حسینعلی مهجوری، از کوه نوردان و فعالان محیط زیستی مازندران و یکی از اعضای باسابقه ی گروه دیده بان کوهستان است. از او مقاله ها و یادداشت های پرشماری در روزنامه های استان و تارنماهای گوناگون منتشر شده و می شود. در زیر، دو یادداشت او را می توانید بخوانید. مقاله ی او را به مناسبت 14 آبان روز مازندران، نیز می توانید در همین جا بخوانید. در این مقاله، او به جاذبه های تاریخی و طبیعی مازندران اشاره می کند.
نگاه متفاوت به “برج های آب” در تارنمای باشگاه خبرنگاران 
جنگل های مازندران را دریابیم در تارنمای باشگاه خبرنگاران
14 آبان، روز مازندران
به بر بط چو بایست بر ساخت رود برآورد مازندرانی سرود
که مازندران شهر ما یاد باد همیشه بر و بومش آباد باد
که در بوستانش همیشه گل است به کوه اندرون لاله و سنبل است
هوا خوشگوار و زمین پر نگار نه گرم و نه سرد و همیشه بهار
فردوسی
جای جای طبیعت سرزمین همیشه بهار مازندران، الهام بخش شاعران بوده و هست و از دیرباز به دلایل مختلف از جمله: جاذبه های طبیعی و فوق العاده بکر و کارآمدی چون دریا و جنگل و کوه و دشت و کشتزار و رود و آب و گل و سبزه و … به زیباترین وجه ممکن جلوه گر بوده است . اجتماع این عناصر که از امکانات خدادادی است و مازندران به طور یکجا از آن بهره مند می باشد و طبیعی است که این کیفیت در همه اعصار و قرون به یاری تخیلات شاعرانه می شتابد و به همین لحاظ تاریخ مازندران مشحون از آثار شاعرانی بوده که با وام گرفتن از طبیعت شگرفش اشعار نغز سروده اند.
از سوی دیگر جاذبه های جغرافیایی و تاریخی و آثار به دست آمده از غارهای مشکوفه ، خبر از زندگی اجتماعی دیرینه ای در این دیار دارد و این دیرینگی را تاریخی است سرشار از سلحشوری و پایداری اقوام مازنی در نبرد با اقوام مهاجمی همچون ، حمله اسکندر مقدونی ، نبرد اسپهبدان تبرستان با سران اموی و عباسی و هجوم تپورها و قیام زیدیان و … هرچند طبیعی است که این ناآرامی ها علاوه بر آثار مخرب اجتماعی و اقتصادی و سیاسی ، نوعی گسل فرهنگی را نیز به همراه داشته که فرآیند آن فقدان پیوستگی تاریخی و فرهنگی بوده ، اما با وجود شاعرانی همچون امیر پازواری و نیما یوشیج با اشعار نغز خود بخش بزرگی از آن فاصله و گسل را پر کرده است .
از طرفی چشم اندازهای کناره های استان را دریای زیبای مازندران و از طرف دیگر چشم انداز جنوبی آن را جنگل های انبوه دامنه های البرز پوشانیده که در فراسوی این جنگل ها قله های سربه فلک کشیده و پوشیده از برف خودنمایی می کند که سرآمد آن ها مرتفع ترین قله آتشفشان ایران (دماوند) است که در این سرزمین واقع شده است .
ابرهای برخاسته از دریای سیاه و مدیترانه ، درهم آمیختن رطوبت حاصل از دریای مازندران ، پس از برخورد با کوه های البرز موجب بارش های مناسب شده که حاصلش به وجود آوردن منطقه ای معتدل و بارانی و جنگل های پهن برگ و بکر به یادگار مانده از دوران سوم زمین شناسی می باشد . این سرزمین سبز با داشتن 23756 کیلومتر مربع مساحت (46/1 درصد مساحت کل کشور ) با داشتن سه شاهراه : هراز در آمل (181کیلومتر) ، کندوان در چالوس (202کیلومتر) و فیروزکوه در قائمشهر (230کیلومتر) فاصله کم و امکان سریع دسترسی به پایتخت را فراهم آورده است .
