سعدی می گوید: ای آن که خانه در ره سیلاب می کنی/ بر خاک رودخانه نباشد معولی. یعنی اعتمادی به مسیر سیلاب و زمین حاشیه ی رودخانه (و البته، هر جای پرخطر دیگر) نیست. اما، برای آن دسته از مدیران ایرانی که هدف شان جذب و ریخت و پاش بودجه است، این اندرزهای آزمون شده در طول سده ها هم اهمیتی ندارد!
روزنامه ی همشهری، در مورد سیل چندی پیش استان گلستان که منجر به خسارت های بسیار و ازجمله، نابودی پیاده راه ساخته شده در مسیر آبشارهای کبودوال و شیرآباد شد، گفتگویی با علی خدابخشی (راهنمای طبیعت گردی) و من داشت که گزارش آن را در زیر می بینید:
مسیر دسترسی به آبشارهای شیرآباد و کبودوال واقع در جنگلهای استان گلستان که با صرف میلیونها تومان هزینه ساخته شده بود با نخستین بارندگی به کلی ویران شد.
علی خدابخشی، راهنمای طبیعتگردی که اخیرا از این منطقه بازدید کرده ضمن اعلام این خبر به همشهری گفت: معلوم نیست براساس کدام کار کارشناسی مسئولان محلی این مسیر پرهزینه را در دل طبیعت احداث کردهاند؛ مسیری که ساخت آن هیچ ضرورتی
نمایی از پیاده راه پرهزینه ی کبودوال که اینک نابود شده
ندارد و تنها باعث تخریب طبیعت میشود. با وجود این، بیم آن میرود که ساخت سازههای سنگی و بتنی در این بخش از طبیعت دوباره از سر گرفته شود. عباس محمدی مدیر گروه دیدهبان کوهستان هم در اینباره تصریح کرد: این دست اندازی و دخالتهای غیرمسئولانه در طبیعت که با هدف شهری کردن طبیعت صورت میگیرد در تضاد با ضوابط و قوانین حاکم بر طبیعت است و نتیجه آن میشود که با نخستین سیل سازهای که میلیونها تومان هزینه بیتالمال صرف آن شده کاملا نابود شود بیآنکه هیچ مرجع قانونیای سازندگان این سازههای بیثمر را مواخذه کند.
این فعال محیطزیست افزود: پیشبینی تخریب چنین سازهای نیاز به کارشناس و دانش خاصی ندارد زیرا کسانی که با الفبای طبیعت آشنا هستند میدانند ساختوساز در مسیلها محکوم به نابودی است. این تجربه تلخ نهتنها در طبیعت که در شهرها هم بارها تکرار شده است؛ نمونه آن وقوع سیل در قم بود که خسارات فراوانی به ساختوسازهای موجود در مسیل رودخانه این شهر وارد کرد و شمار قابل توجهی از اتومبیلهای پارک شده در بخشی از مسیل را نابود کرد در حالی این اتومبیلها در جایگاههایی که در رودخانه برای پارکینگ درنظر گرفته شده بود پارک شده بودند. محمدی میگوید: البته اگر قرار باشد در طبیعت مسیرهای دسترسی ایجاد شود میتوان این مسیرها را مطابق با ضوابط و استانداردهای تعریف شده احداث کرد بهطوری که آسیبی متوجه طبیعت نشود اما اینکه بخواهیم بدون درنظر گرفتن ضوابط، سازهای در طبیعت ایجاد کنیم یقینا این سازه مشکلساز میشود.
به اعتقاد وی، ایجاد راه دسترسی و شیک و مدرن کردن مسیر در دل جنگل نه سنخیتی با طبیعتگردی دارد و نه با اصول حفاظت از محیطزیست، اما برای رسیدن به آبشار شیرآباد و کبودوال در مسیرهایی که ناگزیر به ایجاد راه دسترسی باشیم میتوان از تکههای چوب، پوشال، خاک اره و نیز سنگ و ماسه رودخانههای مجاور استفاده کرد که با طبیعت سازگار است. استفاده از نردبان و طنابکشی برای عبور ایمن از مناطق صعبالعبور هم گزینههای مطمئن و تجربه شدهای است که میتوان آن را در مناطق جنگلی و در مسیرهای خطرساز بهکار گرفت. ایمنسازی بخشهایی از مسیرهای خطرناک کوهستانی در منطقه دربند با طناب و نردبان، نمونهای از ایمنسازی مسیرهای دسترسی به کوهستان است که سالهاست در منطقه دربند اجرا شده و پاسخگوی نیاز طبیعتگردان است.