يكصد
و بيست و پنجمين سمينار دفاع از 149 طرح تحقيقاتي خاتمه يافته منابع طبيعي در حوزه
بيابان و مرتع در تاريخ 92/6/19 در موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور برگزار شد. اگرچه
نتايج اين طرحهاي تحقيقاتي اختصاصا براي استفاده بخش هاي اجرايي سازمان جنگلها و
مراتع كشور كاربرد گسترده اي دارد اما در
اين سمينار به رغم اطلاع رساني قبلي، حضور كمرنگ مديران و كارشناسان اين سازمان كاملا
مشهود بود حتي صريحتر بايد بگويم كه هيچ مدير و كارشناسي از دفتر امور بيابان در اين سمينار تخصصي حضور نداشت. از جمله اين طرحها مي توان به طرح ملي “تعيين اشكال ناهمواريها،
خصوصيات فيزيكي، شيميايي و مينرالوژيكي شنزارهاي کشور” اشاره كرد كه در طول 5 سال در بيش از 20 استان كشور و با
حضور بيش از 40 نفر محقق وكارشناس با هدايت آقاي مهندس عباسي در شرايط سخت مناطق
بياباني انجام شده است. اين طرح ملي دستاوردهاي قابل توجهي بويژه براي حوزه
بيابان- سازمان جنگلها و مراتع كشور در بر دارد. ذيلا به چكيده اي از نتايج اين
طرح اشاره مي شود
ريگزارها
و يا تپه هاي ماسه بادي نتيجه عمل فرآيند فرسايش بادي هستند و يکي از منابع توليد
گرد و غبار در مناطق خشک و بياباني مي باشند. هدف از اجراي اين پروژه تعيين
پراکنش، مرفولوژي، فعاليت و خصوصيات فيزيکي شيميايي و مينرالوژيکي شنزارهاي کشور
بوده است. نتايج اين طرح نشان داد که مساحت شنزارهاي کشور (بدون احتساب شنزارهاي
استان اصفهان ) 4001060 هکتار است که سهم استانهاي کشور به ترتيب از بيشترين به
کمترين عبارتند از: استان کرمان 1220723
هکتار، خراسان بزرگ (سه استان شمالي ، رضوي و جنوبي) 888385 هکتار، سيستان و
بلوچستان 638388 هکتار، يزد 416196 هکتار،
سمنان 372531 هکتار، خوزستان 216219
هکتار، فارس 154352 ، هرمزگان 55671 هکتار، قم 17443، بوشهر 10538 هکتار، ايلام 3085، کرمانشاه 2322، آذربايجان
غربي 1821 هکتار، آذربايجان شرقي1058
هکتار، قزوين 1053 هکتار، تهران 666 و مرکزي 609 هکتار. از نظرفراواني اشکال
ناهمواريهاي ماسه اي (مرفولوژي تپه) بارخان 35 درصد، پهنه ماسه اي 21 درصد ، تپه هاي
طولي 15 درصد، تلهاي گياهي يا گيرافتاده توسط گياه (شامل پيکان ماسه اي و نبکا )
14 درصد ، تپه هاي عرضي 10 درصد ، هرمهاي
ماسه اي 4 درصد و تلهاي ماسه اي ( تپه هاي گيرافتاده در اثر ناهمواريها مانند تپه هاي
بالارونده و بادپناهي ) 2/0 درصد از سطح کشور را در بر گرفته اند. از نظر فعاليت تپه هاي ماسه اي کشور که براساس
حضور يا عدم حضور گياه بصورت طبيعي و دست کاشت (نهالکاري) و يا هرگونه عمليات تثبيت
ديگر مانند مالچپاشي و نهالکاري صورت
گرفته است، حدود 78 درصد تپه هاي ماسه اي کشور فعال ، 14 درصد نيمه فعال و مابقي يعني 11 درصد غيرفعال است. بر همين اساس
حدود 16 درصد تپه هاي ماسه اي کشور بوسيله عمليات مالچپاشي، نهالکاري، احداث
بادشکن زنده و غيرزنده و يا استقرار پوشش طبيعي تثبيت شده ومابقي يعني 84 درصد آن
تثبيت نشده و بدون پوشش هستند. نتايج تجزيه هاي ميزان شوري و قليائيت نشان داد که مقدار
هدايت الکتريکي بيشتر ريگزارهاي کشور کمتر از 4 دسي زيمنس بر متر است كه اين موضوع
براي اطمينان از كارهاي بيولوژيكي تثبيت تپه هاي ماسه اي قابل توجه است. بررسي مرفولوژي
تپه هاي ماسه اي نشان داد که مهمترين اشکال موجود بارخان، رشته هاي عرضي، تپه هاي
طولي ، هرمهاي ماسه اي ، تپه هاي بالارونده ، نبکا و پهنه هاي ماسه اي ميباشند.
نتايج دانه بندي و کاني شناسي نشان داد که ميانگين قطر ذرات ماسه‌هاي در کل کشور
حدود 2.4±0.59
في است.