تاريخچه
در پي تدوين قوانين زيست محيطي در كشورهاي توسعه يافته جهت محدود نمودن پسماندهاي خطرناك، هزينه امحاء آنها بميزان چشمگيري افزايش يافت.
تاجران مواد سمي در پي يافتن راهي كم هزينه تر انتقال پسماندهاي خطرناك به كشورهاي در حال توسعه و كشورهاي اروپاي شرقي را شروع كردند. در 22 مارس سال 1989 كنوانسيون بازل در پاسخ به نگرانيهاي مجامع بين المللي و به منظور كنترل حمل و نقل برون مرزي پسماندهاي خطرناك و دفع اصولي آنها توسط برنامه زیست محیطی سازمان ملل (UNEP) به تصويب كشورهاي عضو رسيد و در5 مي سال 1992 لازم الاجرا گرديد.
کشور جمهوری اسلامی ایران پس از تصويب كنوانسيون در مجلس شورای اسلامی در سال 1371 به عضويت كنوانسيون بازل در آمد.
اصول كنوانسيون
کنوانسیون بازل شامل 29 ماده و 9 الحاقیه است و براساس مفاد كنوانسيون کلیه انتقلات برون‌مرزي پسماندهاي خطرناك مشمول كنوانسيون تنها در ميان کشورهای عضو و با رعايت مفاد كنوانسيون و تنها در صورت وجود مديريت صحيح زيست محيطي پسماندهاي مربوطه در كشور مقصد امكان پذير است.
هدف اصلي كنوانسيون
ايجاد يك حاكميت جامع برحمل و نقل و امحاء پسماندهاي خطرناك و ساير انواع پسماندها به منظورحفاظت از سلامت انسان و محيط زيست در برابر اثرات سوء و يا مديريت غير صولي آنها.
مكانيسم دستيابي به اين هدف
•كنترل و كاهش حمل و نقل پسماندهاي خطرناك وساير انواع آن،
•مديريت صحيح زيست محيطي آنها
•كاهش اندازه و خطر پسماندهاي خطرناك اطمينان از نزديكی محل امحاء به محل ايجاد فعاليتهاي كنوانسيون در دو دهه
دهه اول: طي دهه 1990 ضوابط و مقررات انتقال برون‌مرزي پسماندهاي خطرناك تهيه شد.
دهه دوم: طي دهه 2000 فعاليتهاي كنوانسيون بر مديريت زيست محيطي متمركز بود.
حمل و نقل برون‌مرزي پسماندهاي خطرناك
كشور صادركننده بايد كشور واردكننده وكشورهاي محل عبور را با ارائه اطلاعات دقيق طي فرمهاي سند انتقال و اظهارنامه در مورد محموله آگاه نمايد. پس از دريافت اعلام رضايت كتبي از كشور محل ورود و اطمينان از مديريت زيست محيطي پسماند انتقال صورت ميگيرد.
كسب مجوز از كشورهاي محل عبور نيز ضروري است. حمل و نقل محموله‌هاي مشمول كنوانسيون بدون انجام ضوابط مقررات غير قانوني است و جرم محسوب مي‌گردد.
مديريت صحيح زيست محيطي
به معني رعايت كليه مراحل حصول اطمينان از مديريت پسماند به منظور حفاظت از سلامت انسان و محيط زيست در مقابل آثار زيانبار ناشي ازپسماندها است.
كاهش پسماندهاي خطرناك ، استفاده مجدد و بازيافت آنها از جمله اصول مديريت صحيح زيست محيطي اين نوع پسماندها و لازمه اجراي كنوانسيون است.
اين مديريت كليه روندهاي انجام شونده برروي پسماندهاي خطرناك شامل انبارش، انتقال، تصفيه يا استفاده مجدد يا بازيافت و امحاء نهايي است.