مردم محلی خواهان حل مشکلات اسکان به روستای جدید هستند/
اهالی دو روستای «جنگلده بالا و پایین» از توابع شهرستان مینودشت در استان گلستان، در اعتراض به عدم انجام تعهدات از سوی مجری سد نرماب و مشکلات روزمره پیش‌آمده در طرح، سه روز متوالی با نشستن در وسط جاده و محل کامیون‌های شرکت سدساز، عملیات ساخت این سد را متوقف کردند. در همین حال اما مدیر طرح معتقد است که تعهدی زیرپا گذاشته نشده و اگر بودجه لازم از سوی دولت تامین شود و مردم محلی همراهی کنند همه چیز طبق روال پیش خواهد رفت.
روزهای سرد هفته گذشته جاده رفت‌و‌آمد دو روستای نزدیک به هم در مکان ساخت سد نرماب در پنج‌کیلومتری شهرستان مینودشت بسته شد و کامیون‌هایی که برای ساخت این سد مصالح می‌بردند، نتوانستند کارشان را انجام دهند. زنان این دو روستا با نشستن در وسط جاده، اجازه ادامه کار را به شرکت مجری طرح «سد نرماب چلچای» ندادند و خواستار رسیدگی به مشکلات‌شان توسط مجری طرح شدند. سد نرماب چلچای از مصوبات سفر رییس‌جمهوری احمدی‌نژاد به گلستان بوده که در محدوده پنج‌کیلومتری شهرستان مینودشت در شرق این استان در حال ساخت است. به‌گفته مسئولان آب منطقه‌ای گلستان، سد نرماب بزرگ‌ترین سد در استان است و با صرف بودجه‌ای معادل دو‌هزار‌میلیارد ریال در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته تا ۲۰میلیون متر مکعب آب شرب و ۲۵هزار هکتار آب شبکه را تامین کند. اما طرفداران و کارشناسان محیط‌زیست و منابع طبیعی به دلیل تخریب صدها هکتار از جنگل‌های ارزشمند هیرکانی از همان ابتدا با احداث این سد در آن مکان مخالف بوده‌اند و با این همه سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور با ساخت این سد موافقت کرده و سازمان محیط‌زیست نیز برای جابه‌جایی مکان آن به نقطه‌ای مناسب‌تر هیچ اقدامی انجام ندادند.
زنان معترض روستایی
در روستا که دور می‌زنم زن‌ها همه بی‌تابانه در انتظار گوشی هستند که حرف‌هایشان را بشنود. یکی از آن‌ها که حدودا ۵۵ساله به نظر می‌آید، می‌گوید: «نزدیک به سه سال است که بلاتکلیف هستیم. می‌خواهیم برای پسر و عروسم خانه‌ای بسازیم، مجوز نمی‌دهند.» خانم دیگری که جوان‌تر است و حدود ۳۰ساله به نظر می‌آید، می‌گوید: «مشکل اینجا است که رفت‌و‌آمد کامیون‌ها آن‌قدر جاده را خراب و گل‌آلود کرده که تردد بچه‌های ما خیلی سخت شده است. هیچ ماشینی آن‌ها را سوار نمی‌کند چون لباس‌هایشان گِلی و کثیف است و در روزهای کوتاه زمستان که هوا زود تاریک می‌شود این کودکان دانش‌آموز در جاده سرگردان هستند و در سرما و تاریکی باید راه را پیاده تا روستا طی کنند.»
