به گزارش ایسنا، داستانِ مافین‌آباد باستانی بعد از شناسایی‌اش در حدود ۳۰ سال قبل آغاز شد، تپه‌ای که باستان‌شناسان نیمی از آن را مربوط به اوایل هزاره پنجم پیش از میلاد دانسته و معتقد بودند فقط جزء کوچکی از آن را دوره پارتی تشکیل می‌دهد؛ با این حال، در دهه ۵۰ تاسیس کارخانه آجرسفید به روش تونلی توسط کارشناسان آلمانی در محدوده این تپه، خسارت جبران‌ناپذیری به آن وارد کرد؛ چراکه روش کار این کارخانه، مصرف اکسیژن بود و کارشناسان آلمانی با ایجاد فضای سبز در جلو کارخانه به‌دنبال برطرف کردن این مشکل بودند. به همین دلیل، با نادیده گرفتن تپه، کارخانه از تپه خاک‌برداری کرد و این کار سبب از میان رفتن آثار دوره پیش از تاریخ شد.
سال ۱۳۷۲ مسوولان اداره میراث فرهنگی استان تهران به همراه کارشناسان پژوهشکده باستان‌شناسی از این تپه بازدید کردند و گزارش خود را تحت عنوان «بررسی استعدادهای دوران نوسنگی دشت ری» به سازمانِ وقت ارائه دادند. در سال ۱۳۸۰ نیز هیاتی از موزه ملی ایران برای بازدید به این تپه رفت و در همان سال، مجسمه‌ای منحصربه‌فرد و شکسته از دوره پارتی به‌دست آمد.
سال ۱۳۸۴، مکاتبه‌های مختلفی با سازمان‌های درگیر مانند سازمان ثبت برای صادر نکردن مجوز ساخت و ساز در اطراف این تپه و شهرداری برای جلوگیری از ریختن انبوه زباله‌ها، بخصوص زباله‌های عمرانی انجام شدند؛ احمد چایچی – باستان‌شناس محوطه – حجم زباله‌ها را به اندازه‌ای می‌دانست که در چهار متری زیر خاک تپه نیز زباله و بخصوص زباله‌های حاصل از کارهای عمرانی به‌دست می‌آمد و به همین دلیل هم در همان زمان تاکید کرد که «تا جایی که امکان داشت، آثار به‌دست آمده از این تپه در فهرست آثار ملی ثبت و تاکنون نیز بررسی‌های کاملی در این تپه انجام شده‌اند.»
با وجود این اقدامات اما باز هم تپه به مکانی برای تجمع معتادان تبدیل شده بود و به تعویق افتادن کار در تپه به‌دلیل کمبود بودجه و همکاری نکردن سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران و پژوهشکده باستان‌شناسی ادامه داشت. این وضعیت ادامه داشت و گمانه‌زنی‌ها را تا فصل بارندگی کشاند.
در همان سال شورای شهر تهران طرح‌های قبلی این محوطه تاریخی را که سال ۱۳۷۲ به تصویب رسیده بودند، عوض کرد و قرار شد تا محوطه مافین‌آباد حفظ و اطراف آن به فضای سبز تبدیل شود، که باز هم کم‌کاری‌ها باعث شدند بخش‌های دیگر از تپه به دلایل مختلف از بین بروند و در نهایت احمد چاپچی امیرخیز – سرپرست هیات گمانه‌زنی تپه تاریخی مافین‌آباد اسلامشهر – در آن زمان درباره این محوطه تاریخی اعلام کرد: «گمانه‌زنی در این تپه درحال انجام است که فصل نخست کاوش این محوطه هفت‌هزارساله در سال ۱۳۸۴ انجام و پس از آن به‌دلیل نامعلومی از فهرست طرح‌های ملی خارج شد.»
در آن زمان چایچی درباره سرنوشت این محوطه تاریخی گفته بود: «این محوطه پس از مدتی به شرکت تعاونی مسکن کارگران اتوبوسرانی تهران واگذار شد، ولی خوشبختانه شهرداری تاکنون (۲۴ دی ۸۵) اجازه ساخت و ساز به آن‌ها نداده است و تا زمانی که حریم تپه مافین‌آباد تعیین نشود، هیچ ساخت و سازی در اطراف آن صورت نمی‌گیرد.»
