اضافه شدن لرستان و منطقه بکر هشتادپهلو به پروژه زاگرس مرکزی امیدها را برای احیای نگین سرسبز و زیبای لرستان زنده کرده است.منطقه هشتاد پهلو با مساحتی بالغ بر سه هزار هکتار در جنوب غربی خرم آباد واقع شده است. حداقل ارتفاع در این منطقه هزار متر و حداکثر ارتفاع دو هزار و 800 متر از سطح دریاست.
با این اوصاف زیبایی های منطقه هشتادپهلو تنها در این جملات خلاصه نمی شود چرا که در این قطعه از طبیعت لرستان حیات بی بدیلی از گونه های مختلف گیاهی و جانوری در جریان است.
منطقه هشتادپهلو طبیعی است که در آن می توان هم آبشار یافت و هم کوههای سر به فلک کشیده ای که قطعه ای از زیبایی های طبیعت لرستان را در خود جای داده است.
هشتاد پهلو سرزمین کوههای زیبا و طبیعت بکر
لرستان سرزمین آبشارهای بی نظیر است اما در این بین آبشار معروف تاف (نوژیان) که یکی از بلندترین آبشارهای ایران محسوب می شود در ۵۱ کیلومتری جنوب شرقی خرم آباد و در قلب منطقه هشتادپهلو قرار گرفته و مثل رگ جوشانی در غرب کشور، به این منطقه تازگی و طراوت می بخشد.
آبشار تاف جایی در ارتفاع ۹۵ متری زمین قرار گرفته است و به نوعی یادگاری از روزگاران کهن لرستان است و درست به همین دلیل است که به این نام خوانده می شود. نوژیان به معنای “آب زندگی” است. نامی درخور یکی از دیدنی ترین جاذبه های استان لرستان که سهم بزرگی در رونق گردشگری منطقه داشته است.
این در حالیست که در سالهای اخیر این منطقه شاهد تخریب هایی بوده است که احیا آن در قالب پروژه زاگرس مرکزی می تواند امیدها را برای ادامه رونق این منطقه زنده نگه دارد.
نگاهی به پروژه زاگرس مرکزی
پروژه زاگرس مرکزی که با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست جمهوری اسلامی ایران و سازمانهای بین‌المللی چون برنامه عمران سازمان ملل متحد (UNDP) و تسهیلات محیط زیست جهانی (GEF) شکل گرفت، سعی در ایجاد رویکردهای جدیدی در مدیریت منابع دارد که ضمن توجه به جوامع محلی، به توسعه اجتماعی و اقتصادی کمک کرده و منجر به احیاء و حفاظت موثر تنوع زیستی می‌شود.
در پروژه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی، از طریق هم سو کردن حفاظت از تنوع زیستی و بهره برداری پایدار با فعالیتهای بخشهای کشاورزی، جنگلداری، مراتع، آب و گردشگری از سیمای حفاظتی زاگرس مرکزی در محدوده ای به وسعت ۲۵۰۰۰۰۰ هکتار حفاظت می شود.
این محدوده تقریباً تمامی استان چهارمحال‌و‌بختیاری، مناطق وسیعی از استان کهگیلویه و بویراحمد، قسمت اعظم اقلید و مرودشت در استان فارس و سمیرم در استان اصفهان را در بر می‌گیرد.
این پروژه، ضمن تقویت مناطق حفاظت شده، حفاظت از تنوع زیستی را در هشت روستای پایلوت در منطقه به نمایش گذاشته و ساز و کارهایی در راستای تسهیل اشاعه آموزه‌های کسب شده و رویکردهای روستایی موفق در دیگر مناطق ایجاد می کند.
مزایا و اهداف پروژه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی
همچنین این پروژه از طریق ارتقاء ظرفیت لازم در سطوح فردی، سازمانی و سیستمی سازمانهای داخلی، پروژه از تلاشهای مداوم در راستای بهبود معیشت مردم و در نهایت توسعه اقتصادی منطقه حمایت می کند.
از سوی دیگر در این پروژه بدون ایجاد تغییر در اکوسیستم کوهستان، از تنوع زیستی در محدوده وسیعی حفاظت شده و زیستگاههایی در کل منطقه حفاظت شده برای تعداد کثیری از گونه ها ایجاد می شود.
این امر می تواند سلامت و جمعیت گونه های مختلف گیاهی و جانوری را تضمین کرده و یا روند مذکور را در سیری صعودی قرار دهد. همچنین در زمان اجرای پروژه، زیستگاههای پایدار برای پستانداران کوچک، بی مهرگان و گیاهان مورد بهره برداری قرار می گیرد. روستائیان و دولت به صورت مادی و غیر مادی موجبات افزایش ارزش تنوع زیستی را فراهم می آورند.
پروژه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی با هدف افزایش ارتباط در بخشهای اصلی، روشهای مختلف بهره برداری از زمین مورد توجه قرار گرفته و قابلیت انعطاف پذیری مدیریت تنوع زیستی در سیمای حفاظتی افزایش می یابد.
