برداشت از تارنمای فرهنگستان علوم
روز چهارشنبه مورخ 29/3/1392، از سخنرانیهای
ادواری شاخه بین گروهی محیط زیست فرهنگستان علوم، یک جلسه سخنرانی و
میزگرد با موضوع «چالشهای حقابه زیست محیطی در ایران» با حضور آقای دکتر
محمد شاهدی معاون پژوهشی علوم محض و کاربردی فرهنگستان، اعضای شاخه بین
گروهی محیط زیست، تعدادی از اعضای پیوسته و وابسته گروههای علمی فرهنگستان و
جمعی از دانشجویان و علاقمندان به ریاست آقای دکتر جلال شایگان رئیس شاخه
بین گروهی محیط زیست برگزار شد. در این نشست آقای دکتر ناصر طالب بیدختی
عضو وابسته گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم و استاد دانشکده مهندسی
دانشگاه شیراز سخنرانی کرد
دکتر طالب بیدختی در ابتدای سخنان خود به
مسئله آب به عنوان یکی از منابع مهم زمین که ظرف دهه های اخیر از طریق
برنامه های توسعه اقتصادی، مورد بهره برداری بی رویه قرار گرفته و از دهه
70 آثار منفی آن توجه جهانی را به خود جلب کرده است، اشاره کرد و منابع آب
را یکی از موضوعات مهم در صحنه سیاست داخلی کشورها به ویژه مناطق خشک و کم
آب جهان نظیر خاورمیانه دانست و اظهار داشت: «کمبود آب، بحرانی است که تنها
از طریق اعمال برنامه ریزیهای کلان و واقع بینانه و مبتنی بر تعاملات بین
المللی و با استفاده از تمامی امکانات و ظرفیتها قابل کنترل خواهد بود».
ایشان
در ادامه با اشاره به 22 تالاب موجود در فهرست کنوانسیون رامسر و شاخص
ترین عواملی که باعث بحرانهای زیست محیطی تالابها شده است، چالشهای منابع
آب در ایران را برشمرد و در بخشی از صحبتهای خود گفت: «در ایران با توجه به
خشکی اقلیم، استفاده بي رويه از آبهاي زيرزميني و عدم وجود مديريت صحيح در
ارتباط با آبهاي سطحي و همچنين حجم بالاي مصارف آب، پیکره های آبی دچار
بحران زیست محیطی شده اند که به منظور احیا و ابقاء اکوسیستم آنها، ايجاد
سيستمهاي توسعه پايدار در زمينه مدیریت منابع آب باید در اولويت برنامه هاي
مديريتي كشور قرار گیرد».
دکتر ناصر طالب بیدختی سپس به موضوع حقابه
زیست محیطی و لزوم رعایت آن اشاره کرد و اظهار داشت: «یکی از راه حلهای
موجود به منظور حفظ و ابقای اکوسیستمهای آبی اعم از رودخانه ها، تالابها و
تمامی پیکره های آبی کشور با توجه به اهمیت توسعه پایدار، ارزیابی جریان
زیست محیطی (حقابه زیست محیطی) است که در یک تعریف ساده این ارزیابی نشان
می دهد که چه میزان آب و با چه مشخصات زمانی از رژیم اصلی و طبیعی رودخانه
باید به سمت پایین دست و همچنین سیل دشت رودخانه به منظور حفظ اکوسیستم
جریان یابد. موضوع حقابه زیست محیطی و قوانین مربوط به آن از مباحث جدیدی
است که طی دو دهه گذشته به برخی قوانین ملی و بین المللی مربوط به مدیریت
منابع آب وارد شده است. مرتبط ترین قوانین و تصمیمهای بین المللی در این
زمینه عبارتند از: کنوانسیون تنوع زیستی، کنوانسیون حفاظت از تالابها
(کنوانسیون رامسر) و کمیسیون جهانی سدها».
این استاد دانشگاه شیراز در
ادامه به روشهای موجود برای تعیین جریان زیست محیطی، و قوانین موجود در
ایران پرداخت و به منظور رفع چالشهای موجود در زمینه منابع آب و اقدام در
خصوص حفظ و پایداری اکوسیستمهای ارزشمند آبی کشور، پیشنهادها و راهبردهای
ذیل را ارائه کرد:
-تصویب قانون جامع آب کشور
-لزوم توجه بیشتر تصمیم
گیران، سیاستگذاران و قانونگذاران کشور نسبت به لحاظ نمودن حقابه زیست
محیطی در قوانین و تصمیمات مدیریت جامع کشور
-ایجاد ساز و کار قانونی و روشهای استاندارد جهت تعیین حداقل نیاز آبی اکوسیستمها
-ارزیابی دوره ای نیاز آبی اکوسیستمها
-ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه های توسعه منابع آب و تعیین نیاز اکولوژکی اکوسیستمهای آبی پایین دست سدها
-تنویر افکار عمومی و جوامع محلی در زمینه حفظ حداقل نیاز آبی اکوسیستمهای آبی و آموزش همگانی
-نظارت مستمر بر تأمین حقابه اکوسیستمهای آبی
-اصلاح قوانین داخلی مربوط به آب با توجه به ملاحظات زیست محیطی
-بازنگری قراردادهای مرزی در زمینه حقابه به منظور تأمین حقابه های زیست محیطی
-واردکردن توصیه ها و دستورالعملهای پیشنهادی نشستهای بین المللی ذیربط در سیاستها، استراتژیها و قوانین و مقررات کشور
-ارتقای همکاری بین المللی در زمینه تبادل تجربیات مربوط به حقابه های زیست محیطی
-برگزاری کارگاههای آموزشی برای متخصصان امر به منظور روزآمدکردن آگاهیهای آنان و توجه به کلیه جوانب حقابه های زیست محیطی
-تشکیل
کمیته های تخصصی منطقه ای متشکل از وزارتخانه ها و سازمانهای دولتی،
دانشگاهیان و جوامع محلی به منظور تعیین، ارزیابی، نظارت و بررسی حقابه های
زیست محیطی
-ارزیابی خسارات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ناشی از عدم تأمین حداقل حقابه هر اکوسیستم آبی و اطلاع رسانی در این خصوص
-تهیه
فهرست اکوسیستمهای آبی در معرض خطر ناشی از عدم تأمین حقابه زیست محیطی و
تهیه فهرست اکوسیستمهای آبی با بهترین شرایط و تشویق مدیران مربوط
-استفاده
بهینه از تجارب دیگر کشورها و کمکهای فنی و تخصصی موافقتنامه های چندجانبه
زیست محیطی و سازمانهای بین المللی، در راستای تدوین و اجرای مقررات لازم
اصل مطلب را از اینجا بردارید