حادثهی ریزش بهمن در جادهی شمشک- دیزین (بهمن ماه 1388) یکی از غمانگیزترین و مرگبارترین حادثههایی بود که جامعهی کوهنوردی ایران به خود دیده است. گذشته از خانوادههای هشت جانباختهی آن حادثه که بیتردید اندوه این خسران را هیچگاه از یاد نخواهند برد، شمار زیادی از دوستان و همباشگاهیهای آن عزیزان نیز همچنان جای خالی ایشان را حس میکنند.
با گرامیداشت یاد مربی برجسته و از خودگذشته فرشاد خلیلی خوشهمهر، سعید طاهری کوهنورد و اسکیباز فداکاری که به یاری دوستان بهمنزدهی خود شتافت، و شاگردان فرشاد: محمد مهدی خراسانی، علی اکبر ابراهیمپور، اکبر کشاورز هدایتی، حمید کاظمزاده، مجید شهپری، و نادیا آنجفی، با توجه به حکم دادگاه دربارهی مسوولیت باشگاه دماوند و مدیر عامل وقت آن سعید صبور، به نظر میرسد ضروری است که دست اندر کاران باشگاهها و گروههای کوهنوردی نظر خود را در مورد حکم دو سال حبس برای سعید صبور اعلام کنند.
همهی ما، کوهنوردی را به میل خود و با پذیرش خطرهای احتمالی آن انتخاب کردهایم؛ از قضا، یکی از انگیزههای قوی در انتخاب ورزش کوهنوردی، جنبهی ماجراجویانهی این فعالیت است. این وجه از کوهنوردی است که انسانهای هیجانخواه را به خود جذب میکند، و البته انسانهای “منطقی” هم که با انگیزههایی مانند انجام فعالیت بدنی، طبیعتدوستی، جهانگردی، شهرتطلبی، و به دست آوردن درآمد… به این کار روی میآورند و ماجراجویی هدف نخستشان نیست، نیز معمولا لذت خطر کردنهای ملایم تا بالا را میپسندند.
کوهنوردان، به کم و زیاد، همیشه شاهد پیشآمد حادثههای ملایم تا سخت برای خود یا دوستانشان هستند و باز هم به کوه میروند. حتی برنامههای بزرگداشت درگذشتگان در کوهستان را معمولا با پیمایش همان مسیرهایی که همنوردانشان در آن جان باخته اند، برگزار میکنند. در واقع، کوهنوردان عاقل و بالغ به خوبی میدانند که دارند چه میکنند و همین آگاهی حکم میکند که مسوولیت عواقب فعالیت خویش را کلا خودشان برعهده بگیرند. احترام به عقیده و انتخاب فرزند یا دیگر عضو خانواده، یا دوستمان هم ایجاب میکند که در صورت رخ دادن حادثه (هر اندازه که بزرگ باشد) از طرح دعوا خودداری کنیم، مگر آن که واقعا عمدی در ایجاد حادثه در کار بوده باشد (فرضی که در کوهنوردی تقریبا محال است) یا یک سهلانگاری آشکار در محیط قابل کنترل رخ داده باشد که در این مورد هم حداکثر خواستهی شخص آسیبدیده یا بستگان فرد جانباخته باید درخواست جبران مالی باشد.
نظام بیمهای پُر ایراد که غرامت مناسبی را در حادثهها ارایه نمیدهد، و موضوع دیه که آن هم به راحتی و به طور کامل توسط بیمهها پرداخت نمیشود، بر پیچیدگی قضیه میافزاید که در مورد این امر نیز باید از سوی کوهنوردان فعالیتهای زیادی صورت گیرد تا بیمهگران با واقعیتهای کوهنوردی آشنا شوند و خلأهای موجود پر شود. انجمن کوهنوردان ایران، از حدود ده سال پیش در تماس با چند شرکت بیمه توانست امکان خرید بیمهی مسوولیت مدنی برای برنامههای کوهنوردی را فراهم سازد، اما هنوز جای کار بسیار برای تکمیل این گونه بیمهها هست.
در مورد محکومیت سعید صبور به دو سال زندان، انجمن کوهنوردان متنی را به عنوان “فتحالباب” در چند موضوع راجع به مسوولیت در کوهنوردی تهیه کرده است؛ هدف اصلی این است که موضوع “برائت از مسوولیت” در حادثههای کوهنوردی، مطرح گردد و از لحاظ قانونی هم به رسمیت شناخته شود. منظور از برائت این است که دست اندر کاران یک برنامهی کوهنوردی، بهویژه مدیران باشگاه یا گروه کوهنوردی، مسوولیتی در حادثههای کوهنوردی که نوعا “قهری” است، ندارند. این متن که میتوانید آن را روی تارنمای انجمن بخوانید، در حال بررسی و تکمیل است تا شاید به عنوان نقطه نظر جمع بزرگی از کوهنوردان و سازمانهای کوهنوردی به افکار عمومی و مقامهای قضایی و دیگر مسوولان ارایه شود. جا دارد که دوستداران ورزش کوهنوردی، موضوع را جدی بگیرند و با بیان نقطه نظرهای خود، به طرح بهینهی موضوع کمک کنند.