این تنوع محصولات و گستردگی بازار صنایع دستی، نیازمند بازاری متمرکز و بستری مناسب برای فروش است که در البرز موجود نیست و همین موضوع، فعالان این عرصه را با چالش‌هایی مواجه کرده است. در یک سال گذشته، پس از شیوع بیماری کرونا و تعطیلی بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی، این بازار نیز دوره التهابی طولانی را پشت سر گذاشته است و امروز هم سردرگم در شرایط فعلی به سر می‌برد. برای اینکه بیشتر با این حوزه آشنا شویم، با تعدادی از تولیدکنندگان صنایع دستی گفت و گو کردیم.
حذف اقلام فرهنگی از سبد خرید مردم
مینا علی‌خانلو، یکی از تولیدکنندگان محصولات دست‌دوز چرمی درباره بازار صنایع دستی در البرز می‌گوید: شاید داشتن یک بازار متمرکز به ارتقاء سطح صنایع دستی کمک کند اما به نظر من، اینکه توقع داشته باشیم مردم برای خرید یک محصول از صنایع دستی لزوما به بازار اختصاصی مراجعه کنند، کمی دور از واقعیت است. صنایع دستی زمانی پیشرفت می‌کنند که در تمام بازارها، جایگاه داشته باشند. در واقع به نظر من اگر در هر زمینه‌ای، امکان رقابت صنایع دستی با محصولات دیگر وجود داشته باشد، طبیعتا چرخ تولید این بخش نیز به گردش خواهد افتاد نه اینکه در یک بازار جداگانه و دور از بازار اصلی نگه داشته شود.
این فعال حوزه صنایع دستی ادامه می‌دهد: در شرایط فعلی نه فقط صنایع دستی، بلکه بیشتر اقلام فرهنگی از سبد خرید مردم حذف شده است. اولویت همه، تامین مایحتاج اولیه خورد و خوراک است که حق هم دارند. در این بین نمی‌توان توقع داشت که لزوما همه، به جای محصولات ارزان حاصل از تولید انبوه، به صنایع دستی با قیمت بالا روی بیاورند. البته اینکه کسی علاقه‌مند به خرید چنین محصولاتی باشد، نشان از فرهنگ والای او دارد اما به هرحال شرایط اقتصادی این‌گونه ایجاب می‌کند که کالای غیرضروری مثل صنایع دستی در سبد خرید مردم جایی نداشته باشد.
لزوم ترویج فرهنگ استفاده از آثار هنری و صنایع دستی
علی‌خانلو درباره مواجهه مردم با محصولات هنری و صنایع دستی می‌گوید: پیش از اینکه اقدامی در جهت تولید چنین محصولاتی صورت بگیرد، باید زمینه را فراهم کرد. یعنی شرایط باید به نحوی باشد که مردم نسبت به آثارهنری و صنایع سنتی، احساس نیاز کنند. باید فرآیندی پیش‌بینی شود که در طی آن مردم به این باور برسند که اصولا چنین محصولاتی باعث تلطیف روحیه می‌شود و اهمیت دادن به آن‌ها، لازم است. وقتی مردم صنایع دستی را جدی نمی‌گیرند، نباید توقع داشته باشیم بازار این محصولات پررنق باشد.
وی همچنین می‌افزاید: در دنیایی که هرروز بیشتر به سمت مدرنیته می‌رود، صنایع دستی یک ساز مخالف است. امروز هر محصولی که تحت عنوان صنایع دستی تولید می‌شود، با توجه به تولید صنعتی و انبوه همان محصول، به وفور در بازار موجود است پس اینکه مردم را به سمت و سوی خرید صنایع دستی ببریم، نه فقط شرایط اقتصادی مناسب، بلکه یک فرهنگ سازی بنیادین را می‌طلبد. اتفاقی که در بسیاری از کشورهای مدرن دنیا رخ داده و موفق هم بوده است.
تحول در بازار صنایع دستی با حضور در فضای مجازی
امید صالح‌مندی، تولیدکننده محصولات چوبی تزئینی در خصوص اهمیت بازار آنلاین می‌گوید: عرضه و نمایش محصول، بزرگ‌ترین چالش برای فعالان بخش صنایع دستی است. این موضوع پس از رونق فضای مجازی، تا حد زیادی برطرف شده است به طوری که این‌گونه فعالیت‌ها، برای بسیاری از مردم جذاب شد و باعث این شد که رونق به بازار صنایع دستی برگردد. امکان عرضه و نمایش رایگان محصولات و مخاطب گسترده، زمینه خوبی را برای فعالان این عرصه فراهم کرد.