تاریخی که از مافین‌آباد تا تپه میل هشدار گرفت، اما گوشی نشنید
اما گویا این قول و قرارها تا همان چند سال ادامه داشت، دیده‌های خبرنگار ایسنا در دو هفته قبل (۱۵ آذر) حکایت از آن دارد که ورود ساخت و ساز خانه‌ها به عرصه و حریم این محوطه تاریخی و حتی ساخت و ساز آپارتمان‌های آسمان‌خراش در این محوطه وضعیت را بدتر از گذشته کرده است، وضعیتی که جعفر مهرکیان – باستان‌شناس – هم در فروردین ۱۴ سال قبل آن را به ایسنا هشدار داده بود. او که مافین‌آباد را در بررسی‌های منطقه واوان در حدود سال ۱۳۶۹ شناسایی کرده بود، نه فقط وضعیتِ این تپه تاریخی در اسلامشهر را بلکه وضعیتِ تپه‌های «واوان» در شهرک واوان، «فردیس» در قرچک و تپه «میل» در ورامین را در همان زمان در حدِ هشدار دانسته بود؛ تپه‌های باستانی که با توسعه شهرنشینی و به‌کار گرفتن ابزارهایی مانند ماشین‌های سنگین راهسازی که با مسطح‌سازی و خاک‌برداری به مرور احتمال از بین رفتن‌شان بود و این احتمال ادامه‌دار به آن‌جا رسید که خاکِ تپه مافین‌آباد را به آجرهای قرمزرنگی تبدیل کردند تا در ساخت خانه‌های تهران استفاده شود.
وسعت زمینِ خالی باقی‌مانده در اطراف مافین‌آباد تاریخی در این روزها کجا و حساب و کتابِ مهرکیان، از برداشت خاک در بخش‌هایی از تپه مافین‌آباد در آن زمان که به اندازه چند زمین فوتبال و گاهی تا عمق ۱۰ تا ۱۲ متری خاک‌برداری و سال‌ها از خاک آن برای تولید آجر در کارخانه آجر سفید استفاده شده، کجا؟
چند ماه بعد احمد چایچی سحرخیز که مدتی به عنوان سرپرست هیان گمانه‌زنی تپه تاریخی مافین‌آباد در این محوطه تاریخی فعالیت می‌کرد، از تبدیل این محوطه تاریخی به محل تجمع معتادان خبر داده بود، تا دوم اردیبهشت ۱۳۸۶ که بار دیگر به ایسنا گفته بود: «براساس مطالعات انجام‌شده مشخص شده بخشی از آثار تاریخی تپه زیر رسوب قرار گرفته که باید در ساخت و ساز طرح‌های شهری به آن توجه بیشتری شود، تا صدمه نبینند.»
او حتی به برنامه‌ریزی‌های شهری و مشکلاتی که اهالی منطقه مافین‌آباد به‌دلیل تجمع معتادان و زباله‌دانی شدن این تپه تاریخی (در آن زمان) با آن روبه‌رو بودند، اشاره کرده و گفته بود «پس از تهیه نقشه برای تعیین حریم و ارائه گزارش مقدماتی آن به معاونت فنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تهران تصویب یا رد طرح‌های مورد نظر برعهده آن‌هاست. هرچند این تپه بسیار قدیمی است، ولی به همین دلیل، ارزش چندانی برای تخریب قاچاقچیان کالاهای عتیقه ندارد. متاسفانه وجود تفکر نادرست کنونی مبنی بر این‌که همه‌ی تپه‌های قدیمی محل گنج‌اند، سبب حفاری‌های غیرمجاز بیهوده توسط قاچاقچیان شده است.» گودال‌های حفرشده در نقطه نقطه این تپه تاریخی بعد از گذشت سال‌ها از این حرف، این را تایید می‌کند که قاچاقیان بدون درنظر گرفتن هر نوع احتمالی، فقط به جان محوطه‌های تاریخی می‌افتند و آن‌ها را تخریب می‌کنند.
محسن باقری – مسوول میراث فرهنگی رباط کریم و اسلامشهر – نیز چند ماه بعد یعنی تیر ۱۳۸۶ به باقی ماندن این محوطه به عنوان مکان تجمع معتادان و حتی زباله‌دانی اسلامشهر تاکید دارد.
