فصل پنجم – در تملك و تصرف اراضی و
اعیانیهای مورد نیاز
ماده 50-هر گاه برای اجرای طرحهای عمرانی و صنعتی و توسعه كشاورزی
و سدسازی و تأسیسات اصلی و فرعی مربوطه و استفاده از منابع‌آبهای سطحی و زیرزمینی
احتیاج به اراضی و ابنیه و مستحدثات و تأسیسات و سایر حقوق متعلق به اشخاص حقیقی
یا حقوقی باشد و ضرورت‌تصرف به تصدیق وزارت آب و برق و مدیر عامل سازمان برنامه
رسیده باشد وزارت آب و برق و مؤسسات و شركتهای تابع می‌توانند اراضی و ابنیه و‌مستحدثات
را به شرح زیر خریداری و تصرف بنمایند و در موارد ضروری و فوری با تصویب وزیر آب و
برق انجام تشریفات ارزیابی و پرداخت بهای‌خرید مانع تصرف و اجرای كار نیست مشروط
بر این كه قبل از تصرف وضع موجود وسیله كارشناس و نماینده مجری طرح مشخص و صورت
مجلس‌شده باشد.
الف – تعیین بهای اراضی و ابنیه و مستحدثات و تأسیسات و
سایر حقوق از طریق توافق بین دستگاههای اجرایی و مالكین آنها به عمل می‌آید و‌در
صورت عدم توافق هیأتی مركب از وزیر آب و برق و وزیر اصلاحات ارضی و تعاون روستایی
مدیر عامل سازمان برنامه – دادستان كل – مدیر كل‌ثبت یا نمایندگان آنها تعیین قیمت
خواهند كرد و رأی این هیأت قطعی است و در صورتی كه مالك یا مالكین حاضر به امضاء
سند واگذاری نشوند پس‌از سپردن بها از طرف وزارت آب و برق به صندوق ثبت محل
دادستان شهرستان یا نماینده او سند انتقال را از طرف مالك یا مالكین امضاء خواهد
كرد.
ب – ملاك تعیین قیمت اراضی و ابنیه و مستحدثات و تأسیسات و
سایر حقوق عبارت از بهای عادله مشابه آنها واقع در حوزه عملیات در سال قبل‌از
تاریخ تصویب طرح مقدماتی بدون رعایت تأثیر اجرای عملیات در قیمتها است كه با
استفاده از نظر كارشناس یا كارشناسان به عمل می‌آید.
ج – بهای املاك مزروعی و باغات و قلمستانها طبق بند (ب)
تعیین و با رعایت مواد 5 و 6 قانون طرز تملك اراضی مورد نیاز سد فرحناز پهلوی‌مصوب
25 خرداد 1345 به مالك و كشاورزان پرداخت خواهد شد.
تبصره 1 – تاریخ 1337.2.28 مذكور در بند (ت) ماده 5 و
جمله (تاریخ تقدیم این لایحه) مندرج در ماده 6 قانون طرز تملك اراضی مورد نیاز سد‌فرحناز
پهلوی به (سال قبل از تصویب طرح مقدماتی) تغییر داده می‌شود.
تبصره 2 – در صورتی كه در اثر اجرای طرح خسارتی (بدون
لزوم تصرف و خرید) به اشخاص وارد آید خسارت بر اساس مقررات این ماده تعیین و‌پرداخت
خواهد شد.
تبصره 3 – در مواردی كه خسارت ناشی از نقصان آب باشد و
جبران كسری آب امكان‌پذیر باشد بدون پرداخت خسارت تعهد تحویل كمبود آب به‌حد مصرف
مفید خواهد شد و الا خسارت پرداخت می‌شود.
تبصره 4 – اراضی واقع در خارج محدوده شهرها كه در مسیر
شبكه آبیاری قرار می‌گیرند با رعایت حریم مورد نیاز از طرف صاحبان این اراضی‌بدون
تشریفات و مجاناً در اختیار دولت قرار می‌گیرد.
در صورتی كه در اراضی مزبور مستحدثات یا اعیانی وجود
داشته باشد و بر اثر اجرای طرح تأسیسات مذكور در فوق از بین برود یا خسارتی به
آنها وارد‌شود مؤسسات دولتی مربوط باید خسارت مالك اعیانی را به ترتیب مذكور در
این ماده تقویم و پرداخت نماید بدون این كه كارهای ساختمانی از جهت‌پرداخت خسارت
متوقف شود. حریم انهار و شبكه آبیاری به پیشنهاد وزارت آب و برق به تصویب هیأت
وزیران خواهد رسید.
