تا چند سال پیش، آرزو داشتیم که مدیران دولتی به موضوع‌هایی مانند تخریب و آلودگی دماوند حساسیت نشان دهند و گامی برای از میان رفتن این معضل‌ها بردارند! امروزه، در نشست‌هایی که برای مثال با بخشدار لاریجان یا شهردار رینه داریم، می‌بینیم که گاه پرشور تر از ما به دفاع از محیط کوهستان می‌پردازند. این فرصتی است که باید قدر آن را دانست و از آن برای مدیریت شایسته‌ی دماوند بهره برد.
از جمع‌بندی آن‌چه که در یک سال گذشته در کارگروه صیانت از دماوند یا در نشست‌های محدودتر، درباره‌ی حفاظت از دماوند گفته شده، به نظر من می‌توان راه حل‌های زیر را برداشت و سفارش کرد. توضیح آن که اجرای شماری از این توصیه‌ها با اراده‌ی فردی و به دست یک شخص هم ممکن است؛ تعدادی را فدراسیون کوه‌نوردی و مقام‌های محلی یا منطقه‌ای می‌توانند جامه‌ی عمل بپوشانند؛ چند تایی را باید تبدیل به مصوبه‌ی دولت یا شورای عالی محیط زیست یا بدل به قانون کرد و اِعمال آن‌ها را باقدرت پیگیر شد؛ و البته موردهای مختلف ممکن است که در کوتاه‌مدت، میان‌مدت یا درازمدت قابل اجرا باشند.
* رفت و آمد به دماوند باید کم‌تر شود: کوه‌نوردان و سازمان‌های کوه‌نوردی می‌توانند داوطلبانه برنامه‌های دماوند خود را کم‌تر و فقط هر چند سال یک بار اقدام به صعود دماوند کنند. اندازه‌ی هر گروه صعود به حدود ده تن محدود شود.
* یک سامانه‌ی ثبت نام برای صعود دماوند ایجاد شود و با تعیین “ظرفیت بُرد” (carrying capacity) منطقه، در هر هفته به شمار مشخصی اجازه‌ی صعود داده شود. برای هر شخص یک مبلغ ورودیه (که نباید ناچیز باشد) در نظر گرفته شود و درآمد حاصل از آن صرف نگاهبانی دماوند گردد. نیازی به گفتن نیست که برای گروه‌های خاص مانند کوه‌نوردان خارجی، تیم‌هایی که برنامه‌ی شاخص دارند، تیم‌های پاک‌سازی، و … می‌توان اولویت‌هایی تدوین کرد.
* شمار مجوزهای صادره باید فقط به اندازه‌ی ظرفیت پناهگاه‌های موجود و چند چادرگاه محدود و مشخص باشد.
* فروش آب بطری‌شده، مواد خوراکی، و ظرف‌های یک‌بارمصرف در پناهگاه جنوبی متوقف شود تا هر فرد و گروه کوه‌نورد فقط به اتکای بار خودش به منطقه بیاید. این کار، تولید پسماند را هم کاهش خواهد داد.
* راه ماشین‌روی جنوب دماوند (جاده‌ی رینه به گوسفندسرای احسان)، جاده‌ی چاک‌اسکندر (غرب دماوند)، و راه‌های ناندل به پای یال‌های شمالی، با یک برنامه‌ریزی دو سه ساله بسته شود. بدیهی است که در مورد جلب رضایت دام‌داران محلی و دارندگان خودروهای مسافربر این مسیرها باید برنامه‌ریزی کرد.
* با یک برنامه‌ریزی چندساله و ایجاد راه معیشت دیگر برای قاطرداران محلی، به تدریج ورود حیوان بارکش به منطقه ممنوع شود.
* از هرگونه توسعه‌ی راه و ساختمان و پناهگاه و چادرگاه در اطراف دماوند (ارتفاع حدود 2000 متر به بالا) جلوگیری شود، وجاده‌ها و ساختمان‌هایی که خودسرانه ساخته شده اند، تخریب گردند.
* هرگونه برنامه‌ی جمعیتی (صعودهای تبلیغی و مناسبتی و…)، همچنین مسابقه‌های دوی کوهستان (sky running) در دماوند ممنوع شود.
* دماوند و حریم آن به‌عنوان پارک ملی و میراث ملی-جهانی ثبت و سازمان‌های حفاظت محیط زیست و میراث قرهنگی با همکاری جامعه‌های محلی و جامعه‌ی کوه‌نوردی مسوول حراست از آن شوند.
با اجرای این کارها، دماوند بهتر حفاظت خواهد شد و هم‌زمان، ارزش‌های کوه‌نوردی این کوه گران‌قدر هم بیشتر خواهد شد.
ممکن است در نگاه نخست اجرای این پیشنهادها ناممکن یا سخت به چشم آید، اما با توان بالایی که کوه‌نوردان مدافع طبیعت دارند، و به شرط پیگیری و مشارکت‌پذیری دستگاه‌های مسوول کوه‌نوردی و منابع طبیعی و محیط زیست، و مدیران شهرها و روستاهای پای دماوند، و البته با جلب همکاری جامعه‌ی محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد، می‌توان این کارها را به سرانجام رساند.
عکس از محمدرضا شجاعی، تارنمای انجمن دوستداران دماوندکوه