عملیات‌های عمرانی جدید در عرصه مافین‌آباد کلید خوردند
این بی‌توجهی‌ها ادامه داشت تا ۱۰ سال بعد یعنی شهریور ۱۳۹۶ که یک باستان‌شناس پژوهشگاه میراث فرهنگی به پژوهشکده باستان‌شناسی اطلاع داد که با وجودِ ثبت ملی و تعیین عرصه و حریم محوطه و ابلاغ آن به دستگاه‌های مربوطه، انجامِ عملیاتِ عمرانی بدون توجه به ضوابط حفاظتیِ عرصه و مقرراتِ رعایت حریم بی وقفه و شتاب‌آمیز در حال اجرا و پیگیری است، همچنین در شمال و شرق تپه خاکریزهایی انبوه ایجاد شده و کارگران در همراهی با خودروهای سنگین مشغول جابه‌جایی خاک، آن هم درست در عرصه و دقیقاً روی برجستگی‌های تپه مافین‌آباد بودند.
از سوی دیگر احداث خیابان و کشیدن تقاطع در عرصه محوطه‌ای که آسیب‌های بی‌شمار شهری آن را از پا درآورده بود، این اثر باستانی را به مرور در چشم مردم منطقه به محوطه‌ای بی‌مصرف و نه تاریخی تبدیل کرد.
از موزه تا اتاق نگهبانی و فضای سبزی که به انبار نخاله‌ها تبدیل شده!
با این وجود و بعد ازگذشت چند سال با انتشار خبرهای جدید از وضعیتِ این محوطه و بی‌توجهی کامل به آن و هجوم ساخت‌وسازهای بی‌رویه در اطرافِ این محوطه تاریخی، بار دیگر هشدارها نسبت به وضعیت باقی‌مانده‌های این تپه مطرح شدند، اما این بار نخست مدیریت شهری اسلامشهر درباره آسیب‌های واردشده به این محوطه تاریخی که میراث فرهنگی هم آن‌را از یاد برده، به ایسنا اعلام کرد که «نقشه محدوده حریم و ضوابط و مقررات حفاظتی تپه باستانی مافین‌آباد در سال جاری به تصویب شورای عالی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور رسیده و حتی قرار است برای مافین‌آباد موزه‌ای احداث شود.»
در توضیحی که روابط عمومی این نهاد منتشر کرده، احداث خیابان از وسط این تپه توسط شهرداری اسلامشهر را نادرست می‌داند، در حالی‌که تصاویر و اطلاعات منتشرشده در طول چند سال گذشته نشان می‌دهند که خیابان‌کشی در عرصه و حریم این تپه تاریخی انجام شده است.
و سرانجام روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران نیز به نقل از مرتضی ادیب‌زاده – معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تهران – اعلام کرده است: تعیین حریم، نصب اتاق نگهبانی و جمع‌آوری نخاله‌ها در تپه چندهزارساله مافین‌آباد اسلامشهر انجام می‌شود.
او با بیان این‌که عرصه و حریم تپه مافین‌آباد با آخرین نقشه‌ای که مورد تایید اداره کل میراث‌فرهنگی استان تهران است حفاظت می‌شود و حریم این اثر تاریخی را هم تا حد امکان زیاد معین کرده‌اند، درباره حفاری‌های تپه مافین‌آباد نیز بیان کرده که «چاله‌های حفاری غیرمجاز متعلق به ۱۰ یا ۲۰ سال پیش است و در سال‌های اخیر هیچ گونه حفاری غیرمجازی در این محدوده صورت نگرفته است، همچنین با همکاری شهردای اسلامشهر به زودی حریم و محیط پیرامونی این تپه باستانی ساماندهی می‌شود.»
این در حالی است که هنوز تکه سفال‌های شکسته‌شده که به نظر می‌رسد به‌جامانده از حفاری‌هاست روی سطح تپه و حتی تا دامنه تپه تاریخی به وفور به چشم می‌آید و بارانِ یکی دو هفته گذشته وضعیت تپه را بدتر از گذشته کرده است.
انتهای پیام