جاذبه های طبیعی و تاریخ مازندران
الف : دماوند (پناه مازندران) : این قله سترگ و اسطوره ای با ارتفاع 5671 متر از شمال شرق به آمل (البرز مرکزی و بخش لاریجان) از شمال غرب به چالوس و با کمی انحراف از جنوب غرب در شهر دماوند قرار دارد و یکی از منحصر به فردترین جاذبه های طبیعی ایران و مازندران به شمار می رود و از گذشته های دور تا به امروز جزو جدایی ناپذیر فرهنگ و افتخارات ایرانیان و مازندرانی ها بوده تا جایی که هر ساله هزاران تن از شیفتگان ورزش مفرح کوه نوردی و طبیعت دوستان از ایران و همه نقاط جهان به آن روی می آورند . از دیرباز مردمان با همان گونه که نقش عشق را در بیستون جستجو می کردند ، شور زندگی را در دامن کشیده دماوند یافتند که قلب شعله ورش روی شقایق را برافروخته بود تا فسردگان را در طلب اندازد و خنکای رودهایش مرهمی بود بر دل شکسته دشت و سینه سوختگان .
فردوسی در شاهنامه اش در داستان فریدون ، این کوه را زندان دیوان و ضحاک تازی می داند :
بیامد فریدون به شاهنشهی وز آن مار فش کرده گیتی تهی
در دامنه این کوه بلند و افسانه ای چشمه های آب گرم لاریجان ، چشمه های آبعلی قرار گرفته اند . چشمه های آبگرم با بلندی حدود 2380 متر ارتفاع از سطح دریا به طور تقریبی هزار لیتر در دقیقه آب دهی دارند که اندازه گرمی آب این چشمه ها 65 درجه سانتیگراد است که پس از خروج هیدروژن سولفوره و رسوب سیاه زرد بر جای می گذارد که استحمامش برای بیماری های عصبی ، زخم های کهنه ، عوارض رماتیسم ، بیماری های تنفسی ، بواسیر و … سودمند می باشد . ضمن آنکه در این منطقه (لاریجان) آب معدنی هایی نظیر آب اسک ، استراباکو ، آب آهن و … نیز قرار دارند .
از دیگر جاذبه های دماوند می توان از یخچال های سیوله و دوبی سل ، آبشار یخی ، تپه گوگردی و نیز از پوشش گیاهانی نظیر خشخاش ، کنگر ، گون ، آویشن ، شنگ ، گلپر ، بومادران و پرسیاوشان و … نام برد . همچنین در دامنه های این قله رفیع تا ارتفاع 4000 متری جانورانی مانند روباه ، شغال ، گرگ ، سگ وحشی ، خرس ، کل ، بز ، میش ، گراز ، انواع آهو و پرندگانی مانند : عقاب ، شاهین ، جغد ، خفاش ، تیهو ، کبک ، نوعی طوطی و کبک دری و … به وفور وجود دارند . ضمناً 5 نوع مار و عقرب و بزمجه و انواع موش و گورکن نیز قرار دارند .
ناگفته نماند در دماوند گزندگان در ارتفاع بیش از 4500 متر وجود ندارند و بیشتر جایگاهشان در جبهه شمالی و دره یخار و بالای تخت فریدون و دشت دلارستاق دیده می شوند .
دماوند ، کوهی که چینی ها در جریان اولین مصاف زمستانی خود از آن به عنوان اورستی دیگر و اتریشی ها و سوئیسی های از آن به عنوان هیمالیایی دیگر یاد نموده اند ، کوهی که رینهولدمسنر مرد شماره یک کوهنوردی جهان پس از دو نیم روز زندانی شدن در پناهگاه جنوبی ، سرانجام به سختی جان از مهلکه به در برد و از این کوه به تلخی یاد کرد و آن را سخت تر از جبال آند و هم ردیف هیمالیا خواند .
