شینا انصاری : امروزه موفقیت و اثر بخشی هرگونه برنامه مدیریتی در حفاظت و صیانت از محیط زیست و منابع طبیعی در گروی پایش بهینه و مناسب کمی و کیفی می باشد. از آن جا که آنالیز اطلاعات پایش، مبنای مدل سازی و پیش بینی و اطلاع رسانی به جامعه و اولیای امور و تصمیم گیران رده های بالای مدیریتی کشور واقع می شوند، از این رو پایش، نقش و اهمیت زیادی در امر مدیریت آلودگی و حفظ کیفیت محیط ایفا می کند. به بیان ساده تر زمانی می توان مدیریت مطلوب و تصمیم گیری بجا و بهنگام در حوزه آلودگی های زیست محیطی اعمال نمود، که داده های پایش اعم از پایش منابع محیطی (آب ، خاک ، هوا) و پایش منابع نشر آلاینده (صنایع و خدمات) به لحاظ صحت و دقت از اعتبار کافی و قابل قبول برخوردار باشد.
در سند چشم انداز ایران 1404 برخورداری از سلامت فردی و سلامت جامعه و محیط، همراه با بهره مندی از محیط زیست سالم از جمله اصول مهم می باشد و پایش آلودگیهای محیط زیست از ابزارهای صحت و سقم آن محسوب می شود. مدیریت، پایش وکنترل آلاینده ها از راهبردهای کلان زیست محیطی است، بر همین اساس و در جهت ارتقای پایش های زیست محیطی علاوه بر قوانین موضوعه، در قوانین برنامه ای کشور بویژه در قانون برنامه چهارم توسعه و سپس قانون برنامه پنجم، به مقوله پایش آلودگی های محیط زیست توجه شده است.
پایش آلودگیهای محیط زیست
مدیریت و برنامه ریزی برای رفع و کاهش آلودگی های زیست محیطی، بدون اتکاء بر اندازه گیریهای درست و قابل اطمینان ممکن نیست. پایش آلودگی فرآیندی است مشتمل بر بازدید میدانی و حضور فرد پایشگر در عرصه مورد پایش، مکان یابی محل نمونه برداری، نمونه برداری، آماده سازی نمونه، انتقال نمونه به آزمایشگاه ، آنالیز، پردازش و تحلیل. در اندازه گیری آلودگی های زیست محیطی صحت و دقت اندازه گیری ها بسیار مهم می باشد، از آنجایی که ابزار اندازه گیری و پایش در زمره ابزار دقیق بوده و صحت و دقت آنها ارتباط مستقیم با صحت و دقت نتایج اندازه گیری دارد. بنابراین نوع، شرایط و وضعیت تجهیزات و دستگاههای مورد استفاده در آنالیز آلاینده ها بسیار حائز اهمیت است و روشهای متعددی جهت کنترل صحت (Accuracy ) و دقت( Precision ) نتایج آزمایشات انجام می پذیرد. در حال حاضر 66 آزمایشگاه در ادارات کل محیط زیست استانها دائر می باشند که انجام پایش های ادواری، آنالیزهای خاص و آزمون های مقایسه ای و مطابقتی جهت نظارت بر عملکرد آزمایشگاههای معتمد را برعهده دارند.
توانمندی های سازمان حفاظت محیط زیست در راستای اندازه گیری آلاینده های محیط زیست (آلودگیهای آب، خاک، هوا، صدا و امواج) عبارتند از : تجهیزات برای سنجش پارامترهای فیزیکو شیمیایی DO ,TDS ,TSS ,PH ,BOD , COD، دستگاههای سنجش فلزات سنگین مانند جذب اتمی و ICP، دستگاه های سنجش هیدروکربن های نفتی و سموم مانند GC ,GC/MS ,HPLC، دستگاه های سنجش گازها و ذرات خروجی از دودکش صنایع، دستگاه های سنجش گازها و ذرات محیطی، دستگاه های سنجش پارامترهای فیزیکو شیمیایی خاک ، دستگاه های سنجش پارامترهای بیولوژیکی و دستگاه های سنجش صدا و امواج.