این گزارش روایتی از جنگل و گلزاری است که از دل زباله ها و پسماندها سربرآورده اند تا شیشه ادکلن دور ریختنی صحنه بزم شقایق ها باشد و سطل ماست و دوغ میدان رشد بلوط و زالزالک. در یکی از نشستهای فعالان محیط زیست بود که با مظفر افشار فعال محیط زیست لرستان آشنا شدیم و شاید همان یک جرقه بهانه ای بود برای این گفتگو. گفتگو راجع به همه عشق و علاقه ای که در نگاه این فعال محیط زیست می توان دید.
برای گفتگو با این فعال محیط زیست که از دل زباله ها جنگل می رویاند به حیاط خانه شان می رویم تا در کنار درختان و گلهایی که از دل سطلهای ماست و پنیر و شیشه های شربت و ادکلن سر برآورده اند پای حرفهای این بزرگ محیط زیست لرستان بنشینیم.
قدیمی ترین درختان خرم آباد مظفر افشار را به خاطر دارند
خودش می گوید سه دهه است که درخت می کارد و هر روز که در سطح شهر قدم می زند سری به درختهای سی ساله اش که برای خودشان قامتی درانداخته اند، می زند. از دیدن آنها انرژی می گیرد و گاهی با آنها حرف می زند.
همه فعالان محیط زیست استان با صراحت و یقین معتقدند که قدیمی ترین درختان خرم آباد مظفر افشار را به خاطر دارند و شاید همین بهانه ای است برای این گفتگو. گفتگویی کوتاه ولی پر از حرفهایی که برایمان تلنگری است که زمین برای ادامه حیاتش نیازمند نگاه همه ماست.
می خواهیم به زمین فرصت نفس کشیدن بدهیم!
مظفر افشار در پاسخ به سئوالاتی که از دیدن این همه نهال و گل در ذهنمان نقش بسته اینگونه پاسخ می دهد: شاید اولین چیزی که همه از من می پرسند این است که در کاشتن این درختان و گلها در قوطی های رب گوجه و شامپو دنبال نشان دیدن چه چیزی هستم! و من هم همیشه می گویم که می خواهیم حجم زباله ها را کم کنیم و به زمین فرصت نفس کشیدن بدهیم!
وی از پرورش بهترین گلها در قوطی جای زیتون و جای شربت می گوید و ادامه می دهد: 40 درصد اکسیژن مورد نیاز کره زمین از طریق همین جنگلها تامین می شود و ما نباید فراموش کنیم در قبال تامین این نیاز مسئولیم.
افشار از برگ درختان به عنوان بهترین تصفیه کننده هوا یاد می کند و می گوید: این برگهای کوچک تمام گازهای سمی موجود در هوا را می گیرد و به ما اکسیژن پس می دهد و این خدمتی است که همه درختان به زمین و ما انسانها می کنند.
قامت کشیدن نهالهای بلوط از دل سطلهای دوغ!
وی یک شیشه جای ادکلن را نشانمان می دهد و می گوید: می خواهم مردم بدانند که با همین شیشه می توان چه گلهایی را پرورش داد، ولی اگر این شیشه در طبیعت رها شود شاید سالهای سال طول بکشد و بازهم جذب نشود.
افشار در هر آنچه از زباله و دور ریختنی که فکر کنی گل و نهال کاشته است، گلهایی از شقایق و لاله گرفته تا نهالهایی از درختان بلوط و زالزالک.
با انگشت دستش به نهالهای بلوطی که از دل سطلهای دوغ و ماست و پنیر سر برآورده اند اشاره می کند و می گوید: اگر از جمعیت 500 هزار نفری خرم آباد فقط 5 درصد به جای دورانداختن این زباله های تجدید ناپذیر در آنها درخت و گل بکارند می دانید چه حجمی از زباله های شهر کم می شود و در عوض آن چه تعداد به درختان و گلهای روی زمین اضافه می شود!
افشار وقتی از کاشت گلهای و نهالها و ضرورت تبلیغ و تشویق مردم در این زمینه حرف می زند و از آرمانهایش می گوید برق عجیبی را در چشمانش می توان دید، برقی که شاید اگر خوب بیندیشیم متوجه خواهیم شد باید همه ما برای آینده زمینمان دغدغه داشته باشیم.
