راهکارهای کنترل شرایط کم‌آبی حیات وحش

نماینده IUCN در ایران با تأکید بر اینکه شرایط از مرحله مدیریت بحران فراتر رفته است، گفت: باید مصرف درست آب در کشور فرهنگ‌سازی شود.حسین ظهوری، دکترای تنوع زیستی با اشاره به اینکه خشکسالی امری اجتناب‌ناپذیر است، اظهار کرد: خشکسالی مانند پدیده انقراض در طبیعت همواره ایجاد می‌شود اما، برخی عوامل سرعت آن را تسریع می‌کنند.

وی اختلالات دمایی و برخی از تغییرات را عامل برهم خوردن رژیم‌ زیستی و روال عادی زمین عنوان کرد و گفت: آلاینده‌های تولیدی بشر و همچنین گازهای گلخانه‌ای دمای زمین را افزایش داده‌اند. این امر منجر به آب شدن یخ‌های مناطق سرد زمین می‌شود که در نهایت برهم خوردن سطح آب‌ها را شاهد هستیم و تعادل حجم یخ‌ها که در کنترل دمای زمین مؤثر است به هم می‌ریزد.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اراک با بیان اینکه ایران کشوری نیمه‌بیابانی است و در منطقه خشک زمین واقع شده و این امر به صورت طبیعی میزان بارش‌ها را کاهش می‌دهد تصریح کرد: در این شرایط بحران‌هایی نظیر کم‌آبی و خشکسالی در مقایسه با اروپایی که همیشه سبز و حجم بارش‌های مناسبی دارد و در نتیجه ذخایر آبی بیشتری دارد، مشهود بوده و شرایط بغرنجی را در ایران ایجاد می‌کند.

وی با اشاره به گذراندن تابستانی گرم در ایران افزود: اقدامات انسانی و طبیعی که در سال‌های قبل انجام شده امروز اثرات سینرژیک را باعث شده و نهایتاً خشکسالی‌های فعلی را به دنبال داشته است که در ادامه، تخریب‌هایی برای حیات گیاهی و جانوری را رقم زده و می‌زند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اراک به آسیب‌های وارد شده بر اثر خشکسالی به حیات وحش اشاره کرد و گفت: با توجه به نوع نیاز جانوران به آب و نحوه‌ زیست آنها، خشکسالی اثرات گوناگونی را در این بخش به همراه خواهد داشت. برای آبزیان که نیاز مستقیم به آب دارند و همچنین برای پرندگان آبزی و همچنین پستانداران که نیازمند آب هستند کاهش منابع آبی خطرات و تخریب‌های بیشتری را به همراه دارد و در پستانداران بزرگتر وضعیت بغرنج‌تر می‌شود براین اساس، به اجبار حیات‌وحش رنج بیشتری را از خشکسالی تحمل خواهد کرد.

وی بهبود وضعیت و کنترل شرایط کم‌آبی برای حیات وحش را مستلزم انجام دو راهکار عنوان کرد و افزود: در کنترل این شرایط در وهله اول مدیریت بحران اثر خواهد داشت. باید تمام امکانات را به کار بگیریم تا به نتایج مثبت برسیم. البته این امر در شرایط قبل از بحران مؤثر خواهد بود و می‌توان از طریق ایجاد آبشخور برای حیات‌وحش و افزایش امنیت در مناطق سکونت وحوش، شرایط را کنترل کرد.ظهوری اظهار کرد: در شرایطی که بحران ایجاد شده و با کمبود آب مواجه هستیم باید به صورت دستی آب مورد نیاز حیات‌وحش و گیاهان را تأمین کنیم پس باید روند نظارتی و پایش جدی را دنبال کنیم و در این روند نیز نظارت فیزیکی و شیمیایی لازم است چراکه ایجاد آبشخور در این مناطق امکان گندیدگی آب را به دنبال خواهد داشت و این پایش کمک می‌کند که بتوان کیفیت آب را کنترل و نهایتاً از بروز بیماری در حیات‌وحش کاسته یا جلوگیری کرد.

وی با بیان اینکه می‌توان از آب تصفیه‌شده فاضلاب در حد شرب حیات‌وحش و آبیاری گیاهان استفاده کرد خاطرنشان کرد: آبیاری قطره‌ای بهترین راه برای آب‌رسانی به درختان و باغات است. این امر در شهرداری تهران به انجام رسید و اقدام مناسبی بود اما، به دلیل نبود مدیریت و نظارت درست، حجم آب بسیاری به هدر رفت.

ظهوری اثرات خشکسالی بر گیاهان علفی، یک ساله، دوساله و چندساله را با توجه به نیاز آبی آنها متفاوت دانست و عنوان کرد: گیاهان علفی بسیار به آب نیازمند هستند، قطعاً خشکسالی بسیار در روند حیات آنها مؤثر خواهد بود؛ باغات و اراضی کشاورزی نیز در این شرایط متحمل خسارات‌های فراوانی می‌شوند.وی اضافه کرد: کشاورزی ما به ویژه در بخش کشت گندم و جو در کشور به صورت دیم انجام می‌شود و وابسته به نزولات آسمانی است اما در شرایط کاهش بارندگی، افت تولید محصول رخ داده و به صورت طبیعی گیاهان چندساله نیز آسیب می‌بینند.

ظهوری با تأکید بر اینکه مصرف آب در هر شرایطی نیازمند فرهنگ‌سازی است، افزود: خشکسالی‌ها قطعاً دوران کوتاهی نخواهد داشت و این روند ادامه دارد. شاید برای کاهش آثار مخرب و آسیب‌ها در سال‌های آینده باید فرهنگ‌سازی را از فرزندان خود آغاز کنیم و این موضوع را در بین خانواده و کودکان جا بیاندازیم که آب به اندازه‌ی طلا ارزشمند است.وی اظهار کرد: ادامه روند مصرف بی‌رویه آب قطعاً چالش‌های جدی را در آینده به همراه دارد، در صورتی که با مدیریت درست و فرهنگ‌سازی می‌توان مصرف را کاهش داد و آینده را با مشکلات کمتری سپری کرد./منبع