از این رو در صورت تغییر آب و هوای منطقه، گونه ها و اکوسیستم ها قابلیت تطابق بیشتری داشته و می توانند در این شبکه ارتباطی به مناطق آب و هوایی جدید و یا مناطق مرتفع مهاجرت کنند. در نتیجه اجرای این پروژه، آموزه های جدیدی در زمینه چگونگی سازگاری تنوع زیستی در شرایط آب و هوایی مختلف کسب خواهد شد.
پروژه فواید متعدد دیگری را در بخشهای مدیریت منابع طبیعی، حمایت از محیط زیست و همچنین توسعه اجتماعی- اقتصادی کشور به همراه خواهد داشت. از این رو با اعمال ساز و کارها، عملکردها و تکنیکهایی جدید حاصل از اجرای پروژه، توانایی کشور در مدیریت منابع طبیعی در سطح استان و همچنین روستا افزایش خواهد یافت.
همچنین این پروژه توانایی سازمانهای استانی به ویژه سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی را در برنامه ریزی فعالیتها، هماهنگی و ارتباط با ذینفعان در سطوح محلی و ملی افزایش داده و موجب ارتقاء مدیریت محیط زیست و افزایش حمایت دولت از توسعه روستایی درچهار استان خواهد شد.
بی توجهی به قلب زاگرس در پروژه زاگرس مرکزی!
همه این مطالب نشان می دهد که اجرای این پروژه چه نقشی می تواند در احیا زیستگاههای منحصر به فرد زاگرس داشته باشد. با این حال استان لرستان به عنوان قلب زاگرس علی رغم اینکه در ابتدا قرار بود در این پروژه مورد توجه قرار گیرد ولی متاسفانه از پروژه حذف شد تا نوبت این استان در سالهای پایانی عمر پروژه زاگرس مرکزی برسد.
مطابق طراحی اولیه پروژه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی منطقه حفاظت شده اشترانکوه در میان مناطق بالقوه برای اجرای پروژه انتخاب شده بود که متاسفانه در طول اجرای کار از پروژه حذف و یا به نوعی مورد غفلت قرار گرفت.
حال در سالهای پایانی این پروژه و به لطف تمدید دو ساله آن نوبت به زیستگاههای استان لرستان رسیده است تا بخشی از غفلت صورت گرفته در مورد قلب زاگرس جبران شود.
غفلت از جنگلهای لرستان کل زاگرس را متاثر می کند
این در حالیست که در سالهای اخیر زیستگاههای منحصر به فرد زاگرس در استان لرستان مورد بی مهری های زیادی قرار گرفته است به طوریکه آتش سوزی، تغییر کاربری، تجاوز به مراتع و عرصه های جنگلی و در کنار این عوامل خشکسالی و ریزگردهای عربی قلب زاگرس را نحیف و بیمار کرده است.
استان لرستان به عنوان بام طبیعت ایران میزبان یکی از غنی ترین رویشگاه های اصلی گونه منحصر به فرد بلوط در غرب کشور است که از لحاظ وسعت جنگل بعد از استان های فارس و خراسان جنوبی در رده سوم کشور قرار گرفته است.
جنگلهای بلوط استان لرستان در قلب منطقه زاگرس قرار گرفته اند و به اعتقاد کارشناسان به خطر افتادن آنها می تواند تاثیرات بسیار پیچیده ای بر روی کل اکوسیستم ناحیه زاگرس در پی داشته باشد.
با این تفاسیر پس از پیوستن لرستان به پروژه زاگرس مرکزی قرار شد که احیاء منطقه هشتادپهلو به عنوان پایلوت پروژه در دستور کار قرار گیرد.
انتخاب هشتادپهلو به عنوان پایلوت اجرای پروژه زاگرس مرکزی
دبیر کمیته پروژه زاگرس مرکزی در اداره کل محیط زیست لرستان در این رابطه گفت: پروژه حفاظت از زاگرس مرکزی یک پروژه ملی و بین المللی بوده که حدود هشت سال است در کشورمان اجرا می شود.
قاسمی ادامه داد: این در حالیست که از ابتدای این پروژه علی رغم قرار گرفتن لرستان در مرکز زاگرس در این استان هیچ گونه فعالیتی صورت نگرفته و لرستان در پروژه لحاظ نشده است.
وی با اشاره به پیگیری های صورت گرفته برای اضافه شدن لرستان به این پروژه بیان داشت: بالاخره بعد از تلاشهای صورت گرفته لرستان نیز به پروژه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی پیوست.
دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست لرستان با بیان اینکه تاکنون 6 جلسه در رابطه با این پروژه در استان برگزار شده است، افزود: در این راستا منطقه هشتادپهلو لرستان به عنوان پایلوت اجرای این طرح انتخاب شده است.
قاسمی از تهیه نقشه ها و مطالعات در این زمینه خبر داد و گفت: تا پایان سالجاری برنامه جامع برای منطقه هشتادپهلو لرستان تهیه خواهد شد.
وی با تاکید بر نقش اجرای این پروژه در احیا منطقه هشتادپهلو، ابراز امیدواری کرد که با اجرای این برنامه جامع در سال 91 لرستان عنوان اول را در پروژه زاگرس مرکزی به خود اختصاص دهد.
منبع؛خبرگزاري مهر