زیارت را به حریم شهری گرگان اضافه نکنید

یک عضو هیات علمی دانشگاه محیط زیست:زیارت را به حریم شهری گرگان اضافه نکنید/

مزدک دربیکی عضو هیات علمی دانشگاه و پژوهشگر محیط زیست درباره طرح الحاق زیارت به حریم شهری گرگان و اثرات زیانبار این طرح با «اعتماد» به گفت وگو نشست که در زیر می خوانید:

محدوده حفاظت شده محیط زیست می تواند وارد حریم شهری گرگان شود؟
ما از محدوده سرخ چشمه به بعد محدوده حفاظت شده جهان نما را داریم که در حدود هزار هکتار است. ما قوانینی در این محدوده ها داریم که نمی توانند وارد حریم شهری شوند. ولی بحث این است که در منطقه حفاظت شده جهان نما که زیارت در آن قرار می گیرد با محدودیت های زیادی مواجهیم. مثلااینکه در این منطقه به جز مستثنیاتش و دشت جهان نما، نمی شود خیلی طرح ها را انجام داد. این نشان دهنده حساسیت بالای این مناطق است. همین الان هم زیارت در مناطق تحت حفاظت قرار دارد یک استثناست و مشکلات فراوانی دارد. حالااگر قرار است که در حریم شهری نیز قرار بگیرد موجودیت منطقه حفاظت شده جهان نما را زیر سوال می برد و همین الان هم این خطر وجود دارد که اگر قرار باشد این منطقه وارد حریم شهر گرگان قرار بگیرد کل فلسفه وجودی منطقه حفاظت شده از بین می رود. بنابراین هم از نظر قانونی و هم از لحاظ پرستیژ سازمان محیط زیست که متولی مناطق حفاظت شده است و همچنین منابع طبیعی به عنوان متولی دوم در این حوزه، کاملاغیرقانونی و غیرعلمی است.

زیارت یک استثناست به خاطر ساخت وساز بی رویه و… در منطقه حفاظت شده. چه میزان از این وضعیت برمی گردد به فقدان آگاهی های مردم نسبت به ویژگی های مناطق حفاظت شده. حتی مسوولان هنوز نمی دانند مثلاپارک ملی چیست؟
شما از مردم عادی یا برخی مسوولان نمی توانید انتظار داشته باشید. ولی ایراد از ارگان های دیگری مثل سازمان محیط زیست و منابع طبیعی است. مردم نمی دانند پارک جنگلی چه فرقی با پارک ملی دارد و لذا حساسیت ها و قوانین آن را درک و رعایت کنند. زیارت را خیلی ها اصلانمی دانند که جزو محدوده حفاظت شده جهان نما قرار می گیرد. این برمی گردد به فقدان آموزش و عدم ارتباط با رسانه ها مخصوصا رسانه های شفاهی و تلویزیون. استقبال مردم گرگان از این منطقه یکی به دلیل پتانسیل بالای این منطقه برای ییلاق نشینی بوده دوم اینکه سیاستگذاری در زیارت غلط بوده. وقتی شما زیارت را جزو روستاهای هدف گردشگری انتخاب می کنی و این روستا جزو منطقه حفاظت شده محیط زیست است، باید سازمان های متولی حساسیت داشته باشند.

کدام سازمان در بحث زیارت کوتاهی کرده است؟
هر کس کار خودش را انجام داده، ولی مشکل هماهنگی هاست. الان اداره کل محیط زیست در حدود ۱۸۰ پرونده تخلف در زیارت را به مراجع قضایی ارجاع داده ولی رسیدگی نشده. از طرف دیگر منابع طبیعی وقتی می بیند که اینجا طرف سندسازی کرده و سند مالکیت ارائه کرده که دهیاری روستا هم تاییدش کرده دیگر کاری نمی تواند بکند. آب منطقه یی می داند که اینجا خطر ریسک سیل بالاست با این همه آمده در محدوده حریم رودخانه به سازه مجوز داده: از آن سو به نام فعالیت های گردشگری چندین قهوه خانه و رستوران ساخته شده و میراث مجوزش را داده است. همه به نوعی وظایف خودشان را انجام می دهند و در عین حال کارها را به گردن بقیه می اندازند. اطلاعاتی که ما داریم این است که در خود جلسات استانداری هم درباره منطقه زیارت، هیچ کس حاضر نیست مسوولیتی قبول کند.

