در هفته های اخیر خبر اجرای طرح توسعه گردشگری جزیره آشوراده در برخی رسانه های گلستان منعکس شد. هرچند این خبرها، اطلاعات دقیقی از چگونگی اجرای طرح و انجام ملاحظات محیط زیستی به مخاطب ارائه نکرد؛ اما یک چیز روشن شد: ” آشوراده قرار است به هر ترتیبی، حتی به قیمت آسیب جدی به اکوسیستم ارزشمند و شکننده آن، تبدیل به قطب گردشگری شمال کشور شود.” در همین راستا در حدود پنجاه هکتار از زمین های آشوراده به یک شرکت خصوصی در گلستان برای اجرای طرح واگذار شده است. از سفر پنهانی دکتر صدوق به گلستان که در ششم اردیبهشت ۹۰ و در پشت درهای بسته اتفاق افتاد و هیچ خبرنگاری از آن خبردار نشد بیش از ۹ ماه می گذرد. طی این مدت بسیاری از کارشناسان و فعالان محیط زیست، این نکته را که آشوراده توان پذیرش گردشگری گسترده را نداشته و در صورت اجرای چنین طرح های گل و گشادی، در معرض صدمات جدی قرار می گیرد هشدار دادند؛ اما تنها اتفاقی که در اثر این هشدارها رخ داد این بود که مسوولان محیط زیست رویکرد ظاهری شان را تغییر دادند و با سردادن شعارهای محیط زیستی اما با همان مولفه های غیرعلمی و بی توجه به قوانین صریح دولتی و با شتاب اعلام کردند که طرح، برای یکی دو ماه آینده آماده کلنگ زنی است. این هشدارها هیچ چیز را عوض نکرد؛ نه ارزیابی زیست محیطی طرح توسط مشاور تهیه شد و نه با کارشناسان خبره و اساتید دانشگاهی این حوزه – که کم هم نیستند- مشورتی صورت گرفت؛ فقط مدیران دست اندرکار کشوری و استانی ادبیات خود را درباره این پروژه اصلاح کردند تا آنجا که استاندار گلستان اعلام کرد که « جزیره آشوراده یکسری ملاحظات بین المللی و زیست محیطی دارد که باید به هر دو جنبه آن توجه ویژه شود این جزیره هیچگاه به سرنوشت جزیره کیش دچار نخواهد شد، زیرا شرایط در آن بسیار متفاوت است؛ زیرا ساختار خاک جزیره کیش با آشوراده متفاوت است و در آشوراده نمی توان سازه های سنگین به کار برد.» با این همه جواد قناعت هیچ اشاره ای به این نکته نکرد که تفاوت اساسی آشور با کیش در این است که آشوراده، منطقه تحت حفاظت سازمان محیط زیست است و کیش یک منطقه آزاد تجاری. واژه «کیش شمال» را چه کسی بر سر زبان‌ها انداخت؟ این سوالی بود که ساسان علی‌نژاد، مدیرکل محیط‌زیست گلستان در آخرین کنفرانس خبری در زمان تصدی‌اش بر صندلی مدیریت، از خبرنگاران پرسید. اینکه این واژه از کجا برآمد و چگونه بدون هیچ تجزیه و تحلیل منطقی، علمی و حتی اقتصادی تیتر بسیاری از روزنامه‌ها، هفته‌نامه‌ها و خبرگزاری‌های ملی، منطقه‌ای و استانی شد، بحثی دیگر است که باید در جایی دیگر به آن پرداخت. اما اینکه حرکت مسوولان گلستان چه در داخل و چه خارج استان، به چه میزان در راستای قوانین کشور بوده است؛ جای پرسش بسیار دارد. گرچه مسئولان رویکرد ظاهری خود را تغییر دادند؛ اما در آستانه دهه فجر در حدود پنجاه هکتار از منطقه حفاظت شده آشوراده را برای اجرای پروژه گردشگری به یکی از متقاضیان واگذار کردند. ارزیابی محیط زیستی براساس قوانین صریح محیط‌زیست