معرفی کتاب : شناسایی، پایش و مدیریت آلودگی دریا

مرکز پژوهش های محیط زیست : کتاب دوجلدي شناسایی، پایش و مدیریت آلودگی دریا توسط عضو هیأت علمي گروه آموزشي محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان تألیف گرديد.مهدی ریاحی خرم مولف این کتاب اظهار داشت : این کتاب سرفصل های درس آلودگی دریا برای دانشجویان کارشناسی ارشد محیط زیست را پوشش داده و یک مرجع کامل تالیفی و فارسی در این زمینه است که مباحث مرتبط با آلودگی دریا که در این کتاب دو جلدی در دوازده فصل شرح داده شده است.

عضو هیأت علمي گروه آموزشي محیط زیست واحد همدان افزود: سطح کره زمین معادل 510 میلیون کیلومتر مربع برآورد گرديده که 360 میلیون کیلومتر مربع آن را آب فرا گرفته است. علاوه بر میلیاردها موجودات زنده دریایی که از دریا تغذیه می کنند بیش از نیمی از جمعیت بشری نيز براي ادامه حيات خود به دریا وابسته اند و منابع دریا به مراتب از منابع خشکی بیشتر است و می توان سالانه مقادير زيادي منابع طبیعی و منابع بیولوژیکی را از دريا استحصال نمود.

نویسنده این اثر بیان کرد: دریا و راه هاي دريايي مسير حمل و نقل نفت خام و کالاهای تجارتی و سرمایه ای بسياري بوده و از دیر باز مورد استفاده بشر قرار گرفته و اینک با بهرهگیری از فناوری های نوین به شدت توسعه یافته است و دريا‌ها و اقيانوس‌هاي موجود در كره زمين به عنوان میراث بشری محسوب گرديده و كيفيت آن متأثر از رفتار انسانها است وآلودگي دريا عمدتاً به مفهوم اضافه شدن تركيبات شيميايي مضر به آب دریا در اثر فعاليت‌هايي از قبیل كشتيراني، استخراج نفت، برداشت بی رویه از منابع بیولوژیکی دریا، تحركات نظامي، توسعه بنادر و نیز گردشگري غیر پایدار مي‌باشد.

ریاحی خرم تصریح کرد: امروزه متأسفانه تمامی ابعاد آلودگی دریا شامل آلودگی نفتی، آلودگی حرارتی، آلودگی هسته‌ای، آلودگی فیزیکی و ظاهری، آلودگی توسط زیر دریایی‌های نظامی دارای سیستم سونار، آلودگی ناشی از توسعه گردشگری، آلودگی ناشی از عملیات حمل و نقل کالا و آلودگی‌های ناشی از ضعف و فقدان مدیریت سواحل و یا خطاهای انسانی در بسیاری از مناطق دریایی سایه افکنده است و این درحالی است که بیش از دو سوم سطح کره زمین را دریا ها و اقیانوس ها پوشانده و همه ما نیازمند دسترسی به آب های آزاد و سالم هستیم.

عضو هیات علمی واحد همدان گفت: آلودگی هسته ای فوکوشیما درآب‌های ساحلی ژاپن، حادثه نفتکش عظیم پرستیژ در سال 2002 ميلادی و آلودگی نفتی خلیج مکزیک به عنوان مخاطرات بارز آلودگی دریایی در همین سال های اخیر بوده است و بر همين اساس تاكنون قوانين، مقررات، پروتکل‌ها و كنوانسيون هاي متعددي جهت حفاظت و كنترل آلودگي هاي دريا تشكيل گرديده و تمام كشورهاي جهان موظف به رعايت اين قوانين مي¬باشند.

نویسنده کتاب ” شناسایی، پایش و مدیریت آلودگی دریا ” خاطر نشان کرد: در فصل اول این اثر جهت ورود به مبحث آلودگی دریا، پدیده های فیزیکی دریا شامل جزر و مد مورد شناسایی قرا گرفته سپس به کیفیت شیمیایی آب دریا و نیز به مبحث ذخائر بیولوژکی دریاها به طور خلاصه پرداخته شده است.

ریاحی خرم اظهار کرد: در فصل دوم این اثر، حوادث و تصادفات دریایی که منجر به آلودگی دریا گردیده از جمله انتشارآلودگی نفتی در خلیج مکزیک مورد بررسی قرار گرفته و در فصل سوم آلودگی حرارتی دریاها و اقیانوس ها و اثرات آن و نیز راه های کنترل آن بررسی گردیده است.

وی بیان کرد در فصل چهارم به مبحث کشتیرانی و مسائل مربوط به آن شامل مدیریت آب توازن، اوراق کردن کشتی ها و نیز مکان یابی انتخاب یک بندر در کنار دریا پرداخته شده است و در فصل پنجم، به موضوع آلودگی نفتی دریا ها، سرنوشت آلودگی های نفتی در دریا ها، اثرات آلودگی نفتی و نیز روش های کنترل آلودگی نفتی تبیین گردیده است.

عضو هیات علمی گروه محیط زیست واحد همدان تصریح کرد: در فصل ششم این اثر دوجلدی، آلودگی هسته ای دریاها و پدیده های قابل ذکر از جمله فاجعه هسته ای فوکوشیما و واقعه چرنبیل مورد بررسی قرارگرفته است وگردشگری و مدیریت سواحل دریاها در فصل هفتم کتاب مورد بررسی قرار گرفته و مقولاتی از قبیل شناسایی مناطق حساس دریایی و مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی در کنار مباحث مدیریت سواحل و ظرفیت برد سواحل تبیین گردیده است.

ریاحی خرم گفت: فصل هشتم این کتاب به مقوله آلودگی دریا با منشأ خشکی پرداخته شده و در طی آن به تبیین مسائل مرتبط با تخلیه پسماند های حاوی فلزات سنگین در آب دریا و اثرات هر یک پرداخته شده است و مقوله نظامیگری و میلیتاریسم در دریا و نیز کاربرد فناوری سونار در زیردریایی ها و اثرات آن بر روی پستانداران دریایی در فصل نهم کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.

وی بیان کرد: در فصل دهم کتاب به کنوانسیون ها و پروتکل های دریایی بخصوص کنوانسیون ها و پروتکل های مرتبط با آلودگی دریا ها پرداخته شده و مبحث حقوق دریا ها تبیین گردیده است. سواحل و مناطق دریایی ایران در شمال و جنوب در فصل یازدهم این کتاب مورد توجه قرار گرفته و آلودگی های مطرح دریای مازندران، خلیج فارس و دریای عمان از جمله کشند قرمز و گونه غیر بومی شانه دار در دریای مازندران مورد تحلیل قرار گرفته و سرانجام در فصل دوازدهم کتاب” شناسایی، پایش و مدیریت آلودگی دریا “، افق های جدید بهره برداری از دریا شامل احداث جزایر مصنوعی، مجتمع های مسکونی شناور در دریا، بهره مندی از انرژی های نو، نیروگاه های OTEC و سایر روش های تأمین انرژی در دریا مورد بررسی قرار گرفته است.