تا به حال بارها شده که براي شستشوي ماشين به کارواش هاي سطح شهر يا خارج شهر مراجعه کرده ايد ولي اين واحدهاي خدماتي داراي نيمه پنهان ديگري هستند که مي تواند در بلندمدت چالشهايي را براي منابع آب و محيط زيست به وجود آورند. به گزارش مهر کارواش ها از واحدهايي هستند که در يک قرن اخير پا به عرصه واحدهاي خدماتي گذاشته اند و در اين راه يکصد ساله مراحل مختلفي را پشت سر گذاشته و بدين ترتيب از ابتدايي ترين شکل ممکن به مراحل پيشرفته امروزي تغيير شکل داده اند. کارواش که از يک کلمه لاتين منشاء گرفته و به معني شستشوي خودرو است نخستين بار در سال 1914 ميلادي توسط دو جوان آمريکايي در شهر ديترويت افتتاح شد. اين کار در سراسر طول روز انجام مي شد و در آن ماشينها به صورت دستي به داخل کارواش آورده و قسمت هاي برنجي يا فلزي از خودرو جدا مي شدند تا با دست برق انداخته شوند. 25 سال بعد، اولين کارواش اتوماتيک توسط دو پمپ بنزين دار در هاليوود کاليفرنيا افتتاح شد. در روزهاي شلوغ، بالغ بر 40 کارگر ماهر در تونل حضور داشتند که مشغول صابون زدن، تکاندن، آب کشيدن و خشک کردن ماشين هايي بودند که به درون تونل آورده مي شدند. امروزه واحدهاي شستشوي ماشين يا همان کارواش ها طرفداران بي شماري براي خودشان دست و پا کرده اند که البته اين توجه ويژه به دلايلي همچون عدم وجود فضاي مناسب در پارکينگ ها يا حياط منازل همچنين عدم فرصت کافي صاحبان خودرو جهت شستشوي اتومبيل باز مي گردد. اين در حاليست که شستشوي ماشين مي تواند نقش بسيار موثري در سلامت خودرو و زيبايي شهر داشته باشد زيرا مشاهده روزمره و تکرار ديدن خودروهاي کثيف نوعي آلودگي تصويري در شهر ايجاد کرده و از سوي ديگر تميز کردن بخش هايي از ماشين در کارکرد بهتر آن بخش ها مي تواند موثر واقع شود.
کارواشها از ديدگاه قوانين زيست محيطي
کارواش ها از نظر ضوابط و معيارهاي استقرار واحدهاي توليدي، صنعتي و خدماتي سازمان حفاظت محيط زيست مصوبه سال 1378 هيئت وزيران در زمره واحدهاي خدماتي قرار گرفته اند.
در اين قانون کارواش هاي خودروهاي سواري در گروه الف مراکز خدماتي منظور شده اند که اين دسته مي توانند در داخل محدوده خدماتي شهري مشروط به رعايت ملاحظات زيست محيطي از جمله عدم ايجاد آلودگي، استقرار يابند. به هر روي هر چند که در دنياي امروز شست و شوي ماشين ها به چهار نوع متفاوت تقسيم مي شود که مي توان به شستشوي دستي، سلف سرويس، دستگاه هاي خودکار و کارواش هاي دروازه اي اشاره کرد ولي بيشتر کارواش هاي ايراني از شيوه دستي براي خدمت رساني به مردم استفاده مي کنند.
بررسي خدمات کارواشها از ديدگاه زيست محيطي
در کارواش ها خدمات مختلفي ارائه مي شود که از لحاظ زيست محيطي مواردي از قبيل موتورشويي، زيرشويي، جاروبرقي و واکس زني از درجه اهميت بالاتري برخوردارند. در اکثر کارواش ها صاحبان خودروها خواهان روشويي ماشين خويش هستند که در اين مورد پساب خروجي داراي موارد معلق بالا، مواد شوينده و در صورتي که خودرو از قبل با مواد براق کننده واکس خورده باشد، محتوي فلزات سنگين نيز خواهد بود. آلوده ترين بخش پساب توليدي اغلب کارواش ها به قسمت موتورشويي بازگشته که شامل شستشوي موتور و قسمت هاي جنبي آن مي شود. همانطور که ذکر شد پساب توليدي به دليل استفاده از گازوئيل در کنار شوينده هاي رايج، خروجي بسيار آلوده اي براي محيط زيست در بر خواهد داشت.