تمامی فعالیت هایی که در مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست اجرا می شوند باید در مرحله مکان یابی ارزیابی زیست محیطی شوند. این گزارش که عموما توسط گروهی کارشناس و به سفارش پیمانکار انجام می شود در کمیته ارزیابی سازمان مورد بررسی قرار می گیرد. این در حالی است که تاکنون هیچ اقدامی برای تهیه این گزارش برای طرح گردشگری آشوراده انجام نشده و با این حال مسوولان سازمان محیط زیست با اجرای این طرح در این منطقه تحت حفاظت موافقت کرده اند. جزیره آشوراده بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله است که مدیریت آن در دست سازمان حفاظت محیط‌زیست است و نمی‌توان بدون نظارت و هماهنگی با این سازمان و تهیه گزارش ارزیابی زیست محیطی با طرح گردشگری آن موافقتی صورت گیرد. رمضانعلی قائمی، کارشناس محیط‌زیست در این‌باره به همشهری گفت: « میانکاله و خلیج گرگان به عنوان یک منطقه پناهگاه حیات وحش مطرح است و علاوه بر آن، دو عنوان بین‌المللی ” ذخیره‌گاه زیست‌کره” و ” تالاب بین‌المللی” را نیز یدک می‌کشد، مجموعه‌ای بی‌نظیر و بی‌همتا در جهان است. این مجموعه در تقسیمات کشوری به صورت خطی مستقیم از گلوگاه که گوشه‌ای از آن، آشوراده یا جزیره آبسکون است قرار دارد. بر این اساس، این مجموعه از نظر مدیریت، مانند سایر مکان‌ها و مناطق نیست که بتوان درباره آن، شتابزده تصمیم گرفت و اگر قرار است امکانات تفرجگاهی در آن برقرار کنیم باید در قالب کل محدوده مورد حفاظت و طرح مطالعاتی و زون‌بندی‌های سازمان محیط‌زیست توسط پژوهشگران محیط‌زیست مشخص شود که زون تفرجگاهی آن چقدر باشد؟ » او با اشاره به اینکه ذخیرهگاههای زیست‌کره، شکلی از مناطق حفاظت شده تحت مدیریت یونسکو هستند که در عین حفظ منابع طبیعی تحت همزیستی مسالمت‌آمیز مردم با طبیعت نیز قرار می‌گیرند گفت: « اگر قرار است فعالیت توسعه‌ای در این منطقه صورت بگیرد؛ باید منطبق بر مدیریت محیط‌زیست باشد وگرنه قطعا این فعالیت‌ها تخریب‌های فراوانی را در پی خواهند داشت و دیگر چیزی از ذخیرهگاههای ژنی باقی نخواهد ماند.» قائمی با اشاره به اینکه ارزش کل منطقه خلیج گرگان بسیار بالاست و از نظر ارزش‌های زیستی در خاورمیانه و کل کشور یک منطقه همردیف آن نداریم، گفت: «باید برای حفظ گونه‌ها و پیاده کردن قوانین اکولوژیک آن و همچنین بهره‌وری معقول، بدون وارد آوردن خسارت به این منطقه طرح‌ها را پیاده و اجرا کرد و از اجرای طرح‌های ضربتی که هر یک از دو استان گلستان و مازندران به طور سلیقه‌ای و تک بعدی عمل کنند، پرهیز کرد.» این پرنده‌شناس بین‌المللی با تاکید بر اینکه ما مخالف استفاده درست و اصولی مردم از طبیعت نیستیم، یادآور شد: «مجموعه به هم پیوسته خلیج گرگان و خشکی همجوار آن‌که جزیی از میانکاله است علاوه بر اینکه یک منطقه ویژه است، محل تجمع اکثر گونه‌های پرندگان آبزی است که باید درباره طرح‌های اجرایی در آن تامل بیشتری کرده و دیدگاه‌مان را نسبت به آن اصلاح کنیم.» او همچنین با اشاره به اینکه توریستی که