از دیگر جاذبه های طبیعی مازندران می توان از بزرگترین دریاچه جهان (دریایی که ما آن را دریاچه می نامیم ) یعنی دریاچه مازندران ، نام برد که بعد از دریاچه سوپر پورپین که دومین دریاچه بزرگ جهان است 5 برابر وسیع تر و بزرگترین قسمت باقیمانده از تجزیه دریای عظیم تیتس است . این دریاچه بسته و به دریای آزاد را ندارد ولی طول تقریبی آن 1204 کیلومتر و عرض متوسط ان 300 کیلومتر که 992 کیلومتر از سواحل آن مربوط به ایران و بقیه (5408 کیلومتر) مربوط به کشورهای حوزه شمالی است . در حدود 90 درصد صید ماهیان خاویاری مختص این دریاچه است و از طرفی 27 درصد نوع ماهیان ، خاویاری جهان که قدمت 250 میلیون ساله را دارد فقط 6 گونه در دریای مازندران وجود دارد که از نظر جمعیت بالغ بر 85 درصد ذخایر اقیانوس ها را شامل می شود .
جنگل های مازندران
جنگل های حوزه رویشی خزری که به نام جنگل های شمال نامیده می شوند ، نواری باریک به طول 800 کیلومتر و عرض 25 کیلومتر در نیم رخ شمالی رشته کوه البرز قرار دارد . این جنگل مربوط به دوران سوم زمین شناسی است .
جنگل های شمال را تنوع غنای گونه های گیاهی می دانند به طوری که از 8 هزار گونه گیاهی ایران در حدود 1800 گونه در این جنگل وجود دارند . از گیاهان جنگل های شمال 500 گونه انحصاری است که گونه های درختی شمشاد ، انجیلی ، سفیدپلت و لرگ از جمله آنان هستند . امتداد ارتفاع جنگل های شمال از ساحل دریا تا دارمرز در حدود 50-40 کیلومتر است که از نظر بوم شناسی در دنیا کم نظیر است .
دیگر جاذبه های طبیعی و تاریخ مازندران
پارک های جنگلی و ملی نظیر پارک جنگلی سی سنگان ، بوستان نور ، پارک ملی لار ، جنگل دال خانی ، صفارود ، عباس آباد ، بزچفت ، خی پوست ، اوجابیت ، دیوا ، شیردارکلا و … .
تالاب میانکاله و رودخانه هایی که دیرپاترین تمدن ها در کنارشان بنا شده اند نظیر : رودخانه هراز ، تجن ، تلار ، نمک آبرود ، پلنگ آبرود ، نشتاروف پردمه ، لاجیم ، لاسم ، لار ، نشل ، نمارستاق ، هردورود، رزان و … .
چشمه هایی که در دل طبیعت سبز این دیار قرار دارند نظیر : سعدین ، چانوسر ، هفت خال ، چشمه خونی ، هلی کتی ، آغوزکتی ، چشمه عمارت ، چشمه کوهستان و چشمه های آبگرم و آبمعدنی که شفای بسیاری از امراض هستند نظیر : آب آهن ، قرمرض ، آب اسک ، استراباکو ، لاویج ، سنگ بنه ، سادات محله ، قلعه دختر ، مرهک و … .
آبشارهای مازندران که عموماً در نواحی مرکزی رشته کوه البرز قرار دارند مثل آبشار شاهاندشت ، مریجان ، داراب کلا ، زنگت ، اکاپل ، تیمره ، پرومد ، سنگ نو ، اسپه او ، گزو ، گاوکشان و … .
غارهای مازندران همانند غار اسپهبد خورشید ، دانیال ، کمربند و هوتو ، کیجا کچال ، مجموعه کافرکلی ، غار اسک ، قلعه بند ، گل زرد ، دیوخانه ، پیرزن خانی و … .
قلعه های تاریخی مازندران
قلعه ملک بهمن ، قلعه قلابن ، مارکوه ، نیاسته ، گرزمان سر ، شاه نشین ، آسیاب سر ، پلنگان ، مریجان ، قلعه گردن ، شارژ و … .