شرق نوشت: گزارش اخیر
«یونپ» (UNEP) به خوبی روند خشک شدن دریاچه ارومیه را در ۱۵سال گذشته به
تصویر کشیده و برای این منظور به بررسی حوضه آبریز ارومیه در یکصد سال
گذشته پرداخته است. سازمان ملل با انتشار تصاویر ماهواره‌ای از دریاچه‌های
ارومیه در ایران، سوان در ارمنستان و دریاچه وان در ترکیه و مقایسه وضعیت
این سه دریاچه در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۱۱ نشان می‌دهد با وجود فاصله کم این دو
دریاچه با ارومیه اما آن‌ها بعد از گذشت این زمان هنوز پویایی خود را حفظ
کرده‌اند، در حالی که ارومیه بیش از ۲۳۰۰ کیلومتر پسروی داشته که اگر عامل
خشکسالی در نابودی این دریاچه مطرح بود هم اکنون باید دو دریاچه ارمنستان و
ترکیه هم به حال و روز ارومیه گرفتار شده بودند.
حال پرسش این است که آیا
بلای خشکسالی فقط بر سر ارومیه نازل شده و مناطق مجاور از این بلای آسمانی
در امان بوده‌اند؟
پاسخ به این پرسش زمانی اهمیت می‌یابد که سخنان وزیر نیرو و حتی رییس
سازمان محیط زیست را به یاد بیاوریم که بار‌ها اعلام کرده‌اند سد‌ها در خشک
شدن دریاچه ارومیه تنها بین پنج تا ۱۰درصد مقصر بودند و بیش از ۶۰درصد
تقصیر‌ها بر گردن خشکسالی بوده است.
از سوی دیگر بهروز حسنی مهمویی که تز
دکترای خود را در یکی از دانشگاه‌های استرالیا به تغییر اقلیم اختصاص داده
با استناد به تصاویر ماهواره‌ای و سنجش بارش در این حوضه معتقد است که با
وجود بارندگی‌های نسبتا خوب در سال آبی جاری باز هم از وسعت دریاچه نسبت به
سال گذشته کاسته شده است. وی می‌افزاید: با اینکه میزان بارندگی شمال غرب
کشور در سال گذشته بیشتر از میانگین بلندمدت بود و در سال آبی جاری هم تا
به حال روزهای خوبی را سپری کرده اما مقایسه شرایط دریاچه ارومیه با سال
گذشته نشان دهنده کاهش مساحت دریاچه است.
این موضوع در هر دو بخش شمالی و
جنوبی دریاچه محسوس است، هرچند در بخش جنوبی کاهش عمق و مساحت با وضوح
بیشتری قابل مشاهده است.
به گفته وی، این امر در کنار مطالعات علمی متعدد نشان دهنده آن است که
طبیعت نه تنها آنقدر‌ها که می‌گویند در بروز بحران مقصر نیست که بعید است
بتواند به تنهایی آن را رفع کند. حسنی اظهار داشت: استفاده از داده‌های
مختلف پژوهشی نشان می‌دهد بارندگی تاثیر قابل توجهی در تغییرات ارتفاع سطح
آب دریاچه ارومیه ندارد و تنها در صورت بارندگی خوب، میزان کاهش ارتفاع
کمتر خواهد بود. به عبارت دیگر چه باران زیاد ببارد و چه کم، چه ترسالی
باشد و چه خشکسالی، دریاچه ارومیه با از دست دادن آب مواجه خواهد بود.
حالااگر خوش شانس بودیم و باران آمد و ترسالی بود، دریاچه میزان کمتری
پایین می‌رود یا در بهترین حالت ثابت می‌ماند.
مژگان جمشیدی