ترک‌های سقف‌ها و دیوارها
یکی از مسائلی که در هر دو روستا از سوی ساکنان مخصوصا سالخوردگان مطرح شد مشکل سر و صدای مهیب ناشی از انفجارها در عملیات ساخت سد نرماب مخصوصا در نیمه شب گذشته بود. خانمی ۷۵ساله از اهالی جنگلده پایین با لهجه زیبای ترکی به طرفم آمد و گفت: «بیا خانم. از دیوار و سقف اتاق من هم عکس بگیر. وقتی نصف شب صدای انفجار آمد فکر کردیم زلزله آمده. همه در مسجد روستا جمع شدیم تا نماز آیات بخوانیم. بعد گفتند که زلزله نبوده و انفجار کوه برای سد بوده. این سد از همان روز اول برای ما دردسر شده است.» البته به گفته مهندس ضیایی به هیچ عنوان در نیمه‌های شب عملیات انفجاری نداشته‌ایم و صدایی که باعث اعتراض شده صدای انفجار نبوده است بلکه صدا مربوط به فرار قالب بتون تونل‌ها و صدای بلند ناشی از این کار بوده است. ما معمولا قبل از انفجار، اطلاع‌رسانی لازم را در روستا به عمل می‌آوریم.
شورای روستا: ۴ ماه فرصت داده‌ایم
حسینعلی ممشلی رییس شورای روستای جنگلده بالا به خبرنگار بهار گفت: «مردم حق دارند و اگر ابتدا تکلیف مردم را روشن کنند خیلی بهتر است. الان وقتی باران می‌آید جاده گل‌آلود است و وقتی هوا صاف است گرد و خاک. مردم در سختی افتاده‌اند. کسانی که مریض دارند مشکل‌شان بیشتر است.» او گفت: «اگر به مشکلات مردم رسیدگی کنند برای ادامه طرح مخالفتی وجود نخواهد داشت. درباره زمین‌ها هم مشکلی وجود ندارد و مردم نگران نباشند. دولت جمهوری اسلامی هرگز مردم را سرگردان نخواهد کرد. پیمانکار هم این کار را نمی‌کند و اگر این کوتاهی صورت بگیرد ما خودمان با آن‌ها برخورد خواهیم کرد. پیمانکار به مدت چهار ماه زمان خواسته است تا مشکلات زمین و مسکن و جاده را با رضایت مردم حل کند.»
مردم همکاری کنند
مدیر طرح سد نرماب درباره مشکلات مردم و اعتراض‌های مردم تجمع‌کننده به روزنامه بهار گفت: «پس از این‌که وزارت نیرو بخشنامه‌ای صادر کرد درباره ساکنان روستاهای داخل مخزن، برای آن‌ها جابه‌جایی و اسکان مجدد پیش‌بینی کردیم. پیش از شروع پروژه و در سال ۱۳۸۵ که مطالعات اجتماعی این سد را آغاز کردیم، مشاور به میان مردم رفت و به این نتیجه رسیدند که غالب مردم خواستار جابه‌جایی هستند، نه فروش. خود ما نیز تجربیاتی در داخل سد گلستان یک و دو داشتیم که بسیاری از کسانی که زمین‌ها و خانه‌هایشان را فروختند و رفتند در شهرها جزو حاشیه‌نشین‌ها شدند و مشکلات دیگر.»
مهدی ضیایی در ادامه گفت: «میزان ۱۰ هکتار زمین در منطقه‌ای نزدیک همان روستا به نام «آرام‌تخته» برای مکان جدید روستا در نظر گرفتیم که سازمان مسکن برای مسکن مهر در نظر گرفته بود و با توجه به عدم احداث مسکن مهر، ما آن را خریداری کردیم.»
او درباره ادامه پیگیری نیازهای مردم روستا برای اسکان در مکان جدید گفت: «در ادامه کار، واگذاری اراضی مسکن مهر به کمیسیون ماده ۶۹ نهاد ریاست‌جمهوری رسید و با پیگیری‌های ما از طریق استانداری، به رغم زمانبر بودن آن، در مهرماه سال‌جاری بالاخره با اصرار ما مبنی بر حل مشکلات مردم این روستاها، موافقت کمیسیون ماده ۶۹ نهاد ریاست‌جمهوری اخذ شد ولی هنوز ابلاغ آن به دست ما نرسیده است. با این همه، ما کار آماده‌سازی را آغاز کرده‌ایم.»ضیایی درباره طولانی شدن روند نقل و انتقال روستا به مکان جدید و مشخص شدن تکلیف نهایی مردم گفت: «ما قبول داریم مردم هم حق دارند که از بلاتکلیفی خسته شوند ولی پیمانکار این سد بسیار سریع در حال انجام کار است و نسبت به دیگر سدها در کشور بسیار سرعت و پیشرفت خوبی داشته‌ایم. به گونه‌ای که طی یک‌سال، ۲۰درصد کار را به سرانجام رسانده‌ایم.