بند زدن قلب ترک خورده زاگرس…
وی می گوید کاش در کتابهای درسی می شد از اهمیت محیط زیست و منابع طبیعی حرف زد، می گوید که عزم ملی می خواهد تا ما بتوانیم کشورمان را از چالشهای زیست محیطی نجات بدهیم. می گوید باید از همین کودکان امروز شروع کنیم تا فردایی زیبا و پاک داشته باشیم.
او می گوید و ما می نویسیم و شاید هم سعی می کنیم که یاد بگیریم. در حالی که صحبت می کند گلدان هایش را یکی یکی به ما معرفی می کند. اینکه هر کدام را کی و چه روزی کاشته و قرار است برای ادامه حیاتشان به کجا منتقل شوند.
از خزانه هایش می گوید و نهالهایی که قرار است در دل زاگرس کاشته شود، زاگرسی که این روزها پر از خاطرات تلخ از آتش سوزی و هجوم گرد و غبار است. این فعال محیط زیست به قلب ترک خورده زاگرس بند می زند تا این رشته کوه پربرکت به حیاتش ادامه دهد.
نمکدانی که گلدان شد!
یک شاخه گل زیبا را نشانمان می دهد که در نمکدانی کاشته شده است! و چه تضاد جالبی میان نمکدان شور و گل شیرین و زیبایی است که در آن قد کشیده است. می گوید قرار بود این نمکدان هم به سیل زباله های هر روزه مان اضافه شود ولی حالا برای خودش گلدانی شده است!
افشار با افتخار از 28 سال کار در زمینه محیط زیست حرف می زند و می گوید که اهل گلایه نیست چرا که یک فعال محیط زیست باید خودش تا جایی که در توان دارد برای محیط زیست قدم بردارد و در جایی که نمی تواند راهکار ارائه دهد و از مسئولان مطالبه کند.
وی معتقد است که سازمان محیط زیست یک سازمان محدود با تعدادی کارمند است که البته می تواند راهنمای حرکت در مسیر حفظ محیط زیست باشد ولی این رسانه ها و تشکلهای مردمی هستند که می توانند محیط زیست را نجات دهند و به خاطر سلامت خاک و آب و هوا کار کنند.
رشد گلابی وحشی در سطلهای ماست!
از رسانه ها می خواهد به خاطر سلامت زمین و محیط زیست گام های بلندتری بردارند چرا که معتقد است امروز تبدیل شدن محیط زیست به یک دغدغه همگانی نیازمند تبلیغ و تشویق رسانه ها است.
از افشار می خواهیم که از خزانه نهالهایش هم برایمان حرف بزند. می گوید که در راس درختانی که هر ساله بذر آنها را می کاریم تا نهال شوند و آنها را به دل طبیعت منتقل کنیم درخت بلوط قرار دارد.
وی از کاشت بذر درختان زالزالک و گلابی وحشی که گونه های بومی طبیعت لرستان هستند می گوید و ادامه می دهد: درختان کاج و سرو درختان زیبایی هستند ولی ما معتقدیم که باید دستگاههای مسئول به ویژه شهرداری ها در درختکاریهای خود به گونه های بومی مثل بلوط، زالزالک و گلابی وحشی توجه بیشتری داشته باشند.
افشار از ویژگیهای بلوط لرستان می گوید و این گونه را با بلوطهای دیگر کشورهای دنیا از جمله آلمان، آمریکا و استرالیا مقایسه می کند. حتی پای بلوط های استرالیایی و آلمانی هم به خزانه این فعال محیط زیست باز شده به طوریکه در میان نهالهای کوچک به راحتی آنها را تشخیص داده و نشانمان می دهد.
افشار از کاشتن نهالهای بلوط خزانه در دل هشتادپهلو و سفید کوه می گوید و حتی شمار روزهای آب دادن بلوط ها را هم به خاطر دارد. اینکه بلوط های سفید کوه را 10 بار آب داده و بلوط های هشتادپهلو را 5 بار…
حیف است این زیبایی از طبیعت لرستان گرفته شود
این فعال محیط زیست دغدغه های دیگری هم دارد؛ دغدغه هایی مثل مرگ شقایق ها زیر رد پای سموم آفات نباتی و یا لاله های واژگون بومی دیار لرستان.
