درباره سدسازی بسیار خوانده و شنیده ایم. اثرات منفی و مثبت، کوتاه مدت و بلند مدت، اقتصادی و اجتماعی و...در مورد هر کدامشان کارشناسان بارها نوشته اند و هنوز هم می توان ساعت ها درباره اثرات زیست محیطی سدها، به بحث و گفتگو نشست. این روزها مشغول بررسی اثرات سدسازی بر روی محیط زیست ایران هستم.
چند روز پیش به دیدار یکی از سدهای خراسان رضوی رفتم. طرق نام سدی است که در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی مشهد احداث شده است. سدی ۲۲ ساله با مساحت ۱۶۵ کیلومتر مربع که با هدف تامین بخشی از آب شرب شهر مشهد و حقابه کشاورزی بر روی رودخانه طرق – شلگرد ایستاده است.
این در حالی است که کلان شهر مشهد با وجود سدهایی همچون دوستی، طرق و... همچنان با بحران آب روبروست و در این بین حقابه کشاورزان منطقه نیز نادیده گرفته شده است. کشاورزی در پایین دست سالهاست که از رونق افتاده است. جالب است که بدانید بیشتر مردم منطقه زمین های خود را فروخته اند و به جای کشاورزی با پول زمین هایشان ماشین های آنچنانی سوار می شوند !!!
در بالا دست نیز مردم خانه و کاشانه خود را ترک کرده اند و از منطقه رفته اند. ارتباط برقرار کردن در بین نیاز هایی همچون تامین آب شهر، حقابه کشاورزی و عشایری، اقتصادی و زیست محیطی امری است که در سالهای اخیر مجهول باقی مانده است. ارزیابی زیست محیطی قبل از احداث سد و بررسی توان منطقه می تواند بسیار موثر باشد. عملکردی که با تمام توانایی هایش هنوز نتوانسته جایگاه اصلی خود را در بین پروژه های عظیمی همچون سدسازی پیدا کند. نمی خواهم همچون گذشته باز هم سدسازی را متهم کنم. سد نیاز است، اما بر اساس توان منطقه نه بر اساس کسب افتخار !