی خالص را در میان بومسازگانهای جهان دارا هستند. مثلا یک تالاب آب شور میتواند بیست برابر یک دریای ژرف زیتوده (biomass) در متر مربع در سال تولید کند. با وجود این که تالابها درصد ناچیزی از سطح بیوسفر جهان را شامل میشوند، اما حدود 10 تا 14 درصد کربن جهان را در خود نگهداری میکنند».
در ایران، تالابها را میتوان از نظر تاثیر در حفظ و تصفیهی منابع آب زیرزمینی و رو زمینی، تثبیت کربن وجلوگیری از گرمایش زمین، حفاظت خاک، حفظ تنوع زیستی، ایجاد ثروت برای مردم با فراهم ساختن امکان دامپروری و ماهیگیری و صید و شکار، و فراهم ساختن چشماندازهای بیمانند برای گردشگری، ارزشمندترین بخشهای سرزمین (به نسبت مساحت) دانست. فقط کافی است اشاره کنیم که یکی از بزرگترین مشکلات زیستمحیطی ما، یعنی بروز پدیده ی ریزگردها که در بیشتر روزهای سال هوای بخش بزرگی از کشور را غیر قابل تنفس میکند، تا حد زیادی به علت آسیبدیدگی تالابها است. و باز اشاره میکنیم که همین پدیده، سبب بارش گرد و خاک بر روی برف و یخهای کوهستانی کشور و در نتیجه موجب ذوب ناگهانی آنها در بهار، و جاری شدن سیلهای غیرطبیعی و فرسایش خاک میشود.
در نخستین روزهای بهمن، به مناسبت “روز جهانی تالابها” (2 فوریه/ 13 بهمن)، گروه دیدهبان کوهستان انجمن کوهنوردان ایران (دفترهای تهران و آمل) با کمک و همراهی انجمن دیدهبان میانکاله و چند نفر از اهالی روستای شاهکیله، یک برنامهی بازدید از بخش جنوبی تالاب مبانکاله برگزار کرد. هدف از این برنامه، آشنا شدن با جاذبههای بومگردی (ecotourism) و روستاگردی در حاشیهی جنوبی تالاب میانکاله بود؛ با خوشحالی دریافتیم که سطح آگاهی زیستمحیطی در روستای شاهکیله بسیار بالا است و گروههایی از اهالی با نگرانی پیگیر طرحهای به اصطلاح توسعهای هستند که در چند سال گذشته کلید خورده و حیات تالاب را تهدید میکند.
در میانکاله نیز مانند بیشتر تالابها و دریاچههای کشور، نخستین عامل آسیبزا، دخالت نابخردانه و بیملاحظهی انسانی است: ساخت بندرگاه در حریم غربی تالاب، جادهسازی در امتداد خط ساحلی منطقه، چرای خارج از ظرفیت، شکار و صید بیضابطه در تمام بخشهای خشک و آبی، رفت و آمد بیرویهی موتورسیکلت و تراکتور و انسان و خودرو در تمام بخشهای خشک و آبی کمعمق تالاب که بسیار حساساند ، طرح احداث پالایشگاه در بهشهر، طرح احداث جاده از بهشهر به سوی ساحل خزر از دل تالاب، طرح واگذاری جزیرهی آشوراده به شرکتهای توریستی، و… . در روستای شاهکیله به ما گفتند که در دولت پیشین طرحی تصویب شده که بر پایهی آن قرار است به چند شرکت “دانشبنیان” دهها هکتار زمین از محدودهی تالاب واگذار شود. اهالی روستا که معیشتشان تا حد زیادی بر پایهی دامداری است، نگران این هستند که چراگاههای تالابی، بر اثر این طرح آسیب ببیند.
نخست، جای پرسش است که پژوهشگران و شرکتهای دانشبنیان فرضی در دور و بر تالاب میانکاله چه کاری خواهند داشت که نیاز به دهها هکتار زمین داشته باشد؟! دیگر این که آیا مثلا در شهرهای بهشهر و نکا که زیرساختهای مناسبتری دارند، نمیتوان به کار پژوهشی پرداخت؟ چرا مدیران ما، اقتصاد و ساختار اندیشگی فرهیختهترین قشرهای جامعه را هم به سوی الگوی رفتاری زمینخواران و بساز و بفروشان سوق میدهند؟ آیا راهی بهتر از بذل و بخشش از طبیعت کشور، برای حمایت مادی از پژوهشگران نمیشناسند؟!
به نظر میرسد که گروههایی از مدیران کشور و تصمیمسازان پیرامونشان، ارزشی جز “مرغوبیت” بنگاهی به منظور ساخت و ساز، برای جنگل و کوهستان و ساحل و محیط تالاب و دیگر منطقههای طبیعی نمیشناسند! آنان، اینگونه زمینها را که متعلق به همگان است، “بیصاحب” میدانند و چون به شیوههای شخصیسازی این گونه املاک مسلط هستند، هر از گاه، طرحی میریزند برای تصرف بخشهایی از منابع طبیعی ملی. ضمن این که اجرای طرحهای تخیلی و بیبنیاد، امکان مناسبی را هم برای گرفتن بودجه از محل درآمدهای ملی یا وامهای بانکی فراهم میسازد. و چنین است که کوتهنگری در سیاست به اضافهی موذیگری در اقتصاد، معجون اختلاس و آزمندی را میسازد که دشمن شماره یک محیط زیست و آیندهی کشور است.
روستاییان شاهکیله خواستار حفظ چراگاههای تالابی، همزیستی با طبیعت کممانند میانکاله، و پذیرایی از بومگردان مسوولیتپذیر هستند؛ جا دارد که طبیعتدوستان ایرانی و شرکتهای گردشگری، این منطقه را در میان هدفهای مسافرتی خود جای دهند و به موازات این، نگرانیهای زیستمحیطی این مردم را بازتاب دهند و در جلوگیری از اجرای طرحهای مخرب در منطقه بکوشند.
http://isdle.ir/news/index.php?news=9600