زمین پاک- روز نخست

 چند روز  پیش بود که هفت روز
هفته زمین پاک نامگذاری شد و روز نخست آن اختصاص یافت به مدیریت پسماندها؛ و برای
اینکه بتوانیم هرچه بیشتر پسماندها را مدیریت کنیم (!) علاوه بر علم آکادمیک و
تجربه در این کار، با مواد قانونی مرتبط نیز آشنایی داشته باشیم. در زیر به مواد
قانونی اشاره خواهم کرد.

قانون مدیریت پسماندها

ماده 1

 جهت تحقق
اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به منظور حفظ محیط زیست كشور از
آثار زیانبار پسماندها و مدیریت بهینه آنها ، كلیه وزارتخانه ها و سازمان ها و
مؤسسات و نهادهای دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی كه شمول قانون بر آنها مستلزم
ذكر نام می باشد و كلیه شركت ها و مؤسسات و اشخاص حقیقی و حقوقی موظفند مقررات و
سیاست های مقرر در این قانون را رعایت نمایند .

 ماده 2

عبارات و اصطلاحاتی كه در این قانون به كار رفته است دارای
معانی زیر می باشد :

الف- سازمان : سازمان حفاظت محیط زیست

ب- پسماند : به مواد جامد ، مایع و گاز( غیر از فاضلاب ) گفته
می شود كه به طور مستقیم یا غیر مستقیم حاصل از فعالیت انسان بوده و از نظر تولید
كننده زاید تلقی می شود.

                  

 پسماندها به پنج گروه تقسیم می شوند: 

1- پسماند های عادی:

 به کلیه پسماند هایی گفته می شود که به صورت معمول از
فعالیت های روزمره انسان ها در شهر ها ، روستاها و خارج از آنها تولید می شود ؛ از
قبیل زباله های خانگی و نخاله های ساختمانی .

2- پسماند های پزشکی ( بیمارستانی ) :

به کلیه پسماند های عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستان ها ،
مراکز بهداشتی – درمانی ، آزمایشگاه های تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه گفته می شود
. سایر پسماند های خطرناک بیمارستانی از شمول این تعریف خارج است .

3- پسماندهای ویژه :

به کلیه پسماند هایی گفته می شود که به دلیل بالا بودن حداقل
یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیت ، بیماریزایی ، قابلیت انفجار یا اشتعال ،
خورندگی و مشابه آن به مراقبت ویژه نیاز داشته باشد و آن دسته از پسماند های پزشکی
و نیز بخشی از پسماند های عادی، صنعتی ، کشاورزی که نیاز به مدیریت خا ص دارند ،
جزء پسماند های ویژه محسوب می شوند .  

4- پسماندهای كشاورزی :

   به پسماندهای ناشی از فعالیت های تولیدی در بخش
كشاورزی گفته می شود از قبیل فضولات ، لاشه حیوانات

 ( دام ، طیور و آبزیان ) محصولات كشاورزی فاسد یا غیر
قابل مصرف .

 5- پسماند های صنعتی :

   به كلیه پسماندهای ناشی از فعالیت های صنعتی و
معدنی و پسماندهای پالایشگاهی صنایع گاز ، نفت و پتروشیمی و نیروگاهی و امثال آن
گفته می شود ، از قبیل براده ها و سرریزها و لجن های صنعتی .

ج- مدیریت اجرایی پسماند : شخصیت حقیقی یا حقوقی است كه كه
مسئول برنامه ریزی ، ساماندهی ، مراقبت و عملیات اجرایی مربوط به تولید ، جمع آوری
، ذخیره سازی ، جداسازی ، حمل و نقل ، بازیافت ، پردازش و دفع پسماند ها و همچنین
آموزش و اطلاع رسانی در این زمینه می باشد .

1- دفع :
كلیه روش های از بین بردن یا كاهش خطرات ناشی از پسماندها از قبیل بازیافت ، دفن
بهداشتی و زباله سوزی. 

2- پردازش
: كلیه فرایندهای مكانیكی ، شیمیایی ، بیولوژیكی كه منجر به تسهیل در عملیات دفع
گردد .

د- منظور
از آلودگی همان تعریف مقرر در ماده (9) قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست _ مصوب
1353/03/28 _ است .

تبصره1- پسماندهای
پزشكی و نیز بخشی از پسماندهای عادی ، صنعتی و كشاورزی كه نیاز به مدیریت خاص
دارند ، جزو پسماندهای ویژه محسوب می شوند .

تبصره 2-
فهرست پسماندهای ویژه از طرف سازمان، با همكاری دستگاه های ذیربط تعیین و به تصویب
شورای عالی حفاظت محیط زیست خواهد رسید .

تبصره 3-
پسماندهای ویژه پرتوزا تابع قوانین و مقررات مربوط به خود می باشند .

تبصره 4-
لجن های حاصل از تصفیه فاضلاب های شهری و تخلیه چاه های جذبی فاضلاب خانگی در
صورتی كه خشك یا كم رطوبت باشند در دسته پسماندهای عادی قرار خواهند گرفت .

ماده
3

موسسه
استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران موظف است با همكاری وزارت بهداشت – درمان و آموزش
پزشكی و سایر دستگاههای حسب مورد ، استاندارد كیفیت و بهداشت محصولات و مواد
بازیافتی و استفاده های مجاز آنها را تهیه نماید

ماده
4

دستگاه های
اجرایی ذیربط موظفند جهت بازیافت و دفع پسماندها تدابیر لازم را به ترتیبی كه در
آیین نامه های اجرایی این قانون مشخص خواهد شد، اتخاذ نمایند . آیین نامه اجرایی
مذكور می بایستی دربرگیرنده موارد زیر نیز باشد :

1- مقررات
تنظیم شده موجب گردد تا تولید و مصرف ، پسماند كمتری ایجاد نماید .

2- تسهیلات
لازم برای تولید و مصرف كالاهایی كه بازیافت آنها سهل تر است، فراهم شود و تولید و
واردات محصولاتی كه دفع و بازیافت پسماند آنها مشكل تر است، محدود شود .

3- تدابیری
اتخاذ شود كه كه استفاده از مواد اولیه بازیافتی در تولید گسترش یابد .

4- مسئولیت
تامین و پرداخت بخشی از هزینه های بازیافت بر عهده تولیدكنندگان محصولات قرار گیرد
.

ماده
5

مدیریت
های اجرایی پسماندها موظفند بر اساس معیارها و ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش
پزشكی ترتیبی اتخاذ نمایند تا سلامت ، بهداشت و ایمنی عوامل اجرایی تحت نظارت آنها
تامین و تضمین شود .