عنوان کتاب: تاثیر نفت بر محیط زیست
گردآوری: محمد سلیمانی جمارانی، ابراهیم علایی
ناشر: پژوهشگاه صنعت نفت
چاپ اول :پاییز 1393
از زمان فوران اولین چاه نفت ایران و خاورمیانه در مسجد
سلیمان و تولد صنعت نفت ایران بیش از صدسال می گذرد. از آن زمان که مردم تنها برای
روشنایی از نفت خام استفاده می کردند تاکنون، تقریبا در هر صنعتی ردپایی از نفت خام
و فرآورده هایش دیده می شود، پژوهشگران مختلف در تمام زمینه ها و کاربردهای مربوط
به نفت تحقیقات فراوانی انجام داده اند. در حال حاضر مصرف سالیانه نفت خام بیش از
4 میلیارد تن است و بیش از 30درصد انرژی دنیا از نفت خام تامین می شود. برای جواب
گویی به این نیاز روزافزون، شرکت های نفتی همواره در مناطق جدید به اکتشاف و حفر
حوزه های جدید نفت دست می زنند. این حرکت در نقاط مختلف دنیا در جریان است. تمام
این کوشش ها برای این است که کارشناسان در آینده نیز نفت خام را یکی از منابع اصلی
تامین انرژی بشر می دانند. احتمالا اوج مصرف نفت اواسط قرن بیست و یکم میلادی است.
این جنبه اقتصادی و صنعتی نفت خام است. روی دیگر سکه طلای سیاه مسائل زیست محیطی
آن است. به این ترتیب نفت از طرفی طلای سیاه است و از دیگر سو بلای سیاه!!
نفت خام از زمان حفاری، استحصال تا حمل و نقل ، پالایش و
مصرف مسائل زیست محیطی را به وجود می آورد. نشت نفت خام و فراورده های آن تاثیر
منفی بر خاک و آب دارد. با افزایش تولید خودرو و تمرکز بیشتر آن ها در شهرها،
آلودگی هوا در آنها فزونی یافت. احتراق بنزین و گازوییل گازهای مختلفی از جمله دی
اکسیدکربن تولید می کند که به گرم شدن کره زمین منجر می شود.
مجموع آلودگی های نفتی حدود ششصدهزارتن در سال است: تقریباٌ
برابر نفتی که در سانحه مکزیک به این خلیج وارد شد. این فاجعه حین حفاری رخ داد و
صدماتی جبران ناپذیر به جانداران دریایی و زیست بوم این منطقه وارد کرد. در این
حادثه 6 هزار لاک پشت، 26هزار دلفین و وال ، 83 هزار پرنده و تعداد بیشماری ماهی
تحت تاثیر آلودگی های نفتی قرار گرفتند.
با توجه به مشکلات زیست محیطی نفت، برای استفاده معقول از
آن به توسعه پایدار، در راستای ایجاد تعادل میان آن و محیط زیست نیاز است. نفت به
عنوان یکی از ارکان رشد اقتصادی، در توسعه پایدار نقشی باارزش دارد. برای توسعه
پایدار به استفاده درست از نفت، حفظ محیط زیست و منابع طبیعی نیاز است. با توجه به
بروز مسائل زیست محیطی از حفاری تا مصرف، باید در همه مراحل مدیریت فرایندها با
مدیریت زیست محیطی همراه شود.
کتاب «تاثیر نفت بر محیط زیست» از 6 فصل تشکیل
شده است: مروری بر کلیات، ترکیبات نفت خام، سمیت مواد نفتی، آلودگی نفتی خاک،
آلودگی نفتی آب و آلودگی هوا . در این کتاب
آلاینده های نفتی از نظر ساختار، خواص شیمیایی، سمیت، تاثیرگذاری بر موجودات زنده،
متابولیسم مواد نفتی در بدن موجودات و تغییرات زیست محیطی شان بررسی شده اند. در
فصل سمیت مواد نفتی: سمیت آلکان ها، آلکن ها، ترکیبات آروماتیک و سمیت بنزن،
تولوئن، زایلن، استایرن و ترکیبات هیدروکربنی آروماتیک چندحلقه ای (PAHs) به تفصیل بیان شده است. همچنین در فصول آلودگی
نفتی خاک و آب، آلودگی ناشی از نشت نفت از مخازن، تانکرهای سوخت، کمپرسورها،
آلودگی ناشی از جایگاههای عرضه سوخت، روش های پاکسازی خاک های آلوده به نفت،
پلاستیک ها بعنوان یکی از مواد پلیمری و تاثیرات آنها بر محیط زیست ، آلودگی نفتی
دریاها، آلودگی ناشی از انتقال نفت، استانداردهای تخلیه خروجی ها به محیط زیست
دریا و راههای مقابله با آلاینده های نفتی در دریا و بسیاری دیگر از موارد مرتبط و
حائز اهمیت در این حوزه تشریح شده است.
کتاب «تاثیر نفت بر محیط زیست» توسط پژوهشگاه صنعت نفت در
231 صفحه در پاییز سال 1393 منتشر شده است. مطالعه این کتاب مفید را به پژوهشگران
و کارشناسان محیط زیست و آلودگی ها توصیه می کنم.