عکس های خسارت سیل 14 خرداد 1393 در شرق
مازندران را دیدم و افسوس خوردم. در ظهر همان روز من هم در گردنه گدوک شاهد بارش
سنگین تگرگ بوده و لحظات دلهره در جاده را تجربه کردم!
در بیشتر
نقاط کره زمین در طول سال، چند بار- کم یا زیاد- باران و برف می بارد. مجموع این بارش ها، میزان
بارندگی سالیانه را تعیین می کند. اگر از آمار چند سال میانگین گرفته شود، میانگین
بارش آن نقطه یا آن ایستگاه هواشناسی به دست می آید.
وقتی برف ها به سرعت آب شود یا میزان بارندگی از نرم معمول برای هر بار
بارندگی زیاد تر باشد، سیل جاری می شود. در سیل سال 1380 استان گلستان باران مربوط به یک
سال ظرف مدت 8 ساعت بارید! مثلا میانگین بارندگی در روستای دشت 120 میلیمتر است.
در سال 1380 این میزان، در یک شب بارید و آن سیل عظیم شکل گرفت.
متأسفانه
گاه ما با یک دهم میزان بارندگی سالیانه هم غافلگیر می شویم.
سیل،
یک اتفاق طبیعی است! حال اگر به ما خسارت وارد می شود دلیلش عدم درک طبیعت است. بگردیم ببینیم چگونه می توان از منافع آن بهره
برد و خسارت های آن را کاهش داد.
تا
آن جا که به اقتضای شغلی من بر می گردد موارد زیر را می توان نام برد:
– اگر
در بالا دست پوشش گیاهی دائمی(جنگل و مرتع) وجود دارد، آن را از بین نبریم. اگر
پوشش ندارد پوشش دائمی گیاهی ایجاد کنیم.
–
جنگل و مرتع بالادست را به طور بی رویه به زمین زراعتی و ویلا تبدیل نکنیم.
– در
دامنه ها، رگ های طبیعت (زهکش ها) را بیهوده قطع نکرده و جاده غیر اصولی احداث
نکنیم.
–
روی زمین شیب دار شخم نزده و زراعت نکنیم.
–
سیستم هشدار سیل داشته باشیم تا آمادگی لازم ایجاد شود.
–
خانه رود را کوچک نکرده و با ساخت تأسیسات اشغال نکنیم!
–
راه را برای پخش آب در زمین های کم ارتفاع هموار کرده وراه خروج روان آب را به
میزان حداکثر قابل اتفاق ، در شهرها، کانال ها و رودخانه ها باز بگذاریم.
می
دانید وقتی باران بارید، سه اتفاق می افتد. قسمتی از آن تبخیر شده و به هوا برمی
گردد. قسمتی جذب شده و در زمین فرو می رود. و قسمت زیادی از آن هم روی زمین جریان
می یابد. اولی (تبخیر) که دست بشر نیست. دومی(جذب) هم بیشتر به شرایط عرصه(زمین)
بستگی دارد اما سومی(روان آب) را می توان مدیریت کرد.
این
که هر بارندگی شدید ما را دچار مشکل می کند، علت اش مدیریت های نادرست است. متأسفانه
در شمال آن را فقط به بهره برداری نادرست از جنگل ربط می دهند.
آیا در سیل چند سال قبل قم هم، بهره برداری بی
رویه از جنگل زمینه ساز سیل بوده است؟
برای
ختم مطلب، به یک پرسش بسنده می شود:
بیش
از هفتاد سال است که راه آهن ناحیه شمال احداث شده است. شرایط دامنه ها و بالادست
این مسیر هم همان شرایط سایر نقاط شمال است. چرا در این مدت، سیل راه آهن شمال را نبرده
است؟
لازم
است دانشجویان آبخیزداری، چندی دانشکده خود را رها کرده و در دانشگاه راه آهن شمال
آموزش ببینند. تثبیت دامنه ها، پیش بینی حجم روان آب و تعبیه آبراهه ها و تونل ها
حیرت انگیز است!
بیاید
به آن مهندسان آگاه و دوراندیش درود بفرستیم و درس های آن ها را به کار بگیریم.
…