زهره کسمایی
بعد از جنگ جهاني دوم مواد رادیواکتیو از طریق انفجارهاي اتمي ، راكتورهاي جديد و صنعت انرژي و غیره باعث آلودگي هوا شده است . سالانه مقادیری مواد راديواكتيو نيز بطور طبيعي در اثر تشعشعات كيهاني بصورت رادون و تورون در هوا بوجود مي آيند كه ميزان و اثرات آنها در مقايسه با مواد راديواكتيو ناشي از فعاليتهاي انساني بسيار ناچيز است. مواد راديو اكتيو اثرات جسماني و ژنتيكي در كليه موجودات زنده پديد مي آورند زيرا هر نوع در معرض تشعشع قرار گرفتن با اثراتی به ويژه در ريه ها، چشمها ، پوست و اعضا سازنده تركيبات خون همراه بوده و اثرات نامطلوبي بر سلامت افراد ایجاد می نماید. یکی از عناصر مواد رادیو اکتیو رادون است که گازی بیرنگ، بی بو و بیمزه می باشد و بر اثر تخريب سرى هاى اورانيوم 238 و 235 تشکيل مى شود. البته اين عنصر به طور طبيعى به ميزان 17- 10×4 درصد در پوسته زمين وجود دارد.
ورود رادون به منازل می تواند بصورت گاز از سنگ ها و خاک آلوده به آن به زیر زمین و از آنجا به طبقات پایین ساختمان حرکت می کند ( نظیر سنگ های گرانیتی ) و یا این گاز در آب زیر زمینی به دلیل حلالیت نسبتاً بالا از طريق سرب 210 و پلونيم 210 در آب حل شده و وارد زنجيرة مواد غذايي گردد بخصوص زمانيكه از آب چشمه بعنوان آبهاي سطحي استفاده شود از چاه به بالا کشیده شده و سپس وارد منازل می شود و یا از طریق مصالح ساختمانی آلوده نظیر آجر آلوده که در ساختمان منازل به کار گرفته می شود و وارد محیط های داخلی و ساختمانها می شود به‌طور معمول سطح رادون در خارج از منازل (در نواحی غیرسربسته) کم می باشد. رادون پس از تخریب تبدیل به ذرات رادیو اکتیو شده واز طریق استنشاق وارد ریه می شود. زمانی که این ذرات تخریب می شوند به صورت ذرات کوچکتری در ریه پخش می شوند و می توانند به بافت ریه آسیب برساند البته در بعضی از مناطق که تهویة مناسبی وجود ندارد (مانند معادن زیرزمینی) رادون در محل جمع می‌شود و سطح آن به‌حدي می‌رسد که می‌تواند خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش دهد و بعد از سیگار ی بودن افراد ، دومین عامل مرگ از طریق سرطان ریه ، رادون می باشد و ابتلا به این بیماری به سه عامل مقدار و غلظت رادون ، مدت زمانی که شخص در معرض آن قرار دارد و وابستگی به دخانیات بستگی دارد .
رادن و سرطان ریه:
تحقیقات بسیاری توسط دانشمندان جهت اندازه گیری و مقایسه سطح رادون در منازل افراد مبتلا به سرطان ریه و سطح رادون منازل افراد غیربیمار صورت گرفته است و همچنین دانشمندان اطلاعاتی را در مورد ویژگی‌های خانه و مسائل دیگر جمع‌آوری کرده اند که در طول این تحقیقات ، سطح رادون در منازل اندازه گیری شده و بافت‌های سرطانی ریه مورد آزمایش قرار گرفته است و نتایج این بررسی نشان داده است که خطر ابتلا به سرطان ریه در افرادی که در محل سکونت خود در معرض رادون قرار دارند کمی بیش‌تر از دیگران است.
راه های کاهش گاز رادن از منازل :
عدم استفاده از سنگ های گرانیتی توسط سازندگان ساختمان ها و همچنین با توجه به سرطان زایی این گاز جهت تشخیص گاز رادون می توان بعد از ساخت ساختمان ها و قبل از سکونت در آن منازل میزان این گاز اندازه گیری وسپس کنترل شود. اندازه گیری توسط فیلتراسیون هوا و شمارش ذرات مکش شده در یک سطح می باشد جهت کاهش تراکم گاز رادون جستجوی محلهای ورود این گاز و مسدود نمودن راه ورود از طریق پوشاندن درزها و شکاف های دیوار و کف ساختمان ها و یا بکار گیری تهویه مناسب و اضافی در منازل و جلوگیری از تراکم آن در محيط ها ي سرپوشيده می تواند در این امر موثر باشد.