آلودگی رودخانه “خرم رود” هر چند که در جای جای مسیر این رودخانه قابل مشاهده است ولی در پایین شهر این موضوع شدت بیشتری پیدا می کند و جنوب شهر خرم آباد با آلودگی دست و پنجه نرم می کند که این امر سلامت مردم را در معرض خطر قرار داده است.
مردم استان لرستان و به خصوص شهر خرم آباد، رودخانه عریض و طویل مرکز این استان را با نام محلی “گلال” می شناسند. هر چند در سالهای گذشته شهرداری خرم آباد نام “خرم رود” را بر روی چند تابلو و در کنار این رودخانه نصب کرد، اما هنوز هم برای مردم شهر، این رودخانه همان “گلال” است؛ رودخانه ای با ۱۱۰ کیلومتر طول که از ارتفاعات شمالی شهر و از دامنه های سفید کوه و کوه کمر سیاه سرچشمه گرفته و خرم آباد را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می کند.
سالهاست که مشکلات زیست محیطی فراوانی گریبان این رودخانه را گرفته و گویا هنوز زمان پایان یافتن این مشکلات فرا نرسیده است. این در حالیست که جنوب شهر خرم آباد در مکانی که یکی از تاریخی ترین پلهای استان لرستان بر روی رودخانه این شهر بنا نهاده شده؛ اینک به محلی برای تجمع زباله ها و فاضلاب آن قسمت از شهر مبدل شده است.
اگر به معضل آلودگی در جوامع شهری بپردازیم خواهید دید که تا ۴۰ سال پیش توجه اکثر محققین و مجامع علمی محیط زیست با اثرات ظاهری آلودگی آب، هوا و خاک معطوف بود و به عمق اتفاقات بد زیست محیطی زمین نگاهی سطحی می شد.
این روند تا سال ۱۹۷۰ به طور گسترده ای ادامه داشت تا جهانیان به اهمیت حفظ محیط محیط زیست و آنچه که محیط پیرامونشان می گذشت، حساس شدند. در این سالها قوانین پاکسازی آبها و مناطق آلوده در دستور کار اکثر کشور های جهان قرار گرفت. تصفیه فاضلابهای خانگی و صنعتی، پاکسازی رودخانه از زباله ها و… آغاز شد اما متاسفانه با گذشت چند سال دوباره با بهانه هایی سطحی ما انسانها شروع به آلوده کردن محیط زیست کره زمین کردیم.
اینک اگر چه هزاره دوم میلادی به پایان رسیده است ولی مسئله بهبود کمیت و کیفیت آب های موجود در زمین عقب گردی فاحش داشته است. با آنکه با تلاشهای بسیار به موضوع پاکسازی رودخانه ها و دریاچه نزدیک شده ایم اما هنوز هم آنچنان که باید برای پاسداشت اندوخته های زمین اقدامی در خور شایسته را انجام نداده ایم.
پاکسازی مناطق آلوده به خصوص رودخانه هایی که در مراکز شهرها جاری هستند از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است چرا که این امر به طور مستقیم با سلامتی هزاران انسان در ارتباط است.
این در حالیست که آلودگی رودخانه خرم آباد در جنوبی ترین قسمت آن با انواع و اقسام زباله ها و فاضلاب آن قسمت از شهر پیوند خورده تا بدین ترتیب آورد این رودخانه برای پایین دست خرم آباد چیزی جز بیماری و آلودگی تصویری در پی نداشته باشد.
مسئله آلودگی رودخانه ها موضوعی است که می توان از جنبه های متفاوتی به آن پرداخت؛ این در حالی است که آب های سطحی پتانسیل زیادی برای آلوده شدن دارند و به همین دلیل این آبها از زمانهای بسیار دور همواره به طور جدی از سوی جوامع شهری و مراکز صنعتی مورد تهدید قرار داشته و در حال حاضر نیز به خطراتی که در گذشته سلامت رودخانه ها تهدید می کرد، افزوده نیز شده است.
در حال حاضر بخشی از فاضلاب خانه ها و مراکز صنعتی و خدماتی در جنوب خرم آباد به رودخانه این شهر سرازیر می شوند که این امر می تواند خطرات بسیار پیچیده ای را برای سلامتی خود مردم در پی داشته باشد.
با توجه به این موضوع مهم که منابع آبهای سطحی به عنوان عمده ترین منابع آب آشامیدنی مورد استفاده ما انسانها و همچنین دامهای اهلی قرار می گیرد، حفاظت از آنها سهم بسیار ویژه ای در توسعه بهداشت شهر و منطقه در پی خواهد داشت.
به دیگر سخن، اتخاذ شیوه صحیح دفع فاضلاب و همچنین جمع آوری هدفمند زباله های شهری که از تاثیرگذارترین آلاینده های آبهای سطحی به شمار می آیند می تواند از گسترش آلودگی این آبها جلوگیری به عمل آورد.
از سوی دیگر، در اثر عدم رعایت موازین بهداشتی و آلودگی آب، بیماری های آب زاد و آب تماس افزایش خواهند یافت. در این بین توجه به عوامل بیماری زا که همواره از درون آبهای آلوده گریبان سلامتی ما انسانها را گرفته اند، بیش از گذشته باید در دستور کار قرار بگیرد.
پاتوژن یا عامل بیماری زا در حقیقت یک موجود زنده است که می تواند از طریق آبهای آلوده وارد بدن میزبان شده و به طور تصاعدی رشد کند؛ که از آن جمله می توان به باکتریهای عامل وبا، اسهال خونی باسیلی، تیفوئید و تب پاراتیفوئیدی اشاره کرد.
با این اوصاف حفاظت از آبهای سطحی در حقیقت حفاظت از سلامتی تمامی انسانها است که با حفظ سلامتی نسل کنونی، آیندگان نیز در سلامتی کامل زیست خواهند کرد.
از طرف دیگر می توان با پاکسازی رودخانه خرم آباد و در کنار آن پل تاریخی شاپوری محیطی زیبا و گردشگر پسند را برای توریست های این شهر بنا نهاد که در این بین مشارکت مردم در جهت پاکسازی منطقه از زباله های خود ساخته نیز از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.
به هر روی امید می رود شورای سلامت استان لرستان با واکنش نسبت به وضعیت بغرنج آلودگی آب و خاک در جنوب شهر خرم آباد زمینه اتخاذ تصمیمات جدی برای رفع این مشکل را فراهم آورند وگرنه باید منتظر وقوع بیماری و دیگر مشکلات بهداشتی در جنوب شهر خرم آباد بود.