ضمن تجدید قدردانی از دکتر مرتضی خداقلی عزیز و همکاران ارجمندشان در پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی اصفهان به پاس ارسال گزارشات مستمر و ارزشمند وضعیت ماهانه‌ی خشکسالی کشور عزیزمان ایران، مشروح گزارش سه ماهه اول سال آبی ۹۱ – ۹۰ این تیم سختکوش که برای تارنمای طبیعت بختیاری ارسال گردیده است؛ انتشار می بابد:
وضعیت خشکسالی ایران از ابتدای مهر تا پایان آذرماه ۱۳۹۰ :
نتایج پایش و دیده بانی خشکسالی در پایگاه مدیریت خشکسالی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان در سه ماهه اول سال آبی ۹۱-۹۰ نشان می دهد در شرایطی که پاییز سال گذشته گستره ایران زمین یکی از خشک ترین فصول را در طول سال های گذشته سپری کرد، در سال آبی جاری طی سه ماهه گذشته شرایطی متفاوت برای کشور رقم خورد. بررسی آمار بارندگی تا پایان آذرماه در کشور نشان می دهد که بیش از نیمی از مساحت کشور (۵۵٫۶ درصد) از بارشی کمتر از میانگین دراز مدت برخوردار شده و به سخن دیگر خشکسالی خفیف تا بسیار شدید را تجربه کرده اند و در ۴۴٫۴ درصد سطح باقیمانده، میزان بارش بیش از میانگین دراز مدت بوده است.
نمودار ۱ نشان می دهد در پائیز، ایران با ۴ کلاس خشکسالی و ۴ کلاس ترسالی مواجه بوده است. به طور کلی وضعیت خشکسالی در بخش های غرب، جنوب و جنوب غرب کشور و ترسالی در شمال، شمال شرق، شمال غرب و مرکز ایران دیده می شود. در طول این بررسی جزئیات دیگری از مطالعه نقشه‌های خشکسالی به دست آمد که در ذیل به آن اشاره کوتاهی می‌گردد.
خشکسالی بسیار شدید (کاهش بیش از ۶۰ درصد از بارش نرمال) با مساحتی در حدود ۵٫۳ درصد در بخش هایی از استان های کرمان (انار، رفسنجان، بافت، جیرفت و کهنوج)، یزد (بافق)، هرمزگان (جاسک)، سیستان و بلوچستان (زاهدان و زابل) و در گوشه جنوب غربی کشور (ماهشهر و آبادان) احاطه یافته است.
خشکسالی شدید (کاهش ۴۵ تا ۶۰ درصد بارش نرمال) بالاترین مساحت (در حدود ۲۹ درصد) از کشور را به خود اختصاص داده است. این وضعیت به صورت نواری از قسمت های غربی کشور و از استان ایلام آغاز شده و پس از در برگرفتن بخش اعظم استان خوزستان و هرمزگان، کل استان بوشهر، شهرهای کرمان و خراسان جنوبی تا استان سیستان و بلوچستان امتداد می یابد.
کاهش ۲۰ تا ۴۵ درصد بارش نرمال یا خشکسالی متوسط با در برگرفتن مساحتی در حدود ۱۱٫۷ درصد، از غرب کشور (کرمانشاه) آغاز گردیده و پس از عبور از استان های لرستان و خوزستان و در برگرفتن بخش های بسیار وسیعی از استان فارس (لار، داراب، فسا و شیراز) و با گذر از استان های کرمان و یزد به شرق کشور یعنی استان خراسان جنوبی (بیرجند و قائن) می رسد. همچنین این کلاس خشکسالی در ایرانشهر نیز مشاهده می گردد.
خشکسالی خفیف (کاهش کمتر از ۲۰ درصد نرمال) این وضعیت خشکسالی مساحتی در حدود ۹٫۶ درصد را به خود اختصاص داده است. از جنوب آذربایجان غربی و شرقی شروع و پس از عبور از استان های کردستان، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، فارس و یزد به شرق کشور یعنی جنوب استان خراسان رضوی (گنبد) و شمال خراسان جنوبی میرسد. همچنین این وضعیت در بخش های محدودی از استان های کرمان و سیستان و بلوچستان دیده می شود.
