روند رو به گسترش ساخت و سازهای مسکن در استان های مختلف کشور و ارائه آمار و ارقام نویدبخش از سوی مسئولین برای مردم جویای مسکن ، با اجرای سریع پروژه های مربوطه در پیرامون شهرها ، بخصوص کلانشهرهای کشور بدون در نظرگرفتن آثار و پیامدهای زیست محیطی حاصل از بارگذاری جمعیت ، شاید در نگاه نخست از منظر تصمیم گیران چندان حائز توجه نباشد لیکن تنها با نگاهی گذرا به معضلات موجود در شهرک های بزرگ مسکونی پیرامون شهرها و یا شهرهای جدید پس از گذشت چندین سال از احداث و اسکان جمعیت در آنها و عدم وجود زیرساخت های لازم در تامین منابع آب ، مدیریت فاضلاب و پسماند ، به خوبی بیانگر این واقعیت است که ساخت و سازهای مسکونی بدون توجه به ملاحظات محیط زیست زمینه ساز مسائل و مشکلات جدی خواهد بود. مشکلاتی که شاید در کوتاه مدت در سایه ی تامین بدیهی ترین امکانات مورد نیاز رخ نمی نماید ولی فی الواقع روی دیگر سکه ی ساخت و سازهای رو به تزاید مسکن می باشد.
گرچه از دیدگاه کلان دانش محیط زیست 5 رکن اساسی برای ساخت و ساز در یک عرصه می بایست نخست مهیا گردد تا به ساخت و ساز دست یازید ، لیکن آنچه در ساخت و سازهای مسکونی در استان های تهران و البرز از سالیان گذشته تاکنون مشاهده گردیده اینست که از ارکان مورد نظر شامل شکل زمین ، موقعیت ارتفاعی مناسب ، شیب مناسب ، سنگ مادر مقاوم و آب کافی شاید صرفاٌ به یک یا دو رکن آن بسنده شده است .
ازدیدگاه خرد این دانش نیز سنجه های دیگری نظیر خاک ، جهت جغرافیایی ، پوشش گیاهی و….. مطرح می باشند که درغالب موارد در ساخت و سازهایی که هر روزه در شهرها و بویژه کلانشهر تهران صورت می گیرد از آنها صرفنظر می شود .
هنگامی که شیب و شکل نامناسب زمین که زمینه ساز شرایط برای گردآمدن انواع آلودگی ها همچون آلودگی هوا، گردوغبار و حتی آلودگی صدا می شود مورد تامل قرار نگرفته ، وجود گسل ها و سنگ مادر نامقاوم و عدم کفاف منابع آب موجود در سدهای امیرکبیر ، لتیان و لار ، طالقان و حتی سد درحال آبگیری ماملو بعلاوه ی چاههایی که جبران مافات کمبود آب سدها را می کنند در اغلب ساخت و سازهای صورت گرفته از دیرباز تا امروز در پایتخت و شهرهای اقماری پیرامون آن – که به تدریج هریک ازآنها در قامت یک شهرستانِ نو ظهور پدیدار می شوند – مورد نظر قرار نگیرد توجه به ارکان خرد دانش محیط زیست نظیر بافت خاک ، پوشش گیاهی و لاغیر، دیگر محلی از اعراب نخواهد داشت.
با این وجود و علیرغم عدم توجه جدی به نکات فوق در ساخت و سازهای رایج مسکن حجم بالای ساخت و سازهای پرشتاب مسکن بدون مدنظر قرار دادن موضوع بسیار مهم ” توان اکولوژیکی برای ساخت و ساز” و بارگزاری جمعیت انسانی بیش از حد ظرفیت منابع زیستی ” بی شک مشکلات عدیده ای را درپی خواهد داشت.
باید اذعان داشت که در حال حاضر رویکرد غالب درنگرش به مقوله حفاظت از محیط زیست در ساخت و سازهای رایج مسکن عمدتاٌ مبتنی بر عدم تداخل اراضی مورد نظر با مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست است و به مواردی چون ظرفیت سنجی و بارگزاری جمعیتی پیش از ساخت و ساز و همچنین در نظرگرفتن تمهیدات زیست محیطی در حین ساخت و اجرای پروژه ها ، به منظورمدیریت آلودگی های ناشی ازاسکان جمعیت نظیر پیش بینی راهکارها و نحوه مدیریت پسماند و مکانی جهت ایجاد تاسیسات تصفیه خانه فاضلاب توجه کافی صورت نمی گیرد .
در هرحال آثار و تبعات مثبت ساخت و سازها از حیث مسائل اجتماعی و روانی در جامعه شاید بتواند پیامدهای دراز مدت ناشی از کم توجهی به موضوع پایداری ساختار اکولوژیک را پنهان سازد . لیکن حتی درصورتی که جانمایی محل استقرار این سکونتگاهها با الزامات محیط زیست همسو باشد بی اعتنایی به راهکارهای مدیریتی محیط زیست در خصوص نحوه دفع فاضلاب و پسماند که در بسیاری از شهرک های موجود کشور شاهد هستیم می تواند زمینه ساز بسیاری از معضلات و آلودگی های زیست محیطی آتی باشد. معضلاتی که درصورت عدم رعایت ملاحظات محیط زیست در آینده ی نزدیک – و بسیار نزدیکتر از آنچه می پنداریم- آلودگی های زیست محیطی شهرهایمان را دو چندان خواهد ساخت.