افشار می گوید که سالهاست به خاطر اینکه شقایقها در میان گندمزارها رشد می کنند با حمله سموم و کودهای شیمیایی از پای در می آیند. برای اینکه شقایق که در پسوند نام لرستان، این استان را به دیار شقایق ها مشهور کرده است زنده بماند این فعال محیط زیست بسیاری از بذرهای شقایق را کاشته است.
وی با اشاره به شقایقهای کاشته شده در شیشه ادلکن و جای رب گوجه ادامه می دهد: پس از رشد این گل آنها را در جاهای مختلف طبیعت کاشته ام و سال بعد شاهد یک دشت شقایق بوده ام. افشار با اندوه ادامه می گوید: لرستان را به بلوطها و شقایق هایش می شناسند، حیف است این زیبایی از طبیعت لرستان گرفته شود.
این فعال محیط زیست روایتی از قرض گرفتن لاله واژگون از طبیعت استان هم دارد. اولش طوری از قرض گرفتن حرف می زند که فکر می کنیم بذرهای لاله واژگون را از کسی یا نهادی گرفته است ولی بعد از تکرار افکارمان برای این فعال محیط زیست وی حرفهایمان را تصحیح می کند.
قرض گرفتن بذر لاله از طبیعت
افشار می گوید که چهار سال پیش از طبیعت هشتادپهلو یک پیاز لاله واژگون قرض گرفته است و سال قبل به جای این یک شاخه گل هشت شاخه لاله واژگون در قلب هشتادپهلو کاشته است.
وی می گوید که طبیعت قبولش داشته و پیاز لاله واژگون را به وی قرض داده است، آنقدر با قاطعیت و صراحت حرف می زد که در عمق چشمانش می توان باور به تک تک این کلمات را دید. خودش می گوید دور لاله های واژگونی را که به طبیعت به جای قرضش پس داده سنگ چین کرده است تا علاوه بر اینکه از آسیب دام ها در امان بمانند، هر وقت هم که به هشتادپهلو می رود آنها را ببیند.
در خزانه و حیاط خانه این فعال محیط زیست همه چیز می توان دید، از گلهای شقایق و بلوط و لاله گرفته تا لیموشیرین!می گوید لیموشیرین از ظریف ترین مرکبات است ولی در لرستان پرورش پیدا کرده است و این حکایت سرمایه های خدادادی این استان دارد.
اینجا برای خودش طبیعتی است…
در میان گلدان ها وجود کنگر کوهی هم توجه مان را جلب می کند. افشار با اشاره به هجمه ای که برخی افراد برای جمع آوری کنگر به طبیعت می کنند، ادامه می دهد: ما توانسته ایم کنگر کوهی را در همین گلدان های پلاستیکی و شیشه ای پرورش دهیم. اگر این موضوع ترویج داده شود علاوه بر اینکه منبعی برای درآمد کشاورزان و مردم محلی خواهد شد می تواند از شخم زدن و تخریب طبیعت نیز جلوگیری کند.
دلمان نمی آید از گلدانهای رنگارنگ و نهالهای زیبای بلوط و زالزالک دل بکنیم. اینجا برای خودش طبیعتی است که از همه زیبایی های طبیعت بی بدیل لرستان نشانه ای دارد. نشانه هایی که اگر همه ما دغدغه داشته باشیم می توانیم در خانه هایمان آنها را احیا کنیم.
در این روزها که در زاگرس و جای جای ایران زیبایمان رد پای تخریب جنگلها به چشم می خورد، دیدن این دغدغه های زیبا هم روحمان را تلطیف می کند و هم راهمان را روشن؛ ما برای حفظ این هم زیبایی مسئولیم و باید گام اول را همین امروز برداریم.
….
گزارش از صديقه حسيني / خبرگزاري مهر
گزارش تصويري در پايگاه خبري سبزپرس