استفاده از آب شرب در کارواشها/ کارواشهاي ايران 4 برابر متوسط جهاني آب مصرف مي کنند
و اما ديگر معضلي که کارواشها در پي فعاليت خود براي جوامع به وجود مي آورند در زمينه استفاده از منابع آب شرب شهري و روستايي است به طوريکه بارها مسئولان به اين موضوع انتقاد کرده اند. با اين اوصاف در حاليکه سرزمين ايران در سال هاي اخير با خشکسالي هاي بي سابقه اي دست و پنجه نرم مي کند که در اين بين کارواش هاي بسياري به جاي استفاده از آب چاه از آب شرب مردم جهت شستشوي اتومبيل ها استفاده کرده و همچنان به کار خويش ادامه مي دهند! در اين بين بد نيست بدانيد که مدت زمان شستشوي کامل خودرو در ايران به طور متوسط 45 دقيقه است که بر اساس استانداردهاي جهاني بايد در 6.5 دقيقه کار شستشو به پايان رسيده باشد. بدين ترتيب مدت زماني که کارواش هاي ايراني براي شستشوي ماشين ها اختصاص مي دهند هفت برابر استانداردهاي جهاني اين کار بوده و به همين دليل ميزان آب مصرفي در کارواش هاي ايراني به طور ميانگين 245 ليتر بوده که اين آمار نيز 4 برابر متوسط ميزان مصرف که 59 ليتر در استانداردهاي جهاني است.
خطرات پساب کارواشها براي محيط زيست شهري
به هر حال علاوه بر مسائل و مشکلات يادشده در حال حاضر کيفيت پساب توليدي اغلب کارواش هاي ايراني در مقايسه با استانداردهاي موجود جهاني همخواني نداشته و حتي تا چندين برابر حد مجاز بالا مي روند. متاسفانه در ايران نظارت سازمان حفاظت محيط زيست بر روي خروجي پساب اين واحد هاي خدماتي بسيار ناچيز بوده و به اثرات مخرب پساب کارواش ها بر روي محيط زيست آنچنان که بايد پرداخته نشده و به همين دليل بسياري از کارواش هاي ايراني به صورت کاملا پنهاني مشغول آلوده کردن محيط زيست هستند. اين در حالي است که بر اساس ماده 9 قانون حفاظت و بهسازي محيط زيست مصوب سال 1353 اقدام به هر عملي که موجبات آلودگي محيط زيست را فراهم نمايد ممنوع اعلام شده و بايد بر اساس قوانين موجود با چنين واحدهايي برخورد شود.
آلودگي مواد شوينده مورد استفاده در کارواش ها
بنابر اين گزارش در کارواش ها براي شستشوي خودروها از مواد شوينده اي همچون شامپو و پودرهاي شوينده استفاده مي شود که اين مواد يا همان "دترجنت" ها به دليل ايجاد تغيير در کيفيت شيميايي آب ايجاد آلودگي مي نمايند.
به ديگر سخن، پساب اکثر واحدهاي کارواش ترکيبي از مواد زائدي همچون مواد نفتي از جمله روغن و چربي و فلزات سنگيني همچون سرب است که ترکيب اين مواد مي تواند آسيب هاي جبران ناپذيري را به محيط زيست تحميل کند. اين در حاليست که در اکثر کشورهاي پيشرفته دنيا کليه واحدهاي کارواش مجهز به سيستم تصفيه فاضلاب و استفاده مجدد از پساب هستند و ارگان هاي نظارتي به طور مرتب بر خروجي کارواش ها نظارت دارند. اما در اين ميان در کشور ما نه تنها کمترين نظارتي بر روي اين واحدهاي خدماتي صورت نمي گيرد بلکه خود اين واحدها نيز به علت عدم آگاهي هاي لازم زيست محيطي بر مشکلات فعلي محيط زيست انساني ما مي افزايند.
شوينده ها عاملي خطرناک براي محيط زيست
ورود شوينده ها به فاضلاب به لحاظ بروز مسائل و عوارض متعددي همچون پديده مغذي شدن و تجزيه ناپذيري گروه سخت شوينده ها سبب آلودگي منابع آبي و محيط زيست مي شوند. متخصصان محيط زيست پس از بررسي هاي فراوان دريافته اند که رايج ترين آلاينده در کانالهاي فاضلاب و درياچه ها و رودخانه هاي مجاور، شوينده ها هستند. شوينده ها قدرت نفوذ پذيري خاک را افزايش داده و بدين ترتيب راه را براي نفوذ ساير آلوده کننده ها باز مي کنند. اين در حالي است که اين مواد در غلظت هاي بالا مي توانند اثر سمي و کشنده اي بر روي آبزيان رودخانه ها داشته باشند. در نهايت اگر شوينده ها وارد محيط زيست شوند مي توانند براي چرخه سبز طبيعت مشکلات بسيار فراواني را به وجود بياورند.
کارواشها و معضل نبود تصفيه خانه
همانطور که گفته شد در اکثر کشورهاي جهان کارواش ها داراي سيستم تصفيه فاضلاب هستند و بدين ترتيب از به وجود آمدن شرايط غيرقابل کنترل زيست محيطي جلوگيري به عمل مي آورند چرا که در اغلب موارد با استفاده از روش هاي ترکيبي مي توان با پرداخت کمترين هزينه اي پساب توليدي کارواشها را تصفيه کرد. اين در حالي است که کارشناسان محيط زيست بر اين باورند که بايد استفاده از سيستم تصفيه پساب براي تمام کارواش ها اجباري شود و در اين راه با استفاده از سياست هاي تشويقي صاحبان اين واحدهاي خدماتي را به دلايل حفظ محيط زيست آگاه کرد .
لینک خبر در روزنامه خراسان