وی ادامه می‌دهد: اوضاع کم‌کم رو به بهبودی می‌رفت که شیوع کرونا، بخشی از این روند رو به رشد را مختل کرد. در شرایط فعلی، ترجیح مردم به خرید غیرحضوری و اینترنتی است اما خرید محصولات غیرضروری کاهش پیدا کرده است. البته شرایط تورم نیز بی‌تاثیر نیست اما کرونا، اثر گسترده‌تری روی این بازار گذاشته است و رکود ناگهانی به بسیاری از افراد که وابستگی مالی و شغلی به این محصولات داشتند، آسیب زیادی زد.
البرز؛ جشنواره رنگارنگی از صنایع دستی ایران
فریبا صمدیار، کارشناس امور فرهنگی و اجتماعی درباره بازار صنایع دستی در استان البرز می‌گوید: البرز به عنوان استانی تازه تاسیس، هنوز نتوانسته به یک ماهیت باثبات در زمینه صنایع دستی اختصاصی و بومی برسد. اگرچه منبت کاری، چرم دوزی و چلنگری، سابقه‌ای طولانی در این منطقه دارند اما البرز به عنوان مهد و مرکز هیچ‌کدام از این هنرها شناخته نمی‌شود لذا بازار صنایع دستی این استان نیز، تحت تاثیر آثار دیگر مناطق قرار دارد.
صمدیار ادامه می‌دهد: اقوام زیادی از نقاط مختلف کشور به سبب نزدیکی کرج به تهران، در استان البرز ساکن شده‌اند که تبع فرهنگ آن‌ها، صنایع دستی مرتبط با آن مناطق نیز به البرز آمده است. اگرچه هیچ‌کدام از این محصولات و هنرها نتوانسته‌اند محوریت فعالیت‌های حوزه صنایع دستی باشند، اما به هرحال بعضی از این محصولات وارد بازار کلی منطقه می‌شوند. این موضوع لزوما اتفاق بدی نیست و می‌توان این‌طور برداشت که البرز جشنواره رنگارنگی از همه صنایع دستی موجود در ایران را در خود دارد.
افتتاح فروشگاه اختصاصی صنایع دستی در کرج
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری البرز با بیان اینکه تنوع صنایع دستی موجود در البرز بیانگر فرهنگ غنی این منطقه است، گفت: یکی از مهم‌ترین بخش‌های فعال در حوزه فرهنگ و هنر در استان البرز، صنایع دستی است. در البرز امکان برگزاری کلاس‌های آموزشی رایگان در ۲۱ رشته از صنایع دستی فراهم است. در حال حاضر نیز با توجه به محدودیت‌های ایجاد شده، کلاس‌های عملی تعطیل شده‌اند اما آموزش تئوری به صورت مجازی ادامه دارد.
فریدون محمدی با اشاره به اهمیت جایگاه اقتصادی صنایع دستی در بازارهای کشور، افزود: به تازگی فروشگاه حامیان که جزو مجموعه وزارت میراث فرهنگی است، در کرج آغاز به کار کرده است. این فروشگاه بستر مناسبی برای عرضه محصولات تهیه شده توسط هنرمندان البرزی خواهد بود.
تسهیلات اختصاصی برای فعالان عرصه هنرهای سنتی
مدیر کل میراث فرهنگی البرز همچنین درباره نحوه حمایت دولت از تولیدکنندگان صنایع دستی و هنری، گفت: چند نوع تسهیلات برای این بخش در نظر گرفته شده است. تسهیلات مشاغل خانگی تا سقف ۱۰ میلیون تومان پرداخت می‌شود و تسهیلات مشاغل فنی و اعتباری از ۵۰ میلیون تا ۱ میلیارد تومان، با توجه به کارکرد کارگاه یا شرکت متغیر است. توافقی نیز با بانک توسعه تعاون استان داشته‌ایم که به موجب آن هنرمندان منطقه برای بهره مندی از تسهیلات کم بهره به این بانک معرفی خواند شد.
انتهای پیام