مي گويند در قرن حاضر منابع آب شیرین از چاههای نفت هم با ارزش تر و حیاتی تر هستند؛ اگر نگاهي گذرا به وضعيت فعلي كره زمين بياندازيم درخواهيم يافت كه چرا و چگونه حفاظت از منابع آب شيرين براي تمامي جوامع بين المللي از درجه اهميت فوق العاده بالايي برخوردار است. همانطور كه مي دانيد جمعيت كره زمين در طي يك ماه گذشته از مرز هفت ميليارد نفر عبور كرده و اين در حالي است كه بنابر آمارهاي منتشر شده از سوي سازمان ملل متحد جمعيت زمين در طول 60 سال گذشته سه برابر شده است.
اين در حالي است كه ما انسانها در پناهگاهي زيست مي كنيم كه بیش از 80 درصد از سطح آن از آب پوشیده شده است؛ اما شوربختانه 97 درصد از همین آب های موجود شور بوده و در حقیقت برای استفاده بشر غیرقابل شرب هستند. بدين ترتيب دو درصد از منابع آبی جهان در یخچال های طبیعی به صورت یخ های قطبی درآمده و به دور از دسترس بشرند و تنها کمتر از یک درصد از منابع آب زمین شیرین و قابل استفاده هستند.
منابع آب شيرين را بيهوده تلف نكنيم !
بر اساس آمارهاي منتشر شده از سوي سازمانهاي جهاني در حال حاضر يك ميليارد نفر در دنيا به آب آشاميدني سالم دسترسي ندارند و از سوي ديگر روزي «پنج هزار نفر» به خاطر مصرف آب آلوده جانشان را از دست مي دهند ؛ به همين دليل کارشناسان حوزه آب و محيط زيست به دلایلی همچون تغییرات اقلیمی، افزایش بیش از پیش جمعیت جهان و استفاده غیراصولی از منابع آب شیرین در کنار محدودیت های طبیعی که در شرایط زیستی زمین موجود است، همواره بر استفاده آگاهانه از منابع آب شيرين تاكيد كرده و بشر کنونی را به استفاده اصولی و کارشناسانه دعوت کرده اند. يكي از عوامل از بين بردن منابع آب سالم واحدهاي خدماتي همچون كارواشها هستند؛ كارواشها در يك قرن اخير پا به عرصه واحدهای خدماتی گذاشته اند و در طي چند دهه اخير در تمامي مناطق زمين تكثير شده اند.
نگاهي به كارواشهاي ايراني…
در ايران نيز واحدهای شستشوی ماشین یا همان کارواش ها طرفداران بی شماری برای خودشان دست و پا کرده اند که البته این توجه ویژه به دلایلی همچون عدم وجود فضای مناسب در پارکینگ ها یا حیاط منازل همچنین عدم فرصت کافی صاحبان خودرو جهت شستشوی اتومبیل باز می گردد. حضور واحدهاي خدماتي همچون كارواشها از دو جنبه مثبت و منفي قابل بررسي است؛ نخست آنكه شستشوی ماشین می تواند نقش بسیار موثری در سلامت خودرو و زیبایی شهر داشته باشد، زیرا مشاهده روزمره خودروهای کثیف نوعی آلودگی تصویری در شهر ایجاد کرده و از سوی دیگر تمیز کردن بخش هایی از ماشین در کارکرد بهتر آن بخش ها می تواند موثر واقع شود. از سوي ديگر در کارواش ها خدمات مختلفی ارائه می شود که از لحاظ زیست محیطی مواردی از قبیل موتورشویی، زیرشویی، جاروبرقی و واکس زنی از درجه اهمیت بالاتری برخوردارند.
در اکثر کارواش ها صاحبان خودروها خواهان روشویی ماشین خویش هستند که در این مورد پساب خروجی دارای مواد معلق و مواد شوینده بوده و در صورتی که خودرو از قبل با مواد براق کننده واکس خورده باشد، محتوی فلزات سنگین نیز خواهد بود. آلوده ترين بخش پساب تولیدی اغلب کارواش ها به قسمت موتورشویی بازگشته که شامل شستشوی موتور و قسمت های جنبی آن می شود. همانطور که ذکر شد پساب تولیدی به دلیل استفاده از گازوئیل در کنار شوینده های رایج، خروجی بسیار آلوده ای برای محیط زیست در بر خواهد داشت.