به این منطقه و مناطق مشابه می‌آید به دنبال هتل هفت ستاره و تاسیسات مدرن نیست، گفت: «توریست خارجی بهترین هتل‌ها و تاسیسات تفریحی را در کشور خودش دارد و اگر از آن سوی دنیا به اینجا می‌آید، می‌خواهد زیبایی‌های طبیعی خلیج گرگان و آشوراده را ببیند؛ اگر طبیعت منطقه نابود شود و پرندگان مهاجر و بومی در آن نباشند و ساحل تخریب شود دیگر جهانگرد، برای چه چیزی به اینجا می‌آید؟» انطباق با طرح جامع مدیریت میانکاله کارشناس دیگر محیط‌زیست نیز معتقد است که طرح گردشگری آشوراده باید منطبق با طرح جامع مدیریت پناهگاه حیات وحش میانکاله باشد و با رعایت ضوابط آن صورت بگیرد. امید روشن، مدیرکل سابق محیط‌زیست مازندران در این باره به همشهری می‌گوید: «اگر جدا کردن آشوراده به این معناست که توسعه وقف سلیقه‌های مدیریت منطقه‌ای شود و هر استان، به صورت سلیقه‌ای و ناهماهنگ با سازمان محیط‌زیست و بی‌توجه به طرح جامع مدیریت که براساس حساسیت‌های بوم شناختی و اکولوژیکی‌شان و قابلیت‌های مناطق برای تمام این مناطق تحت حفاظت تهیه می‌شود و نحوه حفاظت و بهره‌برداری از منطقه را تبیین و نظام‌مند می‌کند، پیش برود صددرصد آسیب‌رسان به محیط‌زیست منطقه خواهد بود.» او در ادامه یادآور می‌شود، در بسیاری از کشورها طرح‌های گردشگری در مناطق حساس پیاده می‌شود؛ اما شرط اصلی آن رعایت حساسیت‌ها و قواعد محیط‌زیستی است. اعتبار جهانی ایران مزدک دربیکی عضو هیات علمی دانشگاه به همشهری گفت: « آشوراده یکی از پایگاه‌های اصلی سرشماری پرندگان است و اجرای طرح‌های نادرست به شدت می‌تواند روی الگوهای رفتاری و مهاجرت پرنده‌ها تاثیر بگذارد. علاوه بر این، تمام فعالیت‌هایی که با محیط‌زیست ناسازگار هستند نه تنها بر آشوراده که بر میانکاله و تالاب گمیشان و هم خلیج گرگان که وضعیت متعادلی به لحاظ آلودگی‌های زیست‌محیطی ندارد، اثر خواهد گذاشت. » این دکترای محیط‌زیست معتقد است که اثرات تجمعی پروژه‌هایی که در محدوده خلیج گرگان هستند اساسا لحاظ نشده و اگر قرار است این‌کار انجام شود برای آشوراده، فقط طبیعت‌گردی کم اثر و توریسم غیرانبوه جواب می‌دهد. این تنها در بخش محیط‌زیستی نیست و در بلندمدت، حتی بازده اقتصادی نیز ندارد. او با اشاره به اینکه سازمان محیط‌زیست عموما برای پروژه‌هایی که کیلومترها دور از پناهگاه حیات وحش میانکاله اجرا می‌شود – مثل بهسازی بازارچه بندرترکمن- حساسیت بسیاری به خرج می‌داد افزود: « حال سازمان محیط‌زیست چگونه می‌خواهد در منطقه آشوراده که به میانکاله متصل است پروژه‌های بی‌در و پیکر گردشگری را اجرا کند و حساسیتی نیز نشان نمی‌دهد؟» دربیکی در پایان به این نکته نیز اشاره می‌کند که مجموعه ” تالاب بین‌المللی میانکاله – خلیج گرگان- جزیره آشوراده” یکی از تالاب‌های ثبت شده در کنوانسیون رامسر و همچنین ذخیره‌گاه زیست‌کره هستند و جداسازی آشوراده و صدمات ناشی از آن، می‌تواند بر حیثیت و اعتبار جهانی ایران از یک‌سو و مشکلات حقوقی این مناطق از دیگر سو پیامدهایی را بر جا بگذارد.