شیر کوهستانی آبیسینا؛ باشکوه و فراموش شده

کوشان مهران-برای مصرف کنندگان حرفه ای قهوه، یکی از بهترین انتخاب ها، قهوه  ی عربی از کوهستان های مه آلود ایالت موکا در جنوب غربی اتیوپی است.  این زیستبوم یگانه در برگیرنده ی جنگل های طبیعی قهوه است که هم از دیدگاه تجاری و هم  ژنتیکی ارزش بی مانندی دارد. ولی اکنون این زیستگاه در کشوری با میزان هولناک از دست رفتن جنگل ها و فرسایش خاک، از اهمیت جدیدی برخوردار شده است. در سال 2012 برای نخستین بار از چند قلاده شیر در این جنگل های بارانی و مه آلود کوهستانی عکس برداری شد، هرچند برای دهه ها بومیان اومو از وجود شیر در این زیستگاه غیر عادی باخبر بودند. در کل، شیر های اتیوپی از زیرگونه شیر ماسایی آفریقای شرقی Panthera leo nubica شناخته شده اند اما در این میان، نمونه هایی هرچند کوچکتر اما دارای یالی مشکی و کوپال پرشکوه در نواحی کوهستانی آبیسینا چشم ها را خیره نموده است.

کشور باستانی اتیوپی به عنوان سرزمین شیرها شناخته شده و پادشاهان اتیوپی خود را از نوادگان سلیمان نبی و دارنده عنوان شیر جودا می دانستند. از قدیم در بارگاه شاهان و شاهزادگان این سرزمین شیر چه بصورت نمایه هایی چون مجسمه و چه رام شده به چشم می خورد. هایلاسلاسی در کنار شیران معروف بربری خود که هدیه ای از سوی مولای مراکش بود نمونه های بسیار زیبایی از شیر آبیسینا (Panthera leo abyssinica) با یالی سیاه و انبوه نگاهداری می نمود که اکنون اولاد این شیرهای درباری در باغ وحش آدیس آبابا وجود دارند.

در نواحی مرتفع و کوهستانی چون کوه های اطلس و کوهستان های دماغه امید نیک و کیپ آفریقای جنوبی و آبیسینای اتیوپی شیرها نسبت به نمونه های نواحی دشتی دارای یال انبوه و مشکی تری می باشند و در کنار تطابق با محیط، جذابیت بیشتری برای ماده ها در هنگام جفت یابی ایجاد می نمایند. تا چندسال پیش گمان می رفت که شیر کیپ که در دهه 1860 نابود شد زیرگونه مجزایی بوده ولی پژوهش های ژنتیکی اکنون ثابت نموده که در واقع این جمعیت جنوبی ترین پراکنش زیرگونه شیر ترانسوال بوده است. همین آرایش یال در نمونه شیرهای آسیایی موجود در باغ وحش های اروپایی چون برلین و لندن دیده شده که به دلیل سردی اقلیم همانند شیر بربری کوهستان های اطلس تمام لایه پوستی زیرشکم شیرهای نر با یال انبوه و تیره ای پوشیده شده و در نگاه نخست به هیچ روی شبیه به شیرهای بی یال و دم و اشکم جنگل گیر گجرات هند نمی باشند.

همچون دیگر کشورهای دارای پیشینه کهن سرزمین اتیوپی که یادگار پادشاهان کوش می باشد گرفتار جنگل زدایی و فرسایش خاک شدید و هولناکی شده است. در کشوری قافد منابع سوخت فسیلی، چوب و زغال مهم ترین منبع گرمایش است.. هنگامی که در دهه 1880 منلیک دوم آدیس آبابا را به پایتختی کشور برگزید به ابتکاری بسیار جالب دست زد. در کنار مستشارانی که برای پایه گذاری آرتش نوین به استخدام درآمده بودند یکی از مسیونرهای مذهبی پیشنهاد نمود که از درختان سریع الرشد و مقاوم اکالیپتوس برای احیا و ایجاد پوشش جنگلی بهره جویند. پس از کشت آزمایشی و بدست آمدن نتیجه مطلوب به فرمان امپراتور تمام ماموران دولتی و اعضای کلیسا موظف شدند که در هر ماموریت به استان ها همراه خود کیسه های مملو از بذر اکالیپتوس برده و در محل ماموریت در مکان های مناسب پخش نمایند.

بااین وجود افزایش جمعیت و نیاز به سوخت و زمین های کشاورزی و منابع غذایی روز به روز منابع طبیعی کشور را رو به نابودی و قهقرا برده است. بر اساس جدیدترین برآوردها اکنون بین 1000 تا 1500 قلاده شیر در اتیوپی وجود دارند. از 60 سال پیش باغ وحش آدیس آبابا در کنار گونه های منحصر بفرد اتیوپی چون آیبیکس والیا و بابون گلادا و نیالای کوهی از نمونه های شکوهمند شیر نگهداری می نموده ولی درحال حاظر بودجه 64000 دلاری در سال قادر به تامین تغذیه و نگهداری 16 قلاده شیر آبیسینیایی نمی باشد. بنابراین مسئولان باغ وحش مجبور به مسموم نمودن توله شیرها شده و آنها را به یک تاکسیدرمیست به مبلغ 175 دلار فروخته و در نهایت نمونه های آمپایه شده این توله شیران به مبلغ 400دلار به فروش رفتند.