درباره غیراستاندارد بودن سازه های زیارت بفرمایید.
الان سازمان نظام مهندسی گلستان معتقد است که هیچ یک از سازه های روستای زیارت که طی ۱۰ – ۱۵ سال اخیر ساخته شده استاندارد نیست. زیارت طرح هادی دارد و طرح هادی را قانونا بنیاد مسکن باید تهیه کند. اگر تهیه شده کجاست؟ کدام یک از این تغییر کاربری ها و تصرف اراضی در طرح هادی زیارت دیده شده؟ اگر هم وظیفه اش را انجام نداده باید مورد بازخواست قرار بگیرد. زیارت یک دندان پوسیده در منطقه حفاظت شده جهان نماست که به نظر من بهتر است کنده شود. بنده چند سال پیش در پایان نامه ارشدم پیشنهاد داده بودم که زیارت را از محدوده حفاظت شده دربیاوریم: اما اینکه وارد حریم شهری شود اساسا غلط است. یعنی چه که یک روستای آلوده و غیراستاندارد که اتفاقا در محدوده حفاظت شده محیط زیست قرار دارد بیاید و در محدوده و حریم شهر قرار بگیرد؟

اگر شما موافقید پس…
من می گویم اعلام کنند که این منطقه از محدوده حفاظت شده جهان نما خارج شده، به همین میزان مساحت زیارت از اطراف جهان نما پشت شصت کلاه را به منطقه حفاظت شده اضافه کنند. چرا که در هیچ کجای دنیا منطقه حفاظت شده را وارد حریم شهری نمی کنند. چون زیارت دیگر قابل مدیریت نیست و هیچ کس هم حاضر نیست مسوولیت آن را قبول کند. آقای پوریانی دادستان گرگان یا مراجع قضایی که می گویند باید جلوی این تخریب ها و ساخت و سازهای بی رویه را گرفت ولی عملاکاری انجام نشده. یکی از آشنایان در زیارت خانه ۴ طبقه ساخته وقتی بنده برایش توضیح دادم که آنجا منطقه حفاظت شده است و خطر رانش و زلزله دارد، می گفت: «پس چرا زمین فروخته اند به ما و مجوزهایش هم همه درست و قانونی بوده؟» یعنی شهروندان اولاآگاه نیستند و اگر هم آگاه باشند مکانیزم های قانونی آنها را به سمت ساخت و ساز سوق می دهد.

مقصر کیست؟
مقصر تمام متولیان هستند. از بنیاد مسکن که طرح هادی را تهیه کرده و اینکه آیا این ساخت و سازها در طرح هادی بوده یا نه؟ اگر هست که اصل طرح هادی آنجا زیر سوال می رود و اگر نیست باز هم باید پاسخگو باشد که پس چرا ساخت و سازها در محدوده طرح انجام نگرفته. اداره کل محیط زیست مقصر است که چگونه اجازه داده در منطقه تحت حفاظت ساختمان بسازند. بعد از آن اداره کل منابع طبیعی مقصر است که چگونه است که شیب ۲۰ و ۳۰ درجه را صاف کنند و ساختمان بسازند. سازمان میراث و گردشگری مقصر است که اجازه داده آن هتل در آنجا ساخته شود. سازمان همیاری ها که متولی مجوزها در روستای زیارت است. اگر نظام مهندسی ادعا می کند که مخالف این شکل سازه است و این سازه ها استاندارد نیست پس چرا مجوز داده و اگر سازمان دیگری این مجوز را صادر کرده چرا اعتراض نکرده؟

هدف از این طرح چیست؟
این سازمان های متولی برای اینکه به گونه یی روی سهل انگاری های خودشان در زیارت صحه بگذارند خواسته اند آن را در محدوده شهری بیاورند، به این گمان که مساله حل می شود. در حالی که چنین نیست و این کار هیچ مشکلی را حل نمی کند. در نقشه های طرح تفضیلی حریم شهری مشاهده می کنیم که کل منطقه تا پای آبشار زیارت وارد حریم شهری می شود. اگر قرار است نظارتی بر ساخت و ساز این منطقه بشود، مطمئنا با وارد شدن به حریم شهری این اتفاق نخواهد افتاد. چون وقتی وارد حریم شهری حسابش کنی، عملاجزو بافت غیرمتصل حریم شهری گرگان می شود.

نتیجه؟
تنها نتیجه اش این است که زیارت همچنان بزرگ می شود: از اینسو نیز ما تا ناهارخوران این همه ساخت و ساز داریم و اگر مدیریت آن به شهرداری گرگان سپرده شود، وضعیت بسیار بدتر خواهد شد. چرا که شهرداری تفکر درآمدزایی دارد و برای همین به یکسری سازه ها مجوز خواهد داد تا درآمد بیشتری داشته باشد. اگر این اتفاق بیفتد ما تا ناهارخوران دو سوی خیابان عملاسازه خواهیم داشت و در زیارت هم همین طور. این وسط تنها نقطه یی می ماند حدفاصل ناهارخوران تا زیارت، جاده یی که پرترافیک خواهد شد و در واقع تبدیل به راه بین شهری می شود که درختکاری اش کرده باشید.

