با رویا نمی توان برای زمین کاری کرد؛در قرن حاضر تغييرات اقليمي يكي از اصلی ترین مواردی است كه به دلایلی همچون به خطر افتادن چارچوب های اجتماعی،اقتصادی و سیاسی در پژوهش هاي علوم محیط زیست از سوی پژوهشگران بر کاهش و حل آن تاكيد مي شود؛چالش تعییرات آب و هوایی نگرانی های بسیاری را در بین جوامع بین المللی ایجاد کرده که موضوع امنیت غذایی یکی از مهمترین دغدغه های اصلی بشریت بوده که از سوی متخصصین در دو دهه اخیر مورد بحث و بررسی های فراوانی قرار گرفته است.این در حالی است که موضوع حفاظت از امنیت غذایی در سراسر کره زمین به عنوان یک راهبرد حیاتی باید همواره از سوی سیاستمدران،تولیدکنندگان و مصرف کنندگان اولویت شماره ی نخست باشد.
براساس آنچه که فائو اعلام کرده امنيت غذایی عبارت است از دسترسي فيزيكي، اجتماعي و اقتصادي همه ی مردم در همه ی اوقات به غذاي سالم و مقوي و این در حالی است که امروز بسیاری از مردمان ساکن کره ی زمین نه تنها به غذای سالم دسترسی ندارند،بلکه به دلیل آلودگی های محیطی در معرض انواع بیماری های خطرناک قرار گرفته اند.
بر همین اساس امنيت غذایی در کنار موارد مهمی همچون قابلیت استفاده،فراهم بودن و دسترسی آسان به شدت نیازمند عامل حیاتی به نام ثبات در توزیع می باشد؛این در حالی است که امروزه بسیاری از کشورهای بزرگ و جوامع سرمایه دار با ایجاد اختلال در چرخه منطقی انسان و زمین سهم بسیار بزرگی در ناپایداری غذایی دارند؛متاسفانه روزانه بیش از 38 هزار کودک در سراسر جهان از گرسنگی جان می دهند و از سوی دیگر هزاران تن غذا در کشورهایی همچون انگستان و آمریکا از دسترس خارج می شوند!
بر بنیاد تحقیقات انجام شده از سوی کارشناسان حوزه ی محیط زیست تاثيرگذاري تغييرات اقليمي بر امنيت غذايي جهان اعم از كشورهاي فقير و غني تابع عواملي چون موقعيت جغرافيايي،توزيع زماني بارش،سيستم توليد كشاورزي،ميزان بازدهي محصولات كشاورزي و از همه مهم تر سياست هاي اقتصادي،اجتماعي كشورها و مناطق بوده که بر همین اساس تحقیقات نشان می دهد که تاثيرگذاري تغييرات اقليمي بر امنيت غذايي بيش از هر چيز تابع محيط اقتصادي،اجتماعي و كيفيت سياستگذاري بر جوامع است؛این در حالی است که آمریکا 25 درصد،اروپا 19 درصد،چین 18 درصد،هندوستان 7 درصد و ژاپن 5 درصد ظرفیت اکولوژیکی زمین را مصرف می کنند.
از سوی دیگر آثار منفي تغييرات اقليمي بر روی امنيت غذايي در مناطقی که داراي سطح پايينی از توسعه ی اقتصادي و اجتماعي قرار گرفته اند با شدت و سرعت بيشتري ظاهر شده و حالت بحراني به خود گرفته است.از طرف دیگر مجموعه ی عظیمی از برداشت های بی رویه خارج از توان زیستی زمین،تخریب داشته های طبیعی و آلودگی های گسترده محیطی نه تنها بر افزایش تغییرات آب و هوایی تاثیر گذاشته بلکه در نهایت این امنیت غذایی است که دچار عمیق ترین چالش های غیرقابل کنترل می شود که به طور مستقیم حیات تمامی زیستمندان زمین از جمله ما انسانها را هدف قرار داده است.
به دیگر سخن چالش هایی که امروز بسیاری از جوامع بین المللی از جمله کشور خودمان ایران با آن دست به گریبان بوده و آسیب های بسیاری بر اقتصاد و اجتماع آنها وارد شده می توان به تشدید فرسایش خاک و تولید کانون های گرد و غبار،از بین رفتن اکوسیستم های آبی از جمله تالاب ها و دریاچه های راهبردی همچون ارومیه،سقوط منابع آب زیرزمینی و از بین رفتن پوشش جنگلی و مرتعی که در نگهداشت منابع آب و خاک سهم بسیار بزرگی داشته و در نهایت سود آن به استحکام امنیت غذایی یک کشور و حتی بیرون از مرزها نیز می رسد،می توان اشاره کرد؛مهمترین خطر پیش روی،قرار گرفتن ایران در بین 10 کشور آلاینده ی کره ی مسکون است.از سوی دیگر پیش بینی می شود ایران تا سال 2050 میلادی به جمعیتی نزدیک به 115 میلیون نفر برسد،آیا با توان زیستی که امروز در اخیار این سرزمین وجود دارد و با در نظر گرفتن تمام بهره کشی های صورت گرفته و تدوام آنها،سرنوشت نسل های آتی چه خواهد شد؟
اینک در کنار تمامی موارد مهمی که در بالا به آنها شاره شد می توان گرم شدن کره زمین را نیز اضافه کرد؛گرمایش جهانی کره مسکون که حاصل فعالیت های صنعتی بدون مرزی است که ما انسانها آن را ایجاد کرده ایم در سقوط منابع ارزشمند غذایی سهم زیادی داشته است.
این در حالی است که از بین رفتن امنیت غذایی می تواند همچون یک بمب عظیم اتمی ساختار های بزرگ اقتصادی،اجتماعی و سیاسی را در هم شکسته و میلیونها انسان را در معرض نابودی قرار دهد؛هنگامی که کمبود منابع آب و غذا بر یک جامعه حاکم شود،دیگر هیچ مرزبندی نمی تواند از سیل مهاجرت های محیط زیستی و جنگ های خونبار داخلی و خارجی بکاهد.
این در حالی است که ما امروز می توانیم با درکی درست از شرایط حال حاضر کره زمین،شناخت کارشناسانه زمان و اتخاذ سیاست های درست از سقوط نظام غذایی زمین جلوگیری کنیم.آنچه که اینک در آن قرار گرفته ایم شرایطی است بسیار خطرناک و حساس که می تواند به یکباره به یک نطقه عمیق بحرانی تبدیل شود؛اینک صدای زنگ خطری که به خوبی شنیده می شود برای یک صد سال آینده نیست،می تواند برای یک دقیقه بعدی باشد،به گوش سیاست مداران نیز برسانیم.
# منابع مورد استفاده :
کتاب چو دخلت نیست،خرج آهسته تر کن / ترجمه دکتر طراوتی
کتاب گرم شدن کره زمین / دکتر مصدق
مقاله پيامدهاي تغيير اقليم بر كشاورزي و امنيت غذايي / ابراهیمی و همکاران
مقاله ابعاد تاثيرگذاري تغييرات اقليمي بر امنيت غذايي جهان / مرتضویان و همکاران