جاده گل‌آلود
مدیر طرح سد نرماب چلچای تاکید کرد: «جاده جدیدی که در دست احداث است هم استانداردتر و هم دارای ضریب ایمنی بالاتر بوده و هم روشنایی کافی دارد. اگر مردم دو روستا با ما همراهی کرده و زمین‌هایشان را زودتر بفروشند، جاده ارتباطی موقت نیز احداث خواهد شد. اما هر کدام یک خواسته‌ای دارند. حتی ما به روستاییان پیشنهاد دادیم که تا آماده شدن جاده جدید برای بچه‌های دانش‌آموز، خودمان مینی‌بوس بگذاریم و مشکل تردد آن‌ها را حل کنیم اما موافقت نمی‌کنند. تعجیل خود ما برای این کار بیشتر است. اما برخی از افراد مردم را تحریک می‌کنند که کنار این جاده کنونی، جاده بزنیم که این نه اصولی است و نه اقتصادی.» او در ادامه گفت: «الان می‌خواهیم برای انحراف آب به کانال، جهت جلوگیری از سیل‌زدگی روستا اقدام کنیم، اما هر کدام از اهالی درخواست متفاوتی دارند.»
قبرستان روستا
یکی دیگر از درخواست‌های مردم محلی در این تجمع، عدم انتقال متوفیان آن‌هاست. مردم می‌گویند که پیمانکار فقط پیکر پاک شهیدان جنگ تحمیلی را جابه‌جا خواهد کرد و مقرر شده حتی برای جابه‌جایی مقبره خانواده‌های شهدا نیز وجهی به حساب دولت ریخته شود. اما ضیایی با رد این موضوع به بهار گفت: «چون قرار است این سد بخشی از آب شرب شهرهای اطراف را تامین کند تاکید بر جابه‌جایی قبرستان است. بابت این موضوع از مردم پولی دریافات نمی‌شود.»
سایت زباله
قرار گرفتن روستای جدید در مکانی که روزگاری نه‌چندان دور، سایت زباله شهر مینودشت بوده یکی دیگر از مشکلات مردم معترض است که می‌تواند بهداشت محیط آنان را با خطرات جدی مواجه کند؛ اما ضیایی با بیان این‌که میزان زباله‌های تخلیه‌شده در این سایت آن‌قدر زیاد نبوده تا مشکلی ایجاد کند، گفت: «زباله شهرستان مینودشت به سایت کنار شهر آزادشهر منتقل می‌شود و اینجا بیشتر شبیه چاله‌ای با مساحت حدودی دوهزار مترمربع بوده که حفر شده و مدتی در آن زباله ریخته‌اند و نه شیرابه‌های آلوده دارد و نه مشکلات بهداشتی. در انتهای این گزارش به یاد کلماتی افتادم که چند سال پیش از زبان احمد آل یاسین که نخستین مدیر سد دز بوده است، شنیدم. او می‌گفت: «در تحلیل‌های فنی، سد بر شانه‌های کوه می‌نشیند اما در تحلیل اجتماعی و اقتصادی متغیرهای بیشتری دخالت دارند و در واقع سد بر شانه‌های اجتماع خواهد نشست. مردم عموما در مطالعه‌ها نادیده گرفته می‌شوند و متاسفانه در اغلب طرح‌های توسعه، توان و تحمل شانه‌های مردم هرگز بررسی نشده و به جای آن تصمیم‌های فردی و سیاسی بوده است.» او می‌گفت: «سدسازی در ایران به دلیل عدم تناسب در تقسیم طبیعی آب، گاهی تنها گزینه است، در عین حال به عنوان آخرین گزینه، آن هم با رعایت تمام استانداردها و جوانب مجاز است.»