منطقه حفاظت شده البرز جنوبي با مساحتي بالغ بر 91 هزار هكتار يكي از مناطق حفاظت شده كشور محسوب مي گردد كه علاوه بر وسعت چشمگير آن از سابقه حفاظتي بالايي نيز برخوردار است. اين منطقه در سال 1346 برابرمصوبه قانوني شورايعالي شكارباني و نظارت بر صيد به عنوان منطقه حفاظت شده محسوب گرديده و در حال حاضر تحت مديريت اداره كل حفاظت محيط زيست استان البرز قرار دارد.
وسعت و تنوع اقليمي و همچنين توپوگرافي آن باعث بوجود آمدن زيستگاههاي متعددي در منطقه گرديده است كه خود زمينه را براي نگهداري و حفظ گونه هاي زيادي از حيات وحش فراهم مي سازد. كل و بز ، قوچ و ميش، پلنگ، خرس قهوه اي، كبك دري و كبك به دليل برخورداري از ارزشهاي زيبايي شناختي، اقتصادي، بوم شناختي از اهميت ويژه اي برخوردارند.
مناطق آزاد و زيستگاههاي حساس و مستعد جهت ارتقاء سطح به مناطق تحت مديريت و شكار ممنوع در استان البرز که از جمله آن ها مي توان به منطقه سوتك، طالقان رود، منطقه طالقان و حاشیه رودخانه شور اشتهارد اشاره نمود:
· موضوع ارتقاء سطح محدوده امن منطقه حفاظت شده البرز جنوبي موصوف به «سوتك» به پارك ملي از اهم فعاليت هاي محيط زيست استان البرز بوده و به نظر كليه كارشناسان ذيربط و ذيصلاح از اولويت هاي مطرح در بحث ارتقاء سطح زيستگاههاي تحت مديريت استان قلمداد مي شود.
· منطقه طالقان به مساحت 1200 كيلومترمربع ، در 120 كيلومتري شمال غربي تهران واقع شده است. اين منطقه در ميان دره بزرگي از كوه هاي البرز قرار دارد و از حدود 80 روستاي كوهستاني و سه دهستان (بالا طالقان- پايين طالقان و ميان طالقان) تشكيل شده است. اين آبخيز كه خود زير حوزه اي از حوزه آبريز سفيدرود مي باشد، از شمال شرق با حوزه آبخيز رودخانه چالوس و حوزه آبخيز رودخانه كرج و گردنه عسلك، از شرق و جنوب شرق با حوزه آبخيز كرج و از شمال و شمال غرب با حوزه آبخيز شاهرود همسايگي دارد كه همراه با طالقان رود و سرشاخه هاي آن براي قرارگيري در فهرست مناطق حفاظت شده در دست مطالعه و بررسي است که در دور سوم سفر ریاست محترم جمهور به استان البرز حدود 10000 هکتار از منطقه آزاد طالقان به عنوان منطقه حفاظت شده مورد تایید قرار گرفت.
· مضافاٌ رودخانه شور اشتهارد و زيستگاههاي حاشيه آن جهت اعلام ممنوعيت 5 ساله شكار در دست بررسي و مطالعه قرار دارد. اين منطقه از شمال به ارتفاعات حلقه دره از جنوب به جاده اشتهارد- ماهدشت از شرق به دو راهي اخترآباد و از غرب به حومه شمالي شهر اشتهارد محدود است.
گذشته از مناطق مورد اشاره می توان به موارد ذیل که دارای ارزش های طبیعی بوده و به عنوان کاندیدای آثار طبیعی- ملی استان قلمداد می شوند نیز اشاره نمود:
غار يخ مراد واقع در حواشي روستاي كهنه ده، با فاصله 4 كيلومتري از محور جاده كرج-چالوس بعنوان اثر طبيعي و ملي در دست مطالعه و پيشنهاد است. غاريخ مراد يكي از زيباترين غارهاي استان البرز است و قدمت آن به دوره دوم زمين شناسي مي رسد. اين غار با دهانه اي به عرض 7 متر و ارتفاع 3 متر داراي 3 دهنه تالار و سه يخچال زيرزميني و هفت حلقه چاه است كه در قسمت هاي مختلف غار قرار دارند از پديده هاي بسيار جذاب و منحصر به فرد غار آن است كه در تمام فصول سال قنديل هاي يخي بسياري در دهليزهاي مختلف غار قرار دارند و ارتفاع بعضي از آنها به 2 متر ميرسد.
درخت كهنسال ارس شهرستانك واقع در روستاي شهرستانك از توابع بخش آسارا و آبشار زيباي
هفت چشمه واقع در آدران از توابع همان بخش نيز در زمره آثار طبيعي و ملي استان قابليت مطالعه و معرفي داشته است. در سفر ریاست محترم جمهور به استان البرز و هیات محترم دولت در بهمن ماه 89 مورد تایید قرار گرفت.
از مناطق يادشده، هيچ یك سابقه ثبت در كنوانسيون هاي بين المللي را در قالب عنوان ذخيره گاه زيستكره زمين نداشته اند و تالابهاي موجود در استان نيز فاقد سوابق حفاظتي هستند. ولیكن درخصوص ظرفيت هاي طبيعت گردي موجود در استان و علي رغم آنكه طرح طبيعت گردي آنها مطابق با زون بندي مناطق به مرحله اجراء در نيامده است، هيأت محترم وزيران مصوبات مهمي در رابطه با نواحي ويژه گردشگري منطقه دارد.
علي ايحال صرف نظر از مصوبات قانوني يادشده، شاخه هاي مختلف طبيعت گردي در استان در قالب:
1-كوهنوردي و كوه پيمايي 2-غارنوردي و بازديد از غارها 3-بازديد از حيات وحش 4-بازديد از پوشش گياهي 5-طبيعت درماني 6-توريسم روستايي و كشاورزي 7-ورزشهاي وابسته به طبيعت 8-طبيعت گردي بصورت عام 9-ژئوتوريسم 10-تورهاي هزي در طبيعت 11-ستاره شناسي ، تقسيم بندي نموده اند كه از اين ميان قابليت هاي شايان توجهي در حوزه كوهنوري و ورزشهاي وابسته – بازديد از غارها-بازديد از حيات وحش- بازديد از پوشش گياهي- توريسم روستايي و كشاورزي و طبيعت گردي عمومي در استان البرز موجود بوده كه هر يك در محل خود نيازمند بررسي –مطالعه و سرمايه گذاري است. اميد است تأسيس استان البرز و توجهات ويژه به اين خطه از كشور موجبات بهره برداري فعال از پتانسيل هاي موجود را فراهم نمايد.