نام کتاب: بومشناسی، علم
عصیانگر
مجموعه مقالات کلاسیک در
بومشناسی
انتخاب و ترجمه: عبدالحسین وهابزاده
انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد
چاپ اول، ۱۳۹۳، ۳۰۹ ص
بومشناسی، علم عصیانگر مجموعه مقالاتی است که در این رشته جنبهی کلاسیک یافته و
نام اکثر آنان کموبیش در کتابها و متون مرتبط تکرار میشود.
وضعیت بومشناسی
امروز از نظر ایدئولوژیک شبیه به وضعیت نهضتهای مقاومت است و راشل کارسون و آلدو
لئوپولد را بایستی یاغی محسوب کرد، چرا که آنان حق جامعه و فرد را در آلودهساختن
محیط، انهدام منظم و بیوقفهی صیادان وحشی، پخش همهجایی و بدون تبعیض آفتزداها،
آمیختگی آب و غذا با مواد شیمیایی، تخصیص بیمهابای فضا و زمین به مقاصد فناوری و
نظامی را بهمبارزه میطلبند. آنان با رشد بیوقفهی جمعیت انسانی، بعضی از
شیوههای بهاصطلاح “کمک” بهمردم کمرشد، اضافهنمودن بیمورد مواد رادیواکتیو به
سرزمینها و چشماندازها، انقراض گونههای گیاهی و حیوانی، رامنمودن همهی
سرزمینهای وحشی، دخالت وسیع در جو و دریا و اغلب راهحلهای خالص مهندسی دیگر و
نفوذ و دخالت در جهان زنده مخالفند.
تفکر واقعاً بومشناختی لزوماً با زمان و
مکان آشتیناپذیر نیست. البته این تفکر عنصری از خضوع و فروتنی را در خود دارد که
گرچه با شیوهی تفکر ما بیگانه است، اما ما را به سکوت توأم با حیرت و سپس تأیید
شادمانانه وامیدارد. اما این شیوه یک عامل اساسی پیرامون تمام برنامهریزیهای
فنی، اجتماعی، شعر و تفکر ما را مطرح میکند، چیزیکه همچون ویتامین اساسی و ضروری
است و آن اینکه بومشناسی فقط یکی است نه اینکه یک بومشناسی برای انسان و یکی
برای مادون آن؛ هیچ مکتب، نظریه، طرح یا نهادی کنترل آنرا دراختیار ندارد. این
برای ما بهمعنی نگریستن به موزائیک جهان از زاویهی انسان، اما بدون تعصب انسانی
است. بایستی آنرا بدون واهمه در برخورد با مشکلات بزرگ فلسفی بشر یعنی فناپذیری،
مفهوم انسان و محدودیت او بهکار گرفت. تأیید منشأ و جوهرهی ارگانیک انسان همانا
آزمون نهایی تفکر اوست.
کتاب بوم شناسی، علم عصیانگر شامل مجموعه مقالات کلاسیک درباره بوم شناسی است.بومشناسی علم عصیانگر (پل شپارد)، اخلاق زمین (آلدولئوپولد)، تراژدی
منابع عام (گارت هاردین)،حفظ محیط زیست انسان (اف.آر. فازبرگ)، شیوههای
بومشناختی در معماری سرزمین (ایان مکهارگ)، لگامشناسی و رقابت (گارِت
هاردین)، از انسان و جانوران پستتر (پل ارینگتون)، چهارپایان وحشی چگونه
اهلی شدند؟ (ژولیت کلوتون براک)، رویکرد بومشناختی به علوم اجتماعی (فریزر
دارلینگ)، سرزمین بهیادمانده (گرادی کلی)، تهاجم (ادوارد
ویلسون)، حالت پایدار: قوانین فیزیکی و گزینههای اخلاقی (پال سیرز)، ریشههای تاریخی بحران بومشناختی ما (لین وایت)، اندیشهی بومشناختی در شرف
ظهور (لامانت کول)، برخی از اصول وحدتبخش در بومشناسی (ریمون
مارگالف)، ایدههای بزرگ بومشناسی در دههی ۹۰ (یوجین اودوم)، ادای
احترام به سانتاروزالیا، یا چرا اینهمه انواع جانوران؟ (جی. اِوِلین
هاچینسون)، سیستم جهانی (هوارد اودوم)،زمین یک موجود زنده (جیمز
لاولاک) رئوس مقالات مندرج در کتاب حاضر می باشند.
از استاد وهاب زاده تاکنون کتاب های زیادی در حوزه بوم شناسی و محیط زیست به نگارش درآمده است. کتاب بهار خاموش، طراحی با طبیعت، مقدمه ای بر اکولوژی رفتار، شناخت محیط زیست، اخلاق محیط زیست، سوسیوبیولوژی، تنوع حیات، مبانی محیط زیست، چقدر کافیست؟ جامعه مصرفی و آینده زمین، تکامل، آخرین واحه آب مایه حیات و مراقبت از زمین از جمله آثار ارزشمند این محقق و پیش کسوت محیط زیست در کشور می باشد.