در روز 13 بهمن، نمایندگان چند سازمان مردم نهاد در منطقه ی تالاب بوجاق گرد هم آمدند تا به مناسبت روز جهانی تالاب ها، نگرانی خود را از وضع وخیم تالاب های کشور و به ویژه وضع تالاب بین المللی بوجاق، اظهار کنند. بیانیه ی زیر، در این ارتباط از سوی سمن ها (از جمله از سوی “دیده بان کوهستان”) امضا شده است:
انجمن پایشگران محیطزیست ایران
در کشور خشک ایران حدود 250 تالاب وجود دارد که 5/2 میلیون هکتار وسعت این سرزمین خشک را در بر گرفته و به ساکنین این سرزمین، از انسان و سایر جانداران بیش از 14 کارکرد حیاتی و موهبت طبیعی را عرضه می کند. این درحالی است که بسیارى از اکولوژیست ها معتقدند که ارزش، اهمیت و فوائد تالاب ها هنوز به درستى شناسایى نشد ه است. مطالعات تالاب ها نشانگر آن است که تالاب ها حدود 10 برابر جنگل ها و 200برابر زمین هاى زراعى با وسعت مشابه، ارزش اقتصادی ایجاد می کنند. تغذیه و تخلیه آب های زیر زمینی، جلوگیری از نفوذ آب شور دریاها، تنظیم آب و هوا، جلوگیری از سیل، حفاظت ازتنوع گیاهی و جانوری، نگهداری رسوبات، حفظ و نگهداری مواد غذایی، تولید و صدور بیوماس، پاکسازی مواد سمی ،زیبایى و جاذبه هاى بصرى، ایجاد فضایى برای زندگى پرندگان مهاجر و مکانى غنى براى بررسى هاى پژوهشی و امکان بهره برداری پایدار انسانی از این عملکردها، از کارکردهای تالاب ها هستند. از 84 تالاب با اهمیت بین المللی در ایران 24 تالاب در فهرست کنوانسیون رامسر ثبت شده است که متاسفانه 7 مورد آن در فهرست سرخ مونترو یا تالاب های در معرض تهدید قرار گرفته اند و این در حالی است که دریاچه ارومیه، پریشان، کمجان، گاوخونی و تعدادی دیگر از تالاب های در معرض تهدید در زمره این هفت تالاب قرار ندارند و باید گفت اکثریت تالاب های ما با وضعیت بحرانی مواجه هستند.
تغییر کاربری اراضی تالابی، عدم رعایت حق آبه تالاب ها از سوی طراحان و مجریان طرح های آبی، عدم ملاحظات محیط زیستی در پروژه های عمرانی، ورود آلاینده های بیولوژیک، شیمیایی و فیزیکی، شکار و صید بی رویه، بی توجهی به حقوق جوامع محلی ساکن در اطراف تالاب ها و عدم مشارکت جوامع محلی در برنامه ریزی، مدیریت و بهره برداری پایدار از تالاب ها، عدم برنامه ریزی و مدیریت یکپارچه حوزه های آبریز منتهی به تالاب ها همگی از عوامل انسانی تخریب تالاب ها در کشور ما می باشند.
و اینک به مناسبت 13 بهمن روز جهانی تالاب ها، تعدادی از سازمان های غیر دولتی و دوستداران طبیعت ایران درپارک ملی خشکی – دریایی بوجاق گرد هم آمده ایم تا با بیان مشکلات این تالاب بی همتا با مشارکت با مسئولین و تصمیم گیرندگان، از تبدیل شدن این تالاب به سرنوشت ارومیه و پریشان جلوگیری نماییم.
پارک ملی خشکی – دریایی بوجاق از مدت‌ها پیش با تهدیدهای متعددی چون دفن زباله‌های شهری، برداشت ماسه بادی و واگذاری اراضی این منطقه به شرکت‌های شهرک‌سازی مواجه بوده است؛ اما اخیرا تهدید دیگری به این تهدیدات افزوده شده است و آن تبدیل بندر صیادی کیاشهر به بندر چند منظوره است.
تخلیه بار و مسافر در این بندر به مفهوم تغییر عمق آبخور آن از 1 متر به حداقل 8متر و عرض دهانه ورودی از 100 متر به بیش از 200 متر و لایروبی در حجم بسیار زیاد و آمیختگی آب شور خزر با آب شیرین تالاب و تغییر اکوسیستم تالاب به اکوسیستم دریایی و نابودی تنوع زیستی شناخته شده و ناشناخته و مناظر طبیعی این زیست‌بوم است. این درحالی است که با وجود بندر انزلی و برنامه های توسعه آن در منطقه آزاد انزلی و عدم وجود زیر ساخت های لازم، اصولا چنین بندری توجیه اقتصادی و کارکردی نخواهد داشت.
ما نیز دل نگران مردم منطقه و افزایش درآمد و اشتغال آنان هستیم. اما این مهم با نابودی بوجاق و قانون شکنی در این پارک ملی فراهم نمی شود همان گونه که در ارومیه نشد. در مورد دریاچه ارومیه نیزدر ابتدا به نظر می رسید با ساخت 74 سد بزرگ و کوچک، کشاورزان و بهره برداران با رونق اقتصادی مواجه می شوند و اشتغال و درآمد افزایش می یابد. اما امروز پسروی دریاچه ارومیه موجب شور شدن آب چاه های کشاورزان و هجوم طوفان نمک به اراضی زراعی و باغات و نابودی درآمد و اشتغال بسیاری از مردم سه استان کشور شده است. آنانی که با وعده های خود مردم را به سراب اشتغال و درآمد دلخوش می کردند و گوش شنوا برای تجربه دریاچه آرال و موارد مشابه نداشتند اکنون نیز پاسخگوی شوری آب چاه های کشاورزان و شوری خاک زارعان نیستند. آنانی که امروز بر این تصور هستند که نابودی تالاب بوجاق، آبادانی را به منطقه شان می آورد باید نگاهی عمیق تر به سرنوشت مردم شهرها و روستاهای اطراف دریاچه ارومیه و خشکی نخلستان های کارون بر اثر نفوذ آب شور دریا به کارون بیندازند. این سرنوشت می تواند در دهانه و مصب سفید رود کیاشهری ها هم تکرار شود و آب و خاک زراعی کیاشهر را نیز نابود کند. افزایش اشتغال و ایجاد درآمد در بندر کیاشهر با بدل نمودن پارک ملی بوجاق به زباله دانی و یا بندر چند منظوره تامین نمی شود، بلکه با استفاده از موهبت خدادادی تالاب بی نظیر بوجاق و حفظ آن فراهم می شود. توسعه فعالیت‌های اکوتوریستی مدیریت شده و مشارکت دادن مردم در این فعالیت ها کلید توسعه اقتصادی منظقه است. بیایید یک بار دیگر به تجربه های موجود در سایر تالاب ها نگاه کنیم و از آن ها درس بگیریم نه این که فاجعه دریاچه ارومیه را در همه جا و با شکلی دیگر تکرار کنیم.
امضا کنندگان بیانیه:
انجمن پیشگامان محیط زیست کیاشهر
انجمن پایشگران محیط زیست (پاما)
گروه دیده بان کوهستان انجمن کوه نوردان ایران
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست شعبه گیلان
جمعیت جوانان و زنان حامی محیط زیست
جمعیت دوستداران محیط زیست لنگرود
انجمن شوکا(دانشجویان دانشگاه پیام نور لنگرود)