ترسالی خفیف (افزایش کمتر از ۲۰ درصد بارش نرمال) به صورت دو نوار در کشور دیده می شود. یکی از استان های آذربایجان غربی (خوی) آغاز گردیده و با در برگرفتن بخش هایی از استان های آذربایجان شرقی، زنجان، کردستان، کرمانشاه، لرستان، مرکزی، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد، شمال استان فارس، یزد (یزد و رباط پشت بادام)، به شرق کشور (تربت حیدریه و کاشمر) می رسد. دیگری در شمال شرق کشور (بجنورد و مراوه تپه) دیده می شود. این وضعیت حدود ۸٫۶ درصد از کشور را دربرگرفته است.
افزایش ۲۰ تا ۴۵ درصد بارش نرمال (ترسالی متوسط) که حدود ۱۱٫۵ درصد از مساحت کشور را فراگرفته است به صورت نواری در امتداد ترسالی خفیف از استان های آذربایجان غربی، شرقی، اردبیل، مازنداران، گیلان، گرگان، زنجان، همدان، مرکزی، لرستان، چهارمحال و بختیاری و پس از عبور به به صورت نوار بسیار باریکی از جنوب استان اصفهان و یزد به استان خراسان رضوی می رسد. همچنین این وضعیت به صورت نوار نسبتا باریکی در جنوب استان سیستان و بلوچستان و نیز در هرمزگان (میناب و بندر عباس) دیده می شود.
ترسالی شدید یا افزایش ۴۵ تا۶۰ درصد بارش نرمال با دربرگرفتن مساحتی در حدود ۶٫۹ درصد از کشور از خراسان رضوی شروع شده و به صورت یک نوار باریک از استان های سمنان، اصفهان، چهارمحال، لرستان، مرکزی، همدان و قزوین گذشته و به استان گیلان می رسد. همچنین این وضعیت به صورت نوار کوچکی از خراسان شمالی شروع شده و به گرگان ختم می شود.
و در نهایت ترسالی شدید (افزایش بیش از ۶۰ درصد بارش نرمال) با اشغال مساحتی در حدود ۱۷٫۵ درصد بخش های وسیعی از کشور از جمله شمال استان خراسان رضوی (مشهد، نیشابور، گلمکان، سبزوار و قوچان)، قسمت های بسیار وسیعی از استان های سمنان (بیارجمند، شاهرود، سمنان و گرمسار)، اصفهان (اصفهان، نایین، اردستان،میمه و کاشان)، قم، کل استان تهران و جنوب استان های مازندران و گرگان را در بر می گیرد.
نمودار(۱): درصد هر یک از کلاس های خشکسالی از ابتدای مهرماه ۱۳۹۰ تا پایان آذرماه ۱۳۹۰ در ایران
خلاصه وضعیت خشکسالی ایران از مهرماه ۱۳۹۰ تا پایان آذرماه ۱۳۹۰ :
– مجموع بارندگی ایران تا پایان آذرماه در سال آبی جاری: ۶۹٫۴ میلیمتر
– مجموع بارندگی دراز مدت ایران در این دوره: ۵۹٫۸ میلیمتر
– درصد افزایش بارندگی نسبت به دوره آماری بلند مدت: ۱۶٫۰۵ درصد
– بالاترین درصد خشکسالی: ایستگاه انار با ۹۸٫۵ درصد کاهش بارندگی نسبت به میانگین درازمدت.
– پرباران ترین استان: استان تهران با حدود ۱۴۸٫۳ درصد افزایش بارش نسبت به میانگین درازمدت (نمودار ۲).
– کم باران ترین استان: استان ایلام با حدود ۶۳٫۸ درصد کاهش بارش نسبت به میانگین درازمدت.