متاسفانه در ایران نظارت سازمان حفاظت از محیط زیست بر روی خروجی پساب این واحد های خدماتی سزاوارانه نبوده و به اثرات مخرب پساب کارواش ها بر روی محیط زیست آنچنان که باید پرداخته نشده و به همین دلیل بسیاری از کارواش های ایرانی به صورت کاملا پنهانی مشغول آلوده کردن محیط زیست انساني و طبيعي هستند.
كارواشهاي زيست محيطي در جهان…
اين در حالي است كه در اكثر كشورهاي جهان کلیه واحدهای کارواش مجهز به سیستم تصفیه فاضلاب بوده و بنابر قوانين زيست محيطي مجبور به استفاده مجدد از پساب هستند و ارگان های نظارتی به طور مرتب بر خروجی اين واحدهاي خدماتي نظارت دارند. شوربختانه اين تمام ماجرا نبوده و موضوعي مهم و تاثيرگذار در مورد فعاليت اين واحدهاي خدماتي وجود دارد كه قابل تامل و بررسي است؛ معضلی که کارواشها در پی فعالیت خود برای محيط زيست انساني به وجود می آورند در زمینه استفاده از منابع آب شرب شهری و روستایی است به طوریکه بارها كارشناسان محيط زيست به این موضوع انتقاد کرده اند.
مصرف آب در كارواشهاي ايران هفت برابر استاندارهاي جهاني !
اين در حالي است كه بيش از 90 درصد از اقليم ايران خشك و نيمه خشك بوده و به همين دليل مديريت خردمندانه از منابع آب مي تواند راهگشاي بسياري از چالش هاي پيش روي اين سرزمين باشد. با این اوصاف بد نیست بدانید که مدت زمان شستشوی کامل خودرو در ایران به طور متوسط 45 دقیقه است که بر اساس استانداردهای جهانی باید در 6.5 دقیقه کار شستشو به پایان رسیده باشد. بدین ترتیب مدت زمانی که کارواش های ایرانی برای شستشوی ماشین ها اختصاص می دهند هفت برابر استانداردهای جهانی این کار بوده و به همین دلیل میزان آب مصرفی در کارواش های ایرانی به طور میانگین 245 لیتر است که این آمار نیز 4 برابر متوسط میزان مصرف که 59 لیتر در استانداردهای جهانی است.
بر بنياد تازه ترين تحقيقات به عمل آمده توسط كارشناسان حوزه منابع آب منطقه خاورمیانه و كشور عزيزمان ایران تا سال 2050 میلادی به دلايلي همچون تغييرات اقليمي با کاهش سرانه منابع آب تجدیدپذیر روبرو خواهند شد؛ در همين راستا گسترش فرهنگ بازیافت آب می تواند راهكاري خردمندانه در جهت كاهش چالش هاي پيش روي سرزمني همچون ايران باشد.
چه بايد كرد…؟
اين در حالي است كه بنابر تحقيقات به عمل آمده در صورت اعمال سیستم های مدیریت پساب در کارواش ها و استفاده مجدد از پساب های تولیدی پس از تصفیه در شستشوی خودروها، بیش از 50 درصد در مصرف آب صرفه جویی و تا 90 درصد نیز از میزان آلودگی ایجاد شده ناشی از پساب های این واحدها کاسته خواهد شد. در حال حاضر اكثر كارواش هاي ايراني در جهت عكس حفاظت از محيط زيست در حال حركت بوده و در حقيقت ناآگاهانه در حال تخريب محيط زيست و منابع آب اين سرزمين هستند.
اين در حالي است كه مي توان با يك برنامه ريز صحيح و راهبردي كارواشهاي ايراني را به استفاده از سيستمهاي تصفيه و مواد شوینده تجدیدپذیر ملزم و با نظارتي دقيق از هدر رفت منابع آبي و آلوده شدن محيط زيست شهري و روستايي جلوگيري به عمل آورد.