یا پاسخ بدی با بدی در تقصیرهای زیست محیطی
عباس محمدی- سبز پرس
در این یکی دوهفته ی اخیر که خانم ابتکار رییس کمیته ی محیط زیست شورای شهر تهران و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در دولت خاتمی، گفت که دولت قصد فروش پارک پردیسان (پارکی که از دوران “طاغوت” قرار بوده به عنوان نمونه ای از زیستبوم تهران حفظ شود) را دارد، محمدی زاده رییس کنونی این سازمان هم گفت که چرا سازمان محیط زیست در دوره ی خانم ابتکار، برخلاف طرح جامع تهران، ساختمان اداری خود را در این پارک بنا کرد؟!
شاید همه ی ما – به ویژه در دوره ی کودکی- چند بار در برابر کسی که به ما گفته «تو یا فلان کار تو بد است»، گفته باشیم که خودت بدی! اما انتظار می رود که انسان های بزرگ و به ویژه فرهیختگان، به جای واکنش انتقامی، در گفته ی انتقادی طرف مقابل اندیشه کنند و پاسخی غیرعصبی بدهند و در صورت لزوم به قصور خود اعتراف و عذرخواهی کنند. در مورد یاد شده در بالا، نه انکار محمدی زاده در مورد اصل موضوع (در شرایطی که تصویر مصوبه ی هیات دولت درباره ی واگذاری پارک پردیسان منتشر شده است)، و نه توجیه خانم ابتکار که ساختمان سازی در این پارک در دوره ی ریاست خود را فقط «اجرایی کردن مصوبه های دولت های قبلی» خوانده، به نظر قانع کننده نمی رسد.
در زمینه ی محیط زیست، چند مورد از پاسخ های فرارگونه و توجیه رفتار نامناسب خود با رفتار دیگران را که گویا به عادت مدیران ما بدل شده است، به یاد دارم: حدود سه سال پیش، محمد مجابی که در دوران ریاست خانم ابتکار از معاونان سازمان محیط زیست بود، در مورد آغاز عملیات اکتشاف نفت در پارک ملی کویر هشدار داد. در مقابل، دلاور نجفی که در آن زمان معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست بود، گفت که پروژه ی اکتشاف نفت در این پارک در دولت قبلی تصویب شده است. به علاوه، نجفی سیاهه ای از مصوبات ضد محیط زیستی دولت قبلی را هم منتشر کرد: صدور مجوز ورود پساب مجتمع های نیشکر به تالاب بین المللی شادگان، مجوز اکتشاف مس در ذخیره گاه ارسباران، ساخت آزاد راه تهران- شمال در منطقه ی حفاظت شده ی البرز مرکزی، مجوز معدن کاوی در پارک ملی موته، مجوز تعریض و اصلاح جاده در پارک ملی گلستان، ساخت بندر امیرآباد در حاشیه ی تالاب بین المللی میانکاله، مجوز عبور جاده از پارک ملی لار، ساخت جاده کازرون در منطقه ی حفاظت شده ی ارژن، و… . دلاور نجفی همچنین نام چند نفر از افراد ظاهرا خوش نام و محیط زیستی را برد که با تاسیس شرکت های ارزیابی زیست محیطی و حضور در کمیته ی ارزیابی سازمان محیط زیست، پای گزارش های ارزیابی را امضا می کنند و حق کارشناسی های گزاف می گیرند.
دلاور همچنین گفت که در همان دوره ی خانم ابتکار و مدیرکلی پیراسته (عضو کنونی کمیته ی محیط زیست شورای شهر تهران) مجوز خط 48 اینچی انتقال گاز از داخل پارک ملی خجیر صادر شد و گزارش ارزیابی زیست محیطی آن را هم یکی از استادان و شخصیت های “موجه” محیط زیستی تهیه کرد (نگاه کنید به وبلاگ شخصی دلاور نجفی 18/1/87 و 11/2/87).
و باز در پاسخ به انتقاد دلاور نجفی از مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست و آغاز عملیات اکتشاف نفت در پارک ملی کویر (در دوره ای که دیگر خود دلاور در سازمان نبود) این بار محمد باقر صدوق معاون محیط طبیعی سازمان، گفت که آقای نجفی مگر مجوز عملیات اکتشاف نفت در تنها پارک ملی دریایی کشور (نایبند) در دوران شما صادر نشد، و مگر شما نبودید که گفتید در کل خط ساحلی جنوب از بوشهر تا چابهار هیچ منطقه ی باارزشی برای حفاظت وجود ندارد و با همین چند جمله، تجاوز به ده منطقه ی حفاظت شده در جنوب کشور را برای مجریان طرح ها توجیه نکردید؟! (ایرن 2/8/89)
یاد دارم که چهار پنج سال پیش، سازمان جنگل ها و مراتع به شهرداری تهران (به مدیریت قالیباف) اعتراض داشت که چرا برای بزرگراه سازی، به پارک جنگلی لویزان تجاوز کرده است. همچنین دو سه سال پیش اداره ی محیط زیست تهران، شکایت مشابهی را در مورد قطع درختان خیابان ها توسط شهرداری داشت. در هر دو مورد، شهرداری تهران به جای اعتراف به اشتباه یا آوردن دلیل قانع کننده، گفت که چرا در دوره ی شهردار پیشین، برای ادامه دادن بزرگراه همت، به باغ ها و فضای سبز غرب تهران تجاوز شد؟!
از این گونه مثال ها زیاد می توان آورد… و شوربختانه باید گفت که هر یک از طرفین هم در “پاسخ” به دیگری راست می گوید! واقعیت این است که در مجموعه ی مدیریتی کشور، عملکرد ضد محیط زیستی چیرگی دارد و با عوض شدن مجریان و شهرداران و قانون گزاران و داوران، تغییر چشمگیری پدید نمی آید و فقط تخریب ها بسته به میزان بودجه ی در دسترس برای کارهای عمرانی، شدت و ضعف می گیرد.
اصلاحی پایه ای در نگرش ها و رفتارها لازم است… .