تبصره 5 – در مورد اراضی كه در اجرای قوانین اصلاحات ارضی
به زارعین واگذار شده مفاد تبصره 2 ماده 19 قانون اصلاحی قانون اصلاحات‌ارضی مصوب
40.10.19 رعایت می‌شود.
تبصره 6 – وزارت كشاورزی می‌تواند برای اجرای طرحهای
توسعه كشاورزی از اختیارات این ماده و تبصره‌های مربوط استفاده كند و در چنین‌مواردی
وزیر كشاورزی به جای وزیر آب و برق خواهد بود.
ماده 51-در
صورتی كه در اثر ملی شدن آب در ناحیه یا منطقه‌ای آب قنوات و چاهها و هر نوع
تأسیسات استخراج آب زیرزمینی متعلق به‌اشخاص تملك شود و یا در اثر اجرای طرحهای
مربوط به ملی شدن منابع موجود نقصان یافته یا خشك شوند به ترتیب زیر برای جبران
خسارت عمل‌خواهد شد:
1 – در مواردی كه اراضی زراعتی آبی مشروب شده به
وسیله این منابع در محدوده طرح عمرانی قرار گیرند و تأمین آب آنها از منابع ملی
شده طرح‌مقدور باشد یا در مواردی كه این اراضی خارج محدوده طرح عمرانی بوده و
تأمین آب آنها از منبع دیگر به حد مصرف مفید امكان‌پذیر باشد فقط بهای‌عادله قنات
یا تأسیسات استخراج آب طبق مقررات این قانون به مالك یا متضرر پرداخت می‌شود در
غیر این صورت خسارت طبق تبصره 1 ماده 50این قانون تعیین و پرداخت خواهد شد.
2 – نسبت به چاهها و قنوات و تأسیسات مربوط به
استخراج آب زیرزمینی كه قانوناً می‌یابد پروانه داشته باشند ولی بدون پروانه ایجاد
شده‌اند‌طبق تبصره 2 ماده 23 این قانون اقدام خواهد شد.
3 – در مورد اراضی كه از منابع ملی شده در داخل و
یا خارج طرح آبیاری می‌شوند و خسارت آنها طبق این قانون پرداخت شده است بهای آب‌مصرفی
طبق مقررات و معیارهای وزارت آب و برق مانند سایر مصرف‌كنندگان آب از طرف مصرف‌كننده
باید پرداخت شود.
4 – در مورد اراضی و تأسیسات كشاورزی اشخاص و
كشاورزانی كه از خارج طرح به داخل طرح جابجا می‌شوند طبق ماده 8 قانون راجع به
الحاق‌هشت ماده به آیین‌نامه اصلاحات ارضی مصوب 1346.3.22 عمل خواهد شد.
ماده 52-وزارتخانه‌های منابع طبیعی و اصلاحات ارضی و تعاون روستایی
مجازند مراتع غیر مشجر و اراضی موات و بایری كه مورد احتیاج‌وزارت آب و برق به
منظور اجرای طرحهای عمرانی باشد در اختیار آن وزارتخانه قرار دهند.
تبصره 1 – وزارت آب و برق رأساً یا به وسیله سازمانها و
شركتهای تابع خود هر گونه دخل و تصرفی كه به منظور بهره‌برداری لازم بداند می‌تواند
در‌اراضی واگذاری مزبور بكند.
تبصره 2 – به منظور حفظ اراضی واگذاری به صورت اولیه یا
دائر و جلوگیری از تجاوز به اراضی مزبور وزارت آب و برق می‌تواند به وسیله پلیس‌آب
وظایف و اختیاراتی را كه طبق مقررات قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع طبیعی به
عهده وزارت منابع طبیعی محول شده است مستقیماً انجام‌دهد و از متجاوزین خلع ید كند.
تبصره 3 – در مورد اراضی واگذاری از طرف وزارتین منابع
طبیعی و اصلاحات ارضی و تعاون روستایی به وزارت آب و برق در صورتی كه سند‌مالكیت
به نام وزارتخانه مذكور در فوق صادر شده باشد ثبت اسناد مكلف است اسناد مالكیت
صادر با به نام وزارت آب و برق ثبت نماید و در صورتی‌كه سند مالكیت صادر نشده باشد
جریان ثبتی را به نام وزارت آب و برق تا صدور سند مالكیت ادامه دهد.
.