زیست بوم/سپهر سلیمی: با دیدن پویش نجات اسب درشکه در روزهای ویرانی محیط زیست، خشکی رودها و تالاب ها, آلودگی آب، خاک و هوا و شرایط سخت حیات وحش، احتمالا برخی خواهند گفت در میان این همه گرفتاری چه جای پرداختن به این موضوع است؟
در پاسخ باید گفت #حیوان_آزاری و تجاوز به #حقوق_حیوانات اَشکال متفاوتی دارد. حیوان آزاری در انظار عمومی و بویژه محیط های شهری از جمله مواردیست که می تواند منجر به گسترش حیوان ستیزی شود و حیوان ستیزی از زیر مجموعه های طبیعت ستیزی است که در نهایت به تخریب محیط زیست و نابودی حیات وحش منجر می شود.
از این روست که در همه جای دنیا حامیان حقوق حیوانات جنگ پایان ناپذیری با مظاهر حیوان آزاری، از سیرک حیوانات تا #باغ_وحش, #دلفیناریوم و #اسب_درشکه دارند. قطعا کمیت و کیفیت اسبهایی که بدین شکل آزار می بینند در مقایسه با حیواناتی که روزانه در #کشتارگاه ها سلاخی می شوند هیچ است، اما این عمل اثرات روانی و تبلیغی بسیار بدی در ذهن و روان شهروندان دارد.
گام نخست برای احترام به حقوق حیوانات حذف مظاهر تجاوز به حقوق حیوانات از بدنه جوامع انسانی و بویژه شهرهای بزرگ است.
تفکر آنها که دیگر مشکلات محیط زیستی را ارجح بر حقوق حیوانات می دانند بی شباهت با کسانی که مسائل انسانی را ارجح بر حفظ طبیعت می دانند نیست.
پویش نجات اسب درشکه با اسامی نظیر “درشکه بدون اسب” یا “ممنوعیت اسب درشکه” در حداقل 25 شهر از 4 قاره دنیا فعال است. این پویش که در شهرهای بزرگ دنیا از پاریس و پکن تا لندن, نیویورک و دهلی فعال است بیش از 20 سال قدمت دارد.
همچنین بنیاد جهانی رعایت اصول اخلاقی در برابر حیوانات (PETA) در سالهای گذشته به این مساله ورود داشته است. در نتیجه تلاشهای انجام شده, شهر بارسلون در اسپانیا استفاده از اسب درشکه را ممنوع کرده و شهرداری مونترال کانادا خبر داده از ابتدای سال 2020 درشکه های برقی جایگزین درشکه های با اسب خواهند شد.
در ایران نخستین تلاشهای رسمی به سال 1390 و نسبت به وضعیت اسبهای میدان نقش جهان اصفهان بر می گردد.
اینک پس از سالها فعالیت پراکنده, جمعی از حامیان حقوق حیوانات تصمیم گرفته اند در قالب پویش #نجات_اسب_درشکه بطور متمرکز و با هدف رهایی اسبهای درشکه در شهرهای مختلف ایران فعالیت کنند.
بر این باوریم در قرن بیست و یکم, استفاده ظالمانه از اسبهای درشکه که در سطور بعد به تفصیل در موردش خواهیم گفت عملی غیرمتمدنانه و غیر ضروری است که با اهداف تجاری باعث آزار و تضییع حقوق حیوانات می شود.
ده دلیل برای حمایت از پویش نجات اسب درشکه:
یک: اسب های درشکه عموما از نخستین تا واپسین ساعات روز در هر شرایط آب و هوایی, بدون سایه بان و امکانات رفاهی فعالیت می کنند. با احتساب زمان رفت و برگشت به محلهای نگهداری, روزانه حدود 16 ساعت اسیر درشکه ها هستند. این چیزی جز شکنجه محض و حیوان آزاری نیست. کافیست یکبار در ساعات گرم روز یا واپسین ساعات شب به دیدن این حیوانات بروید تا متوجه نهایت استیصال, رنج و مظلومیت این حیوانات شوید.
دو: حرکت اسبها در بین وسایل نقلیه می تواند زمینه ساز تصادف آنها با خودروها و آسیبهای شدید از جمله مرگ را ایجاد کند.
سه: ساعات کار طولانی و عدم رسیدگی کافی باعث کاهش عمر اسبها می شود. یکی از درشکه رانان به نگارنده گفت این اسبها یک سوم کمتر از دیگران عمر می کنند.
چهار: بهره کشی غیرضروری از اسب ها در روزگار خودرو و ماشین آن هم در ملاء عام این تفکر را در ذهن شهروندان ایجاد می کند که حیوانات وسیله ای برای بهره کشی انسان ها هستند, تحت هر شرایطی باید کار کنند و هیچ حقی ندارند. این نگاه نقطه زایش حیوان آزاری و تجاوز به حقوق حیوانات است.
پنج: در دو حدیث متفاوت از پیامبر اسلام (ص) از نشستن طولانی و بیش از توان اسب نهی شده است. در روایتی از حضرت علی (ع) نقل است که سه نفر بر پشت اسب ننشینند چون در اینصورت یکی از آنان لعن خواهد شد. این در حالیست که اکثرا در درشکه ها تعداد راکبین بیش از سه نفر است. ضمن اینکه مهربانی و اجتناب از آزار حیوانات از توصیه های مهم دین اسلام است که متاسفانه در مورد اسبهای درشکه مورد بی توجهی قرار گرفته است.
شش: اسبها مجبورند در همان محل حضورشان مدفوع و ادرار کنند. این مساله سبب ایجاد بوی ناخوشایند در محل حضور این حیوانات می شود. این در حالیست که اکثر این محل ها برای گردشگری گردشگران خارجی و داخلی ایجاد شده است.
هفتم: رنج حیوانات, وجود زخم بر بدن اسب ها و گاها بستن پای حیوانات از جمله مواردیست که سیمای ناخوشایندی دارد و حس شکنجه و آزار را به بینندگان القاء می کند.
هشتم: حضور اسب ها در محیط های شلوغ با انواع آلودگی های صوتی و محیط زیستی که همراه با لمس و ضربه زدن توسط افراد مختلف همراه است سبب ایجاد استرس و عصبی شدن این حیوانات می شود.
نهم: بهره کشی ظالمانه و غیرضروری از حیوانات هیچ سنخیتی با فرهنگ ایران زمین ندارد. حضور این حیوانات به این شکل در مکانهای تاریخی و در برابر دیدگان گردشگران داخلی و خارجی, ضدتبلیغ برای ایران و ایرانی است.
دهم: در حال حاضر درشکه هایی با شکل و تزئینات سنتی وجود دارند که نیروی محرکه آن دوچرخه یا موتورهای برقی است. این درشکه ها علاوه بر اینکه حق هیچ حیوانی را تضییع نمی کنند مشکلات بیان شده را ندارند. برای اجتناب از بیکار شدن درشکه چیان فعلی می توان آنها را در درشکه های برقی به کار گرفت.
شهری که مظاهر حیوان آزاری در آن به حداقل برسد جای بهتری برای زیست همه شهروندان خواهد بود. مردمان شهری که به حیوانات احترام می گذارند قطعا با یکدیگر مهربانتر هستند, حافظ طبیعت هستند و در مصرف منابع و انرژی وسواس بیشتری به خرج می دهند.