روزنامه همشهری/نرگس رضایی
سال گذشته به دنبال تشدید آلودگی هوا که بطور متوالی تهران را به تعطیلی کشاند و از آن به عنوان سال خاکستری پایتخت یاد می‌شود بسیاری از مسئولان اجرایی و قانون‌گذار کشور طی اظهارنظرهایی کارشناسانه آمار و ارقامی متناقض از تعداد قربانیان آلودگی هوا ارائه کردند که در نهایت از سوی وزیر بهداشت تکذیب و مرضیه وحید دستجردی وعده داد برای اینکه در این زمینه به اتفاق نظر برسند در وزارتخانه تحت مسئولیتش مطالعات کاملی صورت گرفته و برآورد دقیقی از میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا به عمل خواهد آمد. اما هنوز در نیمه نهمین ماه سال ۹ تنها آماری ارائه نشده بلکه بارندگی‌های اخیر خیال بسیاری را از بابت تشدید آلودگی هوا و مسائل مربوط به آن راحت کرده و کمتر صحبتی در مورد این معضل می‌شود.
در حالیکه آلودگی هوا همانند پاییز هر سال که بیشترین تعداد مرگ و میر ناشی از این معضل زیست‌محیطی در آن اتفاق می‌افتد همچنان قربانی می‌گیرد و تهران با تلفات بالای انسانی در این ارتباط مواجه است.
بر اساس آمار و ارقام سازمان بهشت‌زهرا که “همشهری” به دلیل بی‌توجهی وزارت بهداشت در ارائه آمار دقیق مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا به آن استناد می‌کند و در تجزیه و تحلیل آنها از نظرات کارشناسی مسئولان بهداشت کمک گرفته، تنها در ۲ ماه اول پاییز امسال،۷۶۱۱ شهروند تهرانی بر اثر ایست قلبی که ارتباط نزدیک با آلودگی هوا دارد جان خود را از دست داده‌اند که اگر همین آمار را به روز محاسبه کنیم در روز ۱۲۶ شهروند تهرانی ایست قلبی کرده‌اند.
این در حالیست که سکته قلبی نیز در ردیف بعدی با سهم بالایی از علل مرگ در پایتخت ۵۶۹۱ شهروند را کشته و در برآورد کلی عوارض قلبی بیشترین تعداد مرگ و میر را در بر‌می‌گیرد. به گونه‌ای که دکتر شهریاری، رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی از این اتفاق به عنوان یک بحران یاد می‌کند و معتقد است مادام که آلودگی هوا به قوت خود باقی بماند تعداد بیشتری از شهروندان جان خود را بر اثر ایست قلبی و بیماری‌های قلبی از دست خواهند داد.
همچنین در تحقیقی که در مورد آلودگی هوا و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی، تنفسی و سکته مغزی در تهران انجام شده که نتایج آن نشان می‌دهد ارتباط معناداری بین مرگ و میرهای ناشی از بیماری‌های فوق با آلودگی هوا وجود دارد و آمار بالای ایست قلبی بین شهروندان تهرانی گویای افزایش میزان آلاینده‌های زیست‌محیطی در پایتخت است.
در ۶ ماه اول امسال هم که به علت گرمای هوا انتظار می‌رفت آلودگی هوای شهر اندکی تعدیل شود و شهر از این حیث وضعیت نسبتا خوبی داشته باشد به علت افزایش غلظت آلاینده‌های زیست‌محیطی که شهر را هر روز در شرایط ناسالم قرار می‌داد ۳۰۶۸ نفر بر اثر ایست قلبی جان خود را از دست دادند که با احتساب آمار ۲ ماهه پاییز تعداد مرگ و میر ناشی از ایست قلبی به ۱۰۶۷۹ نفر می‌رسد که این رقم در سکته قلبی ۷۹۶۳ نفر است که در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت از اول فروردین امسال تا آخر آبان ۱۸۶۴۲ شهروند تهرانی بر اثر ایست قلبی و سکته قلبی جان خود را از دست داده اند که این مسئله به گفته شهریاری، رییس کمیسیون بهداشت مجلس نگرانی‌ها را عمیق‌تر می‌کند.
نگرانی‌هایی که در آمار بهداشت جهانی فراتر رفته و به بحران تبدیل می‌شود. هرچند وزیر بهداشت می‌گوید این آمار را قبول ندارد و اینکه بیش از ۴۰۰۰ نفر در کشور جان خود را بر اثر امراض ناشی از آلودگی هوا از دست بدهند از نظر ایشان واقعی بنظر نمی‌رسد. اما آمار سازمان بهشت زهرا تنها در یک مورد عوارض قلبی به خوبی گویای مسئله بوده و بر بحرانی بودن شرایط صحه می‌گذارد. کمااینکه گزارش بانک جهانی در سال ۱۹۹۹ از افزایش آمار بیماری‌های قلبی تنفسی در تهران خبر می‌دهد که پایتخت ایران را از این حیث در بالاترین رتبه ميان ساير شهرهای منطقه مديترانه شرقی قرار می‌دهد.
علاوه بر عارضه‌های قلبی که ارتباط نزدیک با آلودگی هوا داشته و سالانه هزاران شهروند تهرانی را به کام مرگ می‌کشاند سکته مغزی از مرگ‌های ناگهانی که گفته می‌شود آلودگی هوا در بروز آن تاثیر دارد و از نقطه‌نظر انوشیروان بندپی نایب رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در پاییز آمار اینگونه مرگ‌ها رو به افزایش می‌رود بعد از عارضه‌های قلبی بیشترین آمار مرگ و میر در تهران را به خود اختصاص می‌دهد.
بر اساس آمار سازمان بهشت زهرا در ۲ ماه اول پاییز امسال ۲۸۲۴ نفر بر اثر سکته مغزی جان خود را از دست داده‌اند که این آمار در ۶ ماه اول سال ۱۲۱۶ نفر بوده است. همچنین بیماری‌های تنفسی که آلودگی هوا آن را تشدید کرده و ارتباط مستقیم با این معضل زیست‌محیطی دارد در ۲ ماه پاییز ۲۴۸۰ شهروند را کشته که این رقم در ۶ ماه اول به ۹۸۱ مورد کاهش پیدا می‌کند.
بنابراین اگر مجموع مرگ‌های ناگهانی در پاییز را که به گفته بندپی و کارشناسان بهداشت ارتباط معناداری با آلودگی هوا دارد در نظر بگیریم ۱۸۶۰۶ نفر تنها در ۲ ماه این فصل جان خود را از دست داده‌اند و به گونه‌ای در مهر و آبان امسال هر روز ۳۱۰ شهروند تهرانی مرگ ناگهانی ناشی از آلودگی هوا داشته‌اند.
لازم به ذکر است مجموع مرگ و میرهای ناشی از بیماری‌های قلبی،تنفسی و مغزی که ارتباط معناداری با آلودگی هوا دارد از اول فروردین امسال تا پایان آبان ۲۶۱۴۳ مورد بوده که روند رو به‌رشدی را در مرگ و میرهای ناشی از آلودگی هوا نشان می‌دهد.
مطابق مطالعات صورت گرفته بیش از ۷۰ درصد مرگ و میرها در تهران به مشکلات قلبی تنفسی مربوط می‌شود که این مشکلات ارتباط مستقیم و غیرمستقیم با آلودگی هوا دارد.در یکی از این مطالعات که داده‌های مربوط به مرگ و مير و آلودگی هوا طی دوره آماری ۲۰۰۵ -۲۰۰۲ مورد استفاده قرار گرفته و به تجزيه و تحليل ارتباط بين آلودگی هوا و مرگ و مير ناشی از بيماری قلبی- عروقی، تنفسی و سکته مغزی در تهران پرداخته است نتایج ارتباط معناداری بين مرگ و مير ناشی از بيماری‌های مورد مطالعه با آلودگی هوا نشان می‌دهد.
به گونه‌ای که همبستگی بيماری قلبی- عروقی، تنفسی، کل مرگ و مير و سکته مغزی با آلودگی مناطق ۲۲ گانه تهران به ترتيب ۷۳/۰، ۷۰/۰ و ۶۹/۰ و ۶۷/۰ است.
بر این اساس مناطق مرکزی تهران بيشترين آلودگی و مرگ و مير را دارند و بيشترين ارتباط بين آلودگی و مرگ و مير ناشی از بيماری قلبی- عروقی، تنفسی و سکته مغزی به ترتيب مربوط به ماه‌های مهر،آبان و دی است.با این حال در مجموع کلی بيشترين همبستگی بين آلودگی هوا در ماه‌های مختلف سال در ارتباط با مرگ و مير مربوط به فصل پاييز بویژه ماه‌های مهر و آبان است که آمار مرگ و میر در مهر و آبان ۹۰ نیز بصورت معناداری این ارتباط را نشان می‌دهد.