در اوایل مهر ماه گذشته، از سوی چند سازمان غیر دولتی ترکیه، همایشی در شهر دیار بکر برگزار شد که موضوع آن بررسی مسایلی مانند حقوق مردمان محلی، حقوق بشر، و سد سازی بود. از آن جا که سد سازی های بی رویه، کل منطقه ی تاریخی میانرودان (بین النهرین: Mesopotamia) را زیر تاثیر مخرب گرفته، برگزار کنندگان همایش، از چند سازمان غیردولتی ایرانی و عراقی هم برای شرکت در همایش دعوت کرده بودند.
در زیر، گزارش مجید خانکی یکی از شرکت کنندگان در آن همایش، و همچنین متن بیانیه ی همایش را می بینید.
دومین فروم اجتمایی بین النهرین Mesopotamia Social Forum بین روزهای سی ام شهریور تا سوم مهر ماه 1390 با حضور بیش از 550 شرکت کننده از کشورهای مختلف در شهر دیاربکر واقع در جنوب شرقی ترکیه برگزار شد. در طی چهار روز برگزاری این گردهمایی، موضو هایی چون: حقوق بشر، حقوق زنان، اکولوژی، رسانه، زبان، جوانان و …، مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفتند.
چادر اکولوژی
یکی از بخش های مهم MSF 2011 ، اکولوژی و مباحث مرتبط با آن بود که در محوطه ای با عنوان “چادر اکولوژی” اجرا شد.. طی چهار روز فعالیت این چادر، نمایندگان گروه هایی از کشورهای ترکیه، عراق، ایران، ایتالیا، اردن، فلسطین، لبنان و … ، موضوع هایی چون: “چشم انداز انرژی در چارچوب رویکرد اکولوژیکی”، “حق آب”، “سیاست های آبیاری و شیوه های جایگزین در خاور میانه”، “قتل عام اکولوژیکی”، “جوامع خودمختار و شهر اکولوژیکی”، “اکولوژی، بهره برداری از منابع طبیعی و چشم انداز حفاظت از آنها در خاور میانه” و ” سدها و منابع طبیعی در خاور میانه” را مورد بحث و گفتگو قرار دادند.
والریا گامبینو، شرکت کننده ی ایتالیایی حاضر در این همایش، ضمن ارائه ی بحثی پیرامون حقوق آب، خصوصی سازی منابع آب و بهره برداری از آن ها به وسیله ی شرکت ها ی خصوصی را مورد انتقاد قرار داد و به تجربه ی سازمان های مردم نهاد ایتالیایی در مخالفت با این سیاست اشاره کرد.
نمایندگان چند سازمان مردم نهاد ایرانی و دکتر اسماعیل کهرم نیز در “چادر اکولوژی” MSF حضور داشتند و چالش های پیش روی محیط زیست ایران را برای شرکت کنندگان در این چادر تشریح کردند.
دکتر اسماعیل کهرم با اشاره به وضعیت بحرانی دریاچه ی ارومیه، مدیریت نادرست حوضه ی آبریز دریاچه ی ارومیه و ساخت سد بر روی همه ی رودهای منتهی به دریاچه را مهمترین عامل بحرانی شدن وضعیت دریاچه ی ارومیه دانست و نسبت به موانع موجود بر سر راه فعالان محیط زیست در ایران انتقاد کرد. نماینده ی گروه “دوست داران میراث فرهنگی و محیط زیست ایران” فعالیت های سازمان های مردم نهاد ایرانی در مخالفت با سد سیوند و اطلاع رسانی های انجام شده در فرآیند این اعتراض ها را موجب افزایش حساسیت نسبت به نقش ویرانگر سدها و آثار نگران کننده ی آنها بر روی جوامع انسانی، محیط زیست و میراث فرهنگی، و سبب ساز اتحاد بیشتر فعالان این عرصه دانست. نماینده ی “ائتلاف 16 سازمان مردم نهاد حامی محیط زیست و میراث فرهنگی اصفهان” نیز ضمن اشاره به چالش های موجود در عرصه ی محیط زیست ایران به خصوص تخصیص نا متناسب بودجه های حفاظتی به بحران مدیریتی در عرصه ی منابع آب و خشک شدن رودخانه ی زاینده رود به عنوان یکی از نتایج این بحران اشاره کرد. دیگر نماینده ی ایرانی حاضر در این میزگرد که از جانب سازمان مردم نهاد Senesta در این میزگرد شرکت می کرد با ارائه ی تصویری از وضعیت همزمان دو دریاچه ی هم اقلیم ارومیه و وان ضمن اشاره به وضعیت بحرانی دریاچه ی ارومیه و مقایسه ی آن با وضعیت دریاچه ی وان، ادعای مسئولین وزارت نیرو در معرفی تغییرات اقلیمی به عنوان عامل اصلی پایین رفتن تراز آبی دریاچه ی ارومیه را نادرست خواند.
در پایان، شرکت کنندگان در این گردهمایی، با انتشار بیانیه ای ضمن تاکید بر اتحاد و هم بستگی همه ی مردم ساکن در منطقه در مخالفت با تخریب فزاینده ی محیط زیست و یادآوری اهمیت نقش زنان در این فرآیند، سیاست های نئولیبرال در عرصه ی توسعه، انرژی و کشاورزی را عامل بسیاری از تخریب های اکولوژیکی موجود دانسته از همین رو و در راستای شکل گیری یک جامعه ی اکولوژیکی، خواهان تاسیس جنبش اکولوژی مزوپوتامیا شدند.
بیانیه ی پایانی “چادر اکولوژی”
در چادر اکولوژی فروم̦ اجتمایی̦ Mesopotamia ( Mesopotamia social forum)، طی چهار روز، موضوعاتی چون قتل عام اکولوژیکی، منابع آبی، آبیاری سدها، انرژی، شهرها و جوامع خودگردان و امنیت غذایی مورد بحث واقع شدند.
تصریح شد که دولت هایی چون دولت نئولیبرال ترکیه (AKP) نقش انتقاد برانگیزی در تخریب فزاینده اکولوژی داشته، از همین رو و در مخالفت با این نقش، مقاومت و جنبش هایی در مناطق مختلف Mesopotamia، آناتولی و سرتاسر خاور میانه توسعه یافته است.
سیاست های ویرانگر و نئولیبرال در زمینه های انرژی، کشاورزی و توسعه، که فقط بر اساس منافع مالی شرکت ها و منافع سیاسی دولت ها تعیین می شوند، در همه ی بخش های جغرافیای ما منجر به اجرای نظام مند پروژه های سرمایه گذاری چون سدها، سیستم های آبیاری بزرگ مقیاس، معادن استخراجی و کارخانه های انرژی هسته ای و نفت و گاز شده و قلمرو های جوامع محلی و فرهنگ مردم بومی را مغلوب می سازد. در نتیجه، طبیعت به گونه ای نا هنجار مورد بهره برداری قرار گرفته و ویران شده، “قتل عام فرهنگی” شکل گرفته، و میلیونها نفر به اجبار جابجا شده اند.
منابع آبی و بهره برداری از آنها در مرکزیت بحث ها قرار داشت. در همین چهارچوبف سدهای برق آبی در منطقه ی دریای سیاه، پروژه ی جنوب شرقی آناتولی (GAP) در بخش شمالی Mesopotamia، خشک شدن دریاچه ی ارومیه به وسیله ی سدها، و بهره برداری از منابع آبی فلسطینی توسط دولت اسرائیل، مورد انتقاد قرار گرفت. همچنین رشد شهرها به عنوان یک منشاء بسیار مهم در تخریب رو به رشد محیط زیستمورد توجه قرار گرفت. شهرها و جوامع خودگردان به عنوان یک راهکار مطرح شدند. مطرح شد که تخریب اکولوژیکی، تخریب اجتماعی و فرهنگی را به دنبال دارد و به ویژه در منطقه ی میانرودان و دریای سیاه، این پروژه های مخرب منجر به از بین رفتن تنوع فرهنگی ارزشمند آن و حاکم ش”دنسیاست ی”کسان سازی شده است. شرکت کنندگان همچنین به این موضوع اشاره کردند که بمباران منطقه ی فدرال کردستان توسط ارتش ترکیه ( که آخرین نمونه ی جنگ در این منطقه است)، چگونه تخریب اکولوژیکی را افزایش می دهند. قتل عام شیمیایی حلبچه (شهر کردنشین عراق) در سال 1988 بهترین نمونه برای تخریب اکولوژیکی در طولانی مدت است.
شعار ” انسان آزاد، جامعه ی آزاد، طبیعت آزاد” در مخالفت با سلطه ی مطلق مدرنیته ی سرمایه دار بر انسان و طبیعت مورد تاکید قرار گرفت. در این جهت بر اساس ایده ی یک جامعه ی دموکراتیک، اکولوژیکی و بدون تبعیض جنسیتی، هدف کنفدرالیسم دمکراتیک و در این چارچوب، سازماندهی جامعه به روش خودگردانی دمکراتیک مطرح شد.
گفتگوها نشان داد که همه ی مردم جغرافیای ما باید در مقابل تخریب اکولوژیکی متحد باشند. برای موفقیت تلاش هایمان، مبنا قرار دادن قدرت محلی و آگاهی نسبت به نقش تعیین کننده ی زن در جامعه ضروری است.
لازم است که تلاش ها را در جهت مخالفت با خصوصی سازی آب در مناطق روستایی و شهری Mesopotamia، دریای سیاه و آناتولی در جمهوری ترکیه و در سطح خاورمیانه متمرکز کنیم. در این جهت و در چارچوب الگوی جامعه ی اکولوژیکی، جنبش های مربوطه تصمیم گرفتند تا اقدامات مقدماتی را برای تاسیس جنبش اکولوژی Mesopotamia به انجام برسانند. علاوه بر این بسیاری از فعالین ایرانی و عراقی عضو شبکه یEkopotamya ، که شبکه ای مرتبط با موضوع آب می باشد، در چهار چوب Mesopotamia social forum گرد هم آمده و درباره ی فعالیت های مشترک آینده گفتگو کردند.
شرکت کنندگان چادر اکولوژی
Mezopotamia Ecology Movement Initiative Group, Black sea in Rebellion Platform, Imece Urban Change, Platform Brotherhood of Creeks, Union of Health workers(SES)- Diyarbakir Branch, Ekopotamya Network,TMMOB( Union of Chambers of Engineers of Artichitects- Diyarbakir Branch