ابتدا؛ امروز صبح بعد از یک هفته غبارآلود، لرستان بازهم آسمان آبی را بالای سر خود دید، البته هنوز هم ردپای غبار روی شانه های شهر دیده می شود، ولی بازهم جای شکرش باقیست که آسمان آبی برگشته است؛ دیدن آسمان آبی لرستان بعد از یک هفته غبارآلود احساسی شبیه کشیدن یک نفس عمیق بعد از چند روز تنگی نفس است، احساس یک ریه غبار گرفته بعد از روزها تحمیل ریزدانه های خاک ناخوانده !
لرستان دیار چشمه و رود، کوه و تالاب و دریاچه است، دیار بلوط و شقایق های عاشق و لاله های سربه زیر؛ این دیار را با گرد و غبار میانه ای نیست ولی با داشتن 82 روز غبارآلود گویا این مهمانان ناخوانده به همنشین یک چهارم روزهای سال لرستان و لرستانی تبدیل شده است.
استان لرستان سال 88 را با 100 روز آلوده پشت سر گذاشت و در سال 89 نیز شاهد چندین موج ضعیف و شدید ریزگردهای عربی بود تا حاصل آن بیش از 100 روز آلوده و پرغبار باشد.امسال هم تا به امروز 82 روز غبارآلود را پشت سر گذاشته ایم، روزهایی که از همان روزهای ابتدای سال 90 آغاز شد و تا آخرین روزهای سال نیز ادامه داشت تا به واقع “سالی که نکوست از بهارش پیدا باشد!”.
روزهای غبارگرفته سه سال اخیر را که می شماری شاید در مجموع مردم لرستان یک سال را با غبار زندگی کرده اند، تصور که میکنی مردم 300 روز سه سال اخیر را با گرد و غبار سپری کرده اند متوجه خواهی شد که چه تبعاتی این پدیده به دنبال داشته است.روزهای 90 هم رو به پایان است و شاید مرور روزهای این سال لحظات ناخوشایندی مثل “رسیدن میزان آلودگی هوا در پلدختر به 40 برابر حد استاندارد” و یا “کاهش میزان دید به کمتر از 50 متر” را برایمان تداعی کند.
اما بعد ؛ اگر روزی فردی را می دیدیم که ماسک به صورت داشت فکر می کردیم که به دلیل مشکلات خاص خود از این وسیله استفاده می کند ولی امروز با دیدن روزانه صدها نفر در شهر که ماسک به صورت دارند مشکل آلودگی هوا را در استان لرستان باور کرده ایم.
محیط زیست استانهای زاگرس نشین در سال 90 فراز و نشیب های بسیاری را پشت سر گذاشت، سالی که در آن اتفاقات تلخ و شیرین بسیاری رخ داد که می توان به موارد بسیاری اشاره کرد، اما بی گمان موضوع آلودگی هوا اصلی ترین، مهم ترین و بی تردید چالش برانگیزترین رخداد زیست محیطی سالی است که در روزهای پایانی آن قرار گرفته ایم.
يك لحظه تصور كنيد اگر زاگرس نبود، اثر هجوم گرد و غبار چقدر مي توانست از لحاظ اقتصادي و اجتماعي عميق شود ! به راستی بعد از گذشت یک دهه از زندگی در کنار ذرات ریزی که در مقابل هجوم گسترده آنها هستیم، چه باید کرد.
کارشناسان حوزه محیط زیست در خصوص اثرات و نتایج ریز گردها بارها سخن گفته اند و سازمان حفاظت محیط زیست نیز بارها از طریق مجامع بین المللی برای جلوگیری از تداوم ورود این ذرات ریز تلاش کرده اند؛ اما سوال اصلی اینجاست، آیا اتفاق امیدوار کننده ای رخ داده است.
امواج ریز گرد در یک دهه گذشته سد طبیعی بسیار مستحکمی را در پیش روی خویش دیده اند، سد طبیعی که اگر در سالهای اخیر در برابر هجوم بی سابقه ذرات ریز معلق کمتر از دو و نیم میکرون مقاومت نمی کردند امروز شرایط محیط زیست انسانی استانهای زاگرس نشین بسیار پیچیده و بحرانی تر شده بود.
این در حالیست که اثرات بی شمار گرد و غبار بر روی سلامتی مردم موضوع بسیار مهمی است که در سالهای اخیر هزینه های بسیاری را بر اهالی زاگرس تحمیل کرده است.ریزگردها در یک دهه اخیر بیش از 20 استان کشور را درگیر خویش کرده اند تا بدین ترتیب سلامتی بیش از میلیونها ایرانی با تبعاتی چون بیماریهای حاد تنفسی، قلبی و عروقی دست به گریبان باشد.
این در حالی است که کانون اصلی این ذرات معلق کشورهایی همچون عراق، عربستان، اردن، کویت و سوریه است که در این بین سهم کشور عراق در تولید گرد و غبار و تاثیر مستقیم آن بر کشور عزیزمان ایران بسیار چشمگیر است.
سرانجام؛ در این بین موضوع بسیار مهمی که در یک سال اخیر خود را نشان داده این است که دولت عراق به تعهدات بین المللی خویش چندان توجهی نشان نمی دهد، عدم توجه در خور و شایسته کشورهای منطقه به حقابه طبیعی رودخانه ها و تالابها عامل بسیار مهمی در ایجاد چشمه های تولید گرد و غبار بوده که متاسفانه هنوز هم مورد بی مهری برخی دولتهای منطقه واقع می شود.
متاسفانه عدم توجه به عوامل پایدار کننده سرزمین موضوعی است که چشم انداز بحران آلودگی هوا در منطقه را بسیار پیچیده کرده است که امید می رود کشورهای منطقه بتوانند با یک بررسی همه جانبه و جامع برای توقف ذرات ریز معلق اقدامی موثر را پایه ریزی کنند.
به هر روی هر روز که از حضور پدیده ریزگردهای عربی در کشورمان می گذرد مردم استانهای زاگرس نشین بیشتر با تبعات ناشی از این پدیده درگیر می شوند که به نظر می رسد هنوز اقدام عملیاتی در راستای کاهش تبعات آن صورت نگرفته است.
و این روند اینگونه اذهان را نهیب می زند که مبادا روزی این وضعیت که خود را در روال روزمره زندگی ما جا داده است برایمان آنقدر عادی شود که یادمان برود روزی آسمان استانهای زاگرس نشین از جمله استان لرستان هم آبی آبی بود!