راه حل؟
بنده نظرم این است که اگر قرار است این مناطق را جدا کنیم حریم گرگان را تا ناهارخوران ببندند و زیارت هم یک شهر جداگانه بشود. چیزی که بتوان آن را کنترل کرد. اگر قرار است به شهر گرگان اضافه شود دردسرهای زیادتری دارد: چرا که اینها محور گردشگری دارند که بهانه کافی برای تخریب را به دست همه می دهد. وقتی محیط زیست که متولی اصلی آنجا است تخلف ها را می فرستد به مراجع قضایی و آنها هیچ کاری نمی کنند چه باید کرد؟ شما تا حالامحیط بان در زیارت دیده اید؟ این بیشتر آبروریزی است.

معابر پیشنهادی
آقایان گروه پارت که تهیه کننده این طرح تفضیلی حریم شهری هستند دو، سه تا معبر برای کاهش بار ترافیکی شهر گرگان پیشنهاد داده اند که جای چند پرسش دارد. نخست اینکه مکان یابی جاده فوق بر اساس چه پارامترهایی و با چه روش هایی انجام شده و تهیه کننده طرح، اساسا صلاحیت کار کارشناسی علمی را داشته یا نه؟ چون شرکت مهندسی مشاور معمار و شهرساز به نظر من باید دید محیط زیستی داشته باشد و کار کرده باشد و بشود روی آن بحث کرد. دوم اینکه رد شدن مسیر پیشنهادی این آقایان از جنگل، کاملایک معبر و مسیر جدیدی هست برای تخریب جنگل: چرا که در حال حاضر وضعیت جنگل های ناهارخوران بسیار بغرنج است و اگر قرار باشد که پای جاده و افراد به آنجا باز شود، حالت اولش این است که فقط یک جاده عبوری می شود مثل مسیر «گرگان به چارباغ»، «شاهرود، شاهکوه» و طبیعی است که وقتی مردم رد می شوند خودشان یک اثر تخریبی دارند. دوم اینکه در آن مسیر خیلی ها به فکر ایجاد مکان های برای گردشگران می افتند و باز طرح کافی شاپ و قهوه خانه و… که باز نتیجه اش تخریب است. ضمن اینکه چون در این طرح پیشنهادی، مدیریت این منطقه در دست شهرداری قرار می گیرد می توان پیش بینی کرد که تنها مساله یی که اصلامحاسبه نمی شود همان اهمیت جنگل است. معابر پیشنهادی دقیقا با هدف اضافه کردن این محدوده به شهر گرگان بوده یعنی «زیارت» بشود یکی از محلات گرگان، معابر پیشنهادی را هم ایجاد کنند و کسانی که ویلادارند به ترافیک نخورند. از همین معابر راحت به ویلاهایشان بروند و بیایند. بر این اساس می گویم بهتر است اساسا زیارت جزو گرگان به حساب نیاید. این معابر فقط باعث نابودی جنگل های اندک باقیمانده می شود. آوردن «زیارت» به حریم شهری فقط بار تقاضا را برای ساختمان سازی بیشتر می کند: همه دوست دارند اینجا یک ویلایا خانه داشته باشند. این طرح از یکسو تقاضا ایجاد می کند و از سوی دیگر پیشنهاد دو تا جاده را در دل جنگل دارد. اینکه زیارت را جزو شهر بیاوری و بعد بگویی برای کاهش بار ترافیک جاده بزنیم یعنی چه؟ مگر الان چقدر روی سازه های شهر گرگان نظارت دارند که زیارت باشد؟ مشکل اینها کمیسیون ماده ۱۰۰ است. مشکل این است که زیارت در حریم شهری گرگان قرار بگیرد و چون تقریبا تمام ساخت وسازها همراه با تخلف بوده، برود در کمیسیون ماده ۱۰۰ و پول کلانی که به کیسه شهرداری گرگان می رود. هرگونه فعالیتی در آنجا بشود برای شهرداری پولساز است.

مشکلات طرح؟
زیرساخت های خدمات شهری چه می شود؟ مشکل آبرسانی و فاضلاب آن یکی از مهم ترین مشکل هاست. زیارت در پیک مصرف در تابستان به شدت با کمبود آب مواجه است. آیا می خواهند آب لوله کشی از گرگان ببرند به آنجا؟ وقتی شما مجوز ساخت و ساز می دهی بر اساس منابع موجود منطقه می دهی. در حالی که زیارت تصفیه خانه آب ندارد. بنده معتقدم زیارت به هیچ وجه نباید وارد محدوده شهری گرگان شود. حتی اگر یک شهر مستقل باشد بهتر از این است که به گرگان متصل شود. پارادوکس های فرهنگی هم که در این روستا به وجود می آید یکی از مشکلات دیگر است که الان هم هست ولی اگر این اتصال صورت بگیرد ده ها برابر خواهد شد.

روزنامه اعتماد، شماره ۲۵۹۲ به تاریخ ۲۵/۱۰/۹۱، صفحه ۸ (نگاه دوم)
□
لینک:http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2658571
پی.دی.اف: http://www.magiran.com/ppdf/nppdf/